Actuele vraag Actuele vraag over het nieuwe Mestactieplan MAP 7

Het antwoord wordt gegeven door minister Demir.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega's, meer natuur en proper water, dat is eigenlijk waar wij als Vooruit voor staan, en waar Vlaanderen recht op heeft. Dat komt wat in het geding, de boeren zijn de voorbije weken massaal op straat gekomen. De Vlaamse Regering waar u deel van uitmaakt, heeft heel wat versoepelingen beloofd. Een aantal van uw collega’s beseften wel dat ze al die beloftes niet hard konden maken en dat het een soort lege doos is die verkocht werd aan de landbouwsector. Iedereen zijn verantwoordelijkheid.

Wat blijkt uit het rapport van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), dat we deze morgen via de media vernomen hebben? De waterkwaliteit in landbouwgebied gaat serieus achteruit en de hoeveelheid nitraten in het grondwater is opnieuw gestegen. Beloftes om daar de voorwaarden te versoepelen, daar zal zeker niets van in huis komen.

Bovendien, water dat vervuild is en grond die ziek is, daar hebben de boeren niets aan – dan hebben de boeren geen toekomst – maar het is ook heel slecht voor de volksgezondheid van alle Vlamingen.

Beste regering, minister, eigenlijk zou het goed zijn dat u de landbouwers een realistisch kader zou voorspiegelen en geven, in plaats van loze beloftes die met opbod tot stand gekomen zijn, zoals ik al een paar keer gezegd heb, zowel hier als in de commissie. Het is tijd dat we aan de boeren heel duidelijk zeggen waar we de komende decennia naartoe moeten met het landbouwbeleid in Vlaanderen, zodat ze in de toekomst eerlijke prijzen kunnen krijgen voor hun producten en dat ze inderdaad ook rekening moeten houden met heel de omgeving. Ik geef toe dat dat niet gemakkelijk zal zijn, maar de landbouw zal duurzaam zijn of zal niet zijn. Loze beloftes hebben geen enkele zin, noch voor de landbouw, noch voor om het even wie.

Daarom is dit mijn concrete vraag, minister, aansluitend op het fijne debat dat we gisteren in de commissie Leefmilieu gehad hebben. Komt er nog een MAP 7? Binnen welke timing? En zal dat plan ervoor zorgen dat de waterkwaliteit in Vlaanderen verbetert, zodat iedereen, ook de boeren, een gezonde toekomst heeft in Vlaanderen? (Applaus bij Vooruit en Groen)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, de waterkwaliteit in Vlaanderen is bijzonder slecht. Eigenlijk moeten we zeggen dat maar één rivier in Vlaanderen een goede waterkwaliteit heeft. Voor de rest zijn alle rivieren in Vlaanderen er zeer slecht aan toe, zeker die in landbouwgebied, en zeker die waar de mestdruk ontzettend groot is, in gebieden waar er heel veel veeteelt is, zoals in West-Vlaanderen of in de Kempen.

Nochtans moeten tegen 2027 alle rivieren proper water hebben. Waarom is dat zo belangrijk? Dat is belangrijk voor onze gezondheid, voor onze natuur, voor onze economie, voor onze landbouw. Maar nu blijkt uit een nieuw mestrapport dat wij vrijdag ontvangen hebben – de evaluatie van het mestbeleid – dat de toestand erger geworden is. De waterkwaliteit is achteruitgegaan, zeker in gebieden waar er heel veel aan veeteelt gedaan wordt. In West-Vlaanderen en in de Kempen is de waterkwaliteit dus dramatisch slecht.

Ondertussen zijn er ook twee rechtszaken bezig. De Europese Commissie zegt dat Vlaanderen meer inspanningen moet doen en dreigt met een rechtszaak. Maar ook de milieuorganisaties hebben dat gedaan. Zij hebben de nitraatzaak aangespannen. Eigenlijk zeggen die dat er meer maatregelen moeten worden genomen om de waterkwaliteit te verbeteren.

En wat is de reactie van de Vlaamse Regering? Jullie treuzelen nog maar een beetje verder. Er zijn op dit moment geen strengere maatregelen genomen om de waterkwaliteit te verbeteren. Jullie beloven aan de boeren, na hun protest, om met Europa te bekijken om het toch een beetje haalbaarder te maken en soepelere regels af te spreken, terwijl Europa al gezegd heeft dat de maatregelen strenger moeten en dat u meer ambitie moet tonen. Dus, minister, hoe gaat u ervoor zorgen dat tegen 2027 alle waterlopen in Vlaanderen proper zijn, niet alleen in Limburg, maar ook in West-Vlaanderen en ook in de Kempen? (Applaus bij Groen en van Ludwig Vandenhove)

Minister Demir heeft het woord.

