Nieuwe handelsafspraken tussen de EU en de Verenigde Staten over landbouwproducten

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, op 28 augustus 2025 publiceerde de Europese Commissie twee voorstellen die voortbouwen op een gezamenlijke verklaring van de Europese Unie en de Verenigde Staten (VS) over trans-Atlantische handel en investeringen.

Een van de voorstellen betreft tariefverlagingen voor verschillende types landbouwproducten die vanuit de Verenigde Staten naar Europa komen. In totaal zou er voor zo'n 293 miljoen euro aan invoerrechten worden geschrapt via tariefcontingenten voor onder meer groenten en fruit, granen, sojabonen en varkensvlees.

De voorstellen worden nu voorgelegd aan de lidstaten en het Europees Parlement.

Minister, wat is uw reactie op het voorstel van de Europese Commissie over nieuwe handelsafspraken tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten met betrekking tot landbouwproducten?

Hoe schat u de impact in van de invoering van deze nieuwe handelsafspraken op de Vlaamse landbouw en voedingsindustrie?

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Voorzitter, ik heb op mijn beurt wel wat onzekerheid over die nieuwe voorstellen die nu op tafel liggen. Bepaalde producten krijgen een nultarief, maar voor het merendeel van de Europese export naar de VS is er een invoertarief van 15 procent toegepast. Vlaamse agrovoedingsbedrijven en landbouworganisaties volgen het akkoord met argusogen, vooral omdat op dit ogenblik de volledige lijst van vrijgestelde producten nog niet bekend is.

Dit zorgt voor onzekerheid, onder andere over cruciale Amerikaanse grondstoffen zoals soja en maïs, zoals collega De Roo al heeft gezegd, die essentieel zijn voor de veevoedersector. Tegelijk blijft de export van Vlaamse voedingsproducten, zoals diepvriesgroenten, aardappelbereidingen en cacaoproducten, kwetsbaar. De sector vraagt hierin duidelijke structurele ondersteuning.

– Leo Pieters treedt als voorzitter op.

Minister, hoe beoordeelt u de impact van het nieuwe handelsakkoord met de Verenigde Staten op de Vlaamse landbouw- en voedingssector?

Welke signalen geeft u richting Europa om ervoor te zorgen dat cruciale invoerproducten zoals soja en maïs ook onder het nultarief vallen, gelet op hun belang voor de Vlaamse veevoederindustrie?

Op welke manier bereidt u flankerende maatregelen voor om subsectoren die getroffen worden door de Amerikaanse invoertarieven, structureel te ondersteunen?

Zit u daarvoor samen met de minister-president en de federale collega van Economie, Werk en Landbouw?

Minister Brouns heeft het woord.

De handel tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie bedraagt maar liefst 1600 miljard euro per jaar. In de huidige geopolitieke context en met het huidige Amerikaanse handelsbeleid is een moeilijk akkoord dus beter dan geen akkoord, zeker omdat het hier gaat over economische drempels, geen inhoudelijke, een akkoord waarop verder kan worden gebouwd in een meer gunstige richting voor de Europese Unie, België en zeker ook Vlaanderen, waarbij gestreefd kan worden naar stabiliteit en voorspelbaarheid, waarbij getracht wordt om zo veel mogelijk landbouwproducten op de lijst met uitzonderingen te krijgen, die vrijgesteld worden van het handelstarief van 15 procent. 

Mijn administratie analyseert op dit moment welke landbouwproducten met belangrijk exportpotentieel of met een belangrijk uitvoervolume naar de Verenigde Staten hiervoor in aanmerking zouden kunnen komen. Het zal echter zeer moeilijk worden om de Verenigde Staten te overhalen de lijst met uitzonderingen nog verder uit te breiden, aangezien er nu voornamelijk vanuit hun zijde gekeken wordt naar welke goederen ze nodig hebben.

Op basis van een eerste analyse van het voorstel van de Europese Commissie zou de impact op de Vlaamse landbouw en voedingsindustrie eerder beperkt zijn en is er rekening gehouden met de defensieve belangen binnen de landbouwsector. Ook de Europese toegevingen in dit voorstel voor voedingsproducten zouden aanvaardbaar zijn omdat dit eerder Europese exportproducten zijn. Deze voorstellen zullen nu voor verdere discussie worden voorgelegd aan de Raad en nadien aan het Europees Parlement.