Collega's, ik heb inderdaad vorige week het rapport aan het parlement bezorgd, zoals het hoort. U weet dat het niet goed gaat met de waterkwaliteit van onze waterlopen in Vlaanderen. Dat is ook de reden waarom we meer dan een jaar geleden de stroomgebiedbeheerplannen hebben gemaakt, waarmee we de ambitie veel hoger zetten. Ook de rioleringsgraad in Vlaanderen hebben we verhoogd. De budgetten zijn daar ook verdubbeld. En we hebben ook strengere lozingsnormen ingevoerd bij de industrie.

Wat de landbouworganisaties en de natuur- en milieuorganisaties betreft, die weliswaar een Mestactieplan 7 overeengekomen zijn, is in de schoot van de regering beslist om dat in een milieueffectrapport (MER) te steken. Zo hoort dat. Dat is de procedure. Vervolgens moet er ook nog een passende beoordeling worden gegeven. En u weet ook dat de Europese Commissie ons goed in de gaten houdt. Dat zal dus ook naar de Europese Commissie moeten gaan, want we zijn daar in gebreke gesteld.

De logica daarvan is dat we gezegd hebben dat we het idee van de nulbemesting in het VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk), waar de vraagstellers vragen over hebben, en dat initieel bij sommige partijen naar voren werd geschoven, niet gaan meenemen in het Mestactieplan 7.

U weet dat we in het Stikstofdecreet al een nulbemesting ingevoerd hadden in de speciale beschermingszone – Habitatrichtlijngebied (SBZ-H). We gaan dus bekijken in de MER hoe ver we daarmee kunnen springen, want dat is eigenlijk al een maatregel die vrij zwaar is, denk ik. Wij gaan dus in die MER-procedure bekijken hoe ver we daarmee kunnen springen en met de maatregelen van het zevende Mestactieplan, en vervolgens gaan we naar de passende beoordeling en naar de Europese Commissie. Het is zo dat niemand de doelstelling ter discussie stelt, ook de landbouworganisaties niet, ook de milieuorganisaties niet, ook de Vlaamse Regering niet. Ik denk dat we vooral moeten wachten tot de MER en de passende beoordeling afgerond zijn vooraleer we hier verder op vooruitlopen.

Belangrijk is ook wel dat op dit moment het zesde Mestactieplan van toepassing is, zonder derogatie. Want dat vergeten de collega’s misschien wel te melden: dat is wel al een verstrenging, beste mensen. Dat wordt wel eens vergeten, maar die derogatie is ingetrokken door de Europese Commissie. Dat is dus al een verstrenging op zich.

We gaan nu bekijken hoe ver we met MAP 7 – dat overeengekomen is, weliswaar zonder die nulbemesting in het VEN, maar wel met nulbemesting in habitatrichtlijngebied, die al in het Stikstofdecreet staat – kunnen springen om die waterkwaliteit te verbeteren.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u wel voor uw antwoord, minister. Ik vat het even samen. U zegt dat MAP 6 al strenger is. Dat is inderdaad een goede zaak. Wij zijn daar ook een groot voorstander van. Maar dat bevestigt natuurlijk nogmaals dat er vorige week of de week ervoor aan tafel loze beloftes gemaakt zijn aan de landbouwsector, beloftes die wellicht niet waargemaakt kunnen worden. Voor ons is dat geen probleem, maar ik denk dat het nooit goed is om dingen te beloven die niet waargemaakt kunnen worden.

Wat MAP 7 betreft: er moet inderdaad nog een MER gemaakt worden en dat zal nog een hele tijd duren.

Voor ik tot mijn vraag kom, wil ik toch nog het volgende zeggen. Toen ik de commentaren las vanmorgen – weliswaar niet van de minister, maar wel van het kabinet van de minister van Landbouw – merkte ik dat er daarin veel minder problematisch over gedaan werd dan wij daarover doen en dan u daarover doet. Ik hoop dus dat de hele regering op dezelfde lijn zit en dat MAP 6, dat nu toegepast wordt, inderdaad verstrengd is, maar dat MAP 7 met de MER er snel aankomt.

Ik heb daarom een concrete vraag, minister. Hebt u een zicht op de timing voor MAP 7 en de MER errond?

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, wie maakt u nu blaasjes wijs? Bijna een jaar geleden is er een akkoord gekomen tussen de boerenorganisaties en de milieuorganisaties voor een ontwerp-MAP 7. Daarin zat nulbemesting in VEN-gebied. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft dat doorgerekend en dat bleek absoluut niet voldoende te zijn. Nu schrapt u de nulbemesting in VEN-gebied en zegt u een MER te zullen uitvoeren en dan te kijken of de maatregelen voldoende zijn. U weet nu al – en ik heb het daarnet trouwens gehoord op Villa Politica: uw fractieleider weet het ook al – dat de maatregelen niet voldoende zijn. Dus, minister, waarom maakt u die landbouwers en die milieuorganisaties blaasjes wijs? Neem de juiste maatregelen. Zorg ervoor dat je echt tot maatregelen komt die de waterkwaliteit verbeteren. Ik heb nog een concrete vraag, minister. Welke stappen zult u zetten om ervoor te zorgen dat MAP 7 effectief leidt tot een verbetering van de waterkwaliteit? Wanneer zal de Vlaamse Regering daarover beslissen? (Applaus bij Groen)

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, normaal gezien zeggen we: praat met de boeren, niet over de boeren. Net in dit dossier hebben we dat gedaan, is er met de boeren gesproken, is er tussen boeren en natuurorganisaties gesproken en is er een akkoord over MAP 7.

Mevrouw Schauvliege, het hangt ervan af aan wie je het vraagt, maar ik heb altijd begrepen dat er geen akkoord was over nulbemesting in VEN-gebied. Maar laten we alsjeblieft dat akkoord, dat best vergaand is en waar best maatregelen in zitten die ook door de landbouworganisaties beschouwd worden als werkbaar op het terrein – ook niet onbelangrijk, denk ik, dat de mensen die ermee moeten werken er ook effectief resultaat mee kunnen boeken – een kans geven. Het is goed dat dat wordt doorgerekend. Laten we daar vaart mee maken en laten we dat hier ook snel behandelen en concreet maken, in het belang van de waterkwaliteit, in het belang van de natuur in Vlaanderen en in het belang van de werkbaarheid van het mestbeleid in Vlaanderen.

De heer Pieters heeft het woord.

Van polariseren gesproken, minister, u hebt het hier over landbouw versus zuivere beken. U weet net zo goed als iedereen dat er nog altijd heel veel overstorten zijn op onze waterwegen. Daar heb ik het al eerder over gehad. Dat komt van de riolering. Dat is niet van de landbouw. De landbouw is, zoals de heer Coenegrachts ook aangaf, vragende partij voor een MAP 7. Ze hebben daarover inderdaad samengezeten met de natuurverenigingen en men had daar heel veel overeenkomsten. U hebt het ook regelmatig over diversiteit. Dan moet u ook weten dat elke landbouwgrond weer anders is: andere ondergrond, andere bedrijfsmatigheid, andere teelten. Dit kan dus niet algemeen Vlaams zijn. Er moet doelgerichte bemesting zijn. Dat weet u ook en daar zijn de boeren ook voor.

Ik weet niet in welke mate de meetpunten bijgewerkt zijn, in welke mate er ook een actualisering van die meetpunten is. Je hebt inderdaad een berekende vervuiling. Op wat is dat gebaseerd? (Applaus van Stefaan Sintobin)

De heer Vandaele heeft het woord.

Precies dertig jaar geleden, dertig jaar, stond ik als woordvoerder van de Vlaamse Milieumaatschappij tussen de in brand gestoken dossiers bij de kantoren van de VMM in Erembodegem. Dat was toen landbouwerprotest tegen het eerste Mestactieplan. Het eerste. Vandaag zijn we aan MAP 7 toe en stellen we inderdaad vast dat er de voorbije jaren, of in elk geval in het voorbije jaar 2022-2023, opnieuw geen vooruitgang meer geboekt is wat de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater betreft. Integendeel, de kwaliteit gaat achteruit. Collega’s, dat is wat mij betreft redelijk ontmoedigend. Het zal nu ook wel volgens sommigen de schuld van het weer zijn: het is te nat of het is te droog. Die plaats is stilaan grijsgedraaid, en ik denk dat we met de klimaatopwarming ook van het weer in elk geval in de toekomst geen redding meer mogen verwachten.