Ik ben mij goed bewust van het feit dat grondstoffen zoals soja en maïs uiteraard zeer belangrijk zijn. Het zijn echter grondstoffen die ingevoerd worden in de Europese Unie en bijgevolg niet onder het algemeen handelstarief van 15 procent vallen, aangezien dat enkel van toepassing is op de meeste goederen die van de Europese Unie naar de Verenigde Staten worden uitgevoerd.  Mijn administratie zal het bovenstaande meenemen in hun analyse.

Ik kom tot slot tot de vragen rond flankerend beleid en federale contacten. Op dit moment is onze administratie volop bezig met de analyse van de getroffen sectoren binnen de landbouwsector en in een latere fase zal worden bepaald hoe de getroffen sectoren eventueel kunnen worden ondersteund. Op het eerste gezicht zal de impact op de Vlaamse landbouwproducten echter eerder beperkt zijn, gelukkig maar.

Hoewel mijn diensten nog steeds bezig zijn met hun analyses, wordt op intra-Belgisch niveau al druk overleg gepleegd. Mijn kabinet en mijn diensten nemen hier evident aan deel en wisselen aldus uit met de federale collega’s. Voor definitieve posities is het op dit moment evenwel nog te vroeg.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, dank u voor uw antwoord. Uw antwoord was duidelijk. Het gaat over een beperkte impact. Ik denk dat het in het algemeen wel belangrijk is dat wanneer er handelsafspraken zijn, we er steeds over moeten waken dat de prijs niet wordt betaald door onze landbouwers en met onze landbouwproducten. In het verleden hebben we gezien dat dat vaak de pasmunt is om een aantal handelsakkoorden en overeenkomsten te kunnen sluiten. Ik denk dat dat een blijvend aandachtspunt is voor trans-Atlantische of andere handelsakkoorden die we afsluiten of afspraken die we maken met andere landen.

Ik begrijp ook uit uw antwoord dat hoewel de impact beperkt zal zijn, er ook wordt gekeken naar hoe getroffen sectoren in een latere fase kunnen worden ondersteund. In die zin volstaat het antwoord op dit moment voor mij en hoop ik dat de analyse snel rond geraakt en eventueel getroffen sectoren ook kunnen worden ondersteund.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Op mijn beurt dank u wel voor uw antwoord, minister. Het klopt dat een moeilijk akkoord beter is dan geen akkoord in deze woelige tijden.

Ik heb nog twee bijkomende vragen. Het akkoord heeft niet alleen een impact op de landbouwproducten maar ook op de landbouwmachinebouw. We weten inmiddels dat er heel hoge invoertarieven zijn op staal en op landbouwmachines. Minister, hebt u al gekeken naar wat de impact daar is in deze woelige periode, nu er geen verlaging komt van de invoertarieven op staal en op die werktuigen?

Een tweede vraag heb ik naar aanleiding van een gesprek dat ik gisteren had met mensen van Fenavian en van de Belgian Ready Meals Association (BReMA). Men kijkt met enige bezorgdheid vooral vanuit de varkenssector naar het invoercontingent dat Amerika krijgt richting Europa. Men maakt zich daar vooral wat zorgen over omdat men binnen de Vlaamse Regering op dit ogenblik ook bezig is met een dierenwelzijnslabel. Uw collega-minister Weyts is daarmee bezig. Ik heb vernomen dat men daar vooral kijkt naar de varkenssector. Wij zijn zelf een grote exporteur van varkensvlees, vooral richting Duitsland, maar hoe kijkt u ernaar als er straks heel wat varkens worden geïmporteerd en we concurrentie krijgen van de Verenigde Staten en als er tegelijkertijd dat welzijnslabel komt, waarvan ik denk dat zoiets beter voor heel Europa wordt opgemaakt dan voor elke lidstaat afzonderlijk? Gaan we hier niet aan ‘gold plating’ doen, waardoor de export van ons eigen varkensvlees potentieel in het gedrang komt?

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Voorzitter, ik was eerst niet van plan iets te zeggen, maar de laatste vraag triggert mij wel een beetje. Minister, ik snap de bezorgdheid die er over dit soort evoluties is. Ik denk dat dat geen goede evolutie is. Eerlijke handel is altijd een goede zaak, laat ons daar heel helder over zijn, ik wil dat er ook altijd bij zeggen. U zegt dat de investeringen die we voor onze landbouw moeten doen, ook een keuze is voor strategische autonomie. Het is een strategische sector. Trekt u hier versneld een aantal lessen uit? Als collega Peeters vragen stelt over de import van maïs en soja in onze sector, is dat voor u dan een aanleiding om een aantal versnellingen te gaan doen, ook op het gebied van grondstoffen voor onze landbouw, om daar als continent toch minstens een deel autonomer te zijn en niet afhankelijk van de willekeur van een aantal politieke leiders die plots denken dat het al dan niet goed is voor hen. Dat toont dat zo een economisch systeem toch niet helemaal economisch duurzaam is.