Collega Schauvliege, u zegt dat de minister mensen blaasjes wijsmaakt. Ik denk het niet. De minister is bijzonder helder, ook gisteren in de commissie. Dit wordt onderzocht. Het milieueffectrapport zal uitwijzen wat kan en wat niet kan.

Collega Pieters, naast het oppervlaktewatermeetnet bestaat er ook zoiets als een meetnet specifiek voor de landbouw, en die meetpunten geven natuurlijk ook heel precieze informatie over de impact van de landbouw.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Collega’s, ik wil eveneens verwijzen naar het overleg, waar we hier dit Vlaams Parlement uitdrukkelijk zelf om hebben gevraagd. We hebben gevraagd om met middenveldorganisaties in overleg te gaan om te bekijken welke maatregelen effectief zouden kunnen zijn en meer bruikbaar zouden kunnen zijn om een betere waterkwaliteit te hebben. Ik vind het dus wat bijzonder dat de voorgestelde maatregelen nu ineens van tevoren al als niet oké worden afgedaan. Ik denk dat de regering heel duidelijk de beslissing heeft genomen om datgene wat in MAP 7 is afgesproken effectief tot uitvoering te brengen.

Wat de nulbemesting betreft, collega’s, wil ik toch even meegeven dat daar ineens een symbool van wordt gemaakt. Als je kijkt naar de oppervlakte op nulbemesting, zie je dat drie vierde van die oppervlakte in de gebiedstypes 0 en 1 ligt. Daar gaat het verschil niet mee gemaakt worden. Het is een symbool, maar dat zal het verschil qua waterkwaliteit niet maken. Overstijg dus alstublieft de symbolen en zorg ervoor dat er in overleg met hen die het moeten kunnen realiseren op het terrein, stappen voorwaarts kunnen worden gezet. Dat gaat met andere woorden over maatregelen die effectiever en meer bruikbaar zijn, weg van de kalenderlandbouw, maar effectief en haalbaar. Minister, ik reken erop dat u daar ook verder werk van maakt.

Minister Demir heeft het woord.

Dank u wel. Ik denk dat het bereiken van de doelen natuurlijk het belangrijkste is. Iedereen wil proper water, niet alleen voor de natuur en voor de diertjes, maar vooral voor ons drinkwater, collega’s. Dat wil ik wel onderstrepen. De zuiveringskosten van drinkwater lopen op doordat het uitgespoelde nitraat in de drinkwaterbronnen terechtkomt. En iemand betaalt natuurlijk wel de factuur, namelijk de belastingbetaler. Alleen daarom al is het dus belangrijk dat we naar een goede waterkwaliteit gaan.

Ik heb al bij mijn eerste tussenkomst meegegeven dat we op verschillende fronten gaan inzetten. Mijnheer Pieters, ik weet niet wat uw vraag exact was, maar ik heb in het begin gezegd dat we ook inzetten op die rioleringen. We hebben vier jaar geleden gezegd dat de budgetten verdubbeld zijn. De rioleringsgraad wordt verhoogd. Er zijn de stroomgebiedbeheerplannen, die zeer ambitieus zijn, ook de strengere lozingsnormen die we hanteren in de industrie.

De MER-procedure loopt. Ik denk dus dat we daar niet op moeten vooruitlopen. Ik heb gezegd dat ik daar ook de nulbemesting, die we in het Stikstofdecreet al beslist hebben in de speciale beschermingszone – Habitatrichtlijngebied (SBZ-H), nu mee gestoken heb in dit MER. We zullen zien hoe ver we kunnen springen. Er moet een passende beoordeling komen, en we moeten ook de Europese Commissie mee inlichten.

Misschien nog voor collega Pieters, die misschien niet zo goed op de hoogte is: ik denk wel dat u als parlementslid moet weten dat het MAP-oppervlaktewatermeetnet 750 meetpunten omvat. Dus dat is heel wat, denk ik; dat gaat niet over één, twee, drie, vier, vijf of zes meetpunten, maar over 750 meetpunten over heel Vlaanderen. We hebben die ook uitgebreid, want initieel hadden we 260 punten, maar dat is op vraag van de landbouwsector uitgebreid tot 750 meetpunten. En belangrijk om te weten, ook voor u en uw fractie, mijnheer Pieters, is dat elk van die meetpunten ook voldoet aan volgende criteria. Ten eerste, het stroomgebied is hoofdzakelijk agrarisch van karakter. Ten tweede, er is geen invloed van industriële afvalwaterbronnen. Ten derde, er is geen invloed van overstorten.

Ik denk dus dat dat wel belangrijk is. Als u dat ter discussie stelt, dan denk ik dat u de discussie moet aangaan met onze wetenschappers en onze overheid, en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). U kunt het vragen als jullie misschien nog eens in de commissie komen. Ik volg wel de objectiviteit van de gegevens die mijn administratie mij overmaakt.

Tot slot kan ik dus meegeven – en dat is misschien ook wel belangrijk als het gaat over die nulbemesting in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) – dat ze geen akkoord hebben over het feit dat ze een akkoord hadden. Daar is dus wat … De een zegt van wel, de ander zegt van niet. De ene zegt dat het politiek bediscussieerd moet worden. Het belangrijkste is denk ik dat de doelstelling niet ter discussie gesteld wordt. Er zitten heel wat verstrengingen in dat MAP 7. Ik vind het ook wel eenvoudiger en duidelijker. Ook dat is van belang. Vooraleer we hier op de zaak gaan vooruitlopen, denk ik dat het van belang is dat we dat MER afwachten, want dat zal denk ik wel veel duidelijkheid brengen.

Nogmaals, ook die nulbemesting in de SBZ-H is toch goed voor 3000 hectare. Ik denk dat dat ook zal helpen om die doelstelling te bereiken. Dat zat initieel niet in het MER, maar aangezien we stikstof hadden beslist, zal dat ook wel een effect hebben op de waterkwaliteit. Dat zit dus ook mee in dat MER. Maar first things first: afwachten wat het MER zegt, openbaar onderzoek, Europese Commissie, en op dit moment is er het MAP 6. Ik denk dat voor alle landbouwers heel duidelijk is wat ze moeten doen, zonder de derogatie. En ik wil nogmaals onderlijnen dat ik denk dat het ook zonder derogatie vrij streng is.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw uitgebreide antwoord.

Collega Coenegrachts, ik ben het met u eens dat het goed is dat we spreken met boeren en natuurverenigingen. Ik stel wel vast, zonder waardeoordeel te vellen, dat er op dit moment geen uitvoering is. Ik denk dat dat vrij essentieel is. De minister geeft inderdaad een aantal bijkomende toelichtingen.

Wat die loze beloftes betreft aan de fractieleider van de N-VA. Minister, ik beschuldig u zeker niet van loze beloftes, integendeel. We hebben het gisteren ook gemerkt toen het ging over de aankoop van natuurterreinen. Maar ik merk toch, en ik herhaal wat ik zeg, dat de reactie van het kabinet van de minister van Landbouw alleszins een stuk minder bevestigend is dan wat de minister hier allemaal komt vertellen. Ofwel begrijp ik het niet goed. Dat kan natuurlijk.

Wat ik wil zeggen – en ik wil daarmee ook afsluiten – is dat ik denk dat het goed is dat er overleg is met de landbouwers, en dat er ook een akkoord is. Maar natuurlijk, als je ziet dat er nu al in dat eerste dossier hoe dan ook problemen zijn, om het zacht uit te drukken, dat er denk ik ook problemen gaan zijn, dat heb ik gisteren begrepen uit de commissie, over de aankoop van die landbouwgronden, en al dan niet subsidies, dan vraag ik me af in hoeverre het hier echt over een akkoord gaat. (Applaus bij Vooruit en Groen)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, doelen moeten worden gehaald, dat klopt. Daar ben ik het volledig mee eens. Onze waterkwaliteit moet beter. De Vlamingen hebben daar recht op. We weten nu al dat die doelen niet zullen worden gehaald. Wat jullie voorstellen, is al doorgerekend, en het is heel duidelijk: we halen die waterkwaliteit helemaal niet.

Dus u koopt tijd, u verliest tijd, en u geeft de landbouwers valse hoop. Eigenlijk weten we dat de maatregelen die nu zijn voorgesteld, zouden moeten worden aangescherpt. Minister, onze burgers hebben recht op een gezonde leefomgeving en op proper water. Ik kan alleen maar vaststellen dat ze daarvoor niet op de regering Jambon kunnen rekenen. (Applaus bij Groen en van Ludwig Vandenhove)

De actuele vragen zijn afgehandeld.