Minister Brouns heeft het woord.

Ik begin met in te pikken op het laatste. Uiteraard is dat mijn mening. De eiwitstrategie is een mooi voorbeeld. Als het gaat over die strategie, is voor mij de eerste prioriteit om zo veel mogelijk eiwithoudende producten hier te telen om die onafhankelijkheid te kunnen waarborgen en los te komen van de import met de klimaatimpact die we kennen. Dat speelt daar wat mij betreft zeker een rol in.

Collega De Roo, ik heb u geen bijkomende vragen horen stellen. Ik ga akkoord met uw stelling. Wat dat betreft volgen we dat samen verder op, hopen we dat die impact beperkt blijft, en als er steun nodig is, dat die gericht kan worden geboden.

De impact op de landbouwmachines moeten we mee bewaken. Ik heb er nu niet meteen concrete cijfers, een impactanalyse of een inschatting van. Maar in relatie tot de producten die u noemt waarop tarieven kunnen worden toegepast, is het zeker iets om in het oog te houden.

Voor wat specifiek de zorgen in de varkenssector betreft, zal het een meerwaardelabel moeten zijn omwille van de kwaliteit en geen verplichting voor onze boeren. Ik zal er mee over waken dat dat geen gold plating mag zijn. Maar eerlijke handel – dat zal waarschijnlijk nog heel vaak aan bod komen – is iets waar we zeker over moeten waken. Wij hebben in de Europese Unie, en ook Vlaanderen, de lat heel hoog gelegd als het gaat over allerlei productiestandaarden ter bescherming van mens, milieu en omgeving en voedselveiligheid waaraan onze landbouwers, onze voedselproducenten moeten voldoen, met als gevolg dat we de beste kwaliteit leveren. Maar dat gaat ook gepaard met een hoge kostprijs en dan is het belangrijk dat je dat in de globale context mee bewaakt. Dat is iets dat wij duidelijk naar voren brengen. Ik zal zeker bewaken of er een negatieve impact zal zijn, maar op dit ogenblik krijg ik geen signalen van onze diensten dat het al zo ver zou zijn, specifiek naar de varkenssector, waarover u zorgen uit, in relatie tot Amerika.

De heer De Roo heeft het woord.

Dank u voor uw bijkomende antwoorden, minister.

Ik wil misschien nog even reageren op wat collega Vaneeckhout zei. Ik denk dat alles wat er wereldwijd gebeurt, een aanleiding is om te gaan kijken naar hoe we de strategische autonomie op een zo goed mogelijke manier invullen. Maar dan kunnen we niet om het feit heen dat een aantal geïnstalleerde handelssystemen niet van de ene op de andere dag zomaar op de schop kunnen. Ik denk dat het belangrijk is dat we daar een evenwicht in zoeken. Strategische autonomie staat ook sterk verankerd in ons Vlaams regeerakkoord. Daar moeten we de komende jaren verder aan werken.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Minister, dank u voor uw bijkomende antwoorden. U hebt daarstraks terecht gezegd dat er een te grote hoeveelheid aan regels is en we moeten zorgen voor een vereenvoudiging. Die regels komen vaak van enkelingen, hebt u gezegd. Nu, als er regels zijn, dan moeten die ook een meerwaarde aantonen.

Zoals gezegd, heb ik gisteren met de sector samengezeten. Zij maken zich wel degelijk zorgen over dat dierenwelzijnslabel, zeker als dat alleen per lidstaat wordt opgemaakt, niet alleen voor de import vanuit de Verenigde Staten, maar tout court. Als straks Nederland en Luxemburg een ander label hebben en het is voor de mensen onduidelijk om te vergelijken wat vanwaar komt, denk ik dat we naar meer kafkaiaanse toestanden gaan. Ik denk dat het zeker een goede zaak zou zijn om er nauwlettend over te waken dat als men dergelijke labels invoert, die overal in Europa hetzelfde zijn en ook een meerwaarde bieden. We hebben al hoge standaarden, zo zegt u zelf. We moeten ons hiermee niet in onze eigen voet gaan schieten.

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, gewoon bij ordemotie: over dat label heb ik een vraag om uitleg ingediend die we waarschijnlijk volgende week zullen behandelen.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Dat wist ik niet.

Ik hoor net van de commissiesecretaris dat het over twee weken op de agenda zal komen. Dan weet mevrouw Peeters ook daar het antwoord op.

De vragen om uitleg zijn afgehandeld.