Data in de landbouw

De heer Coel heeft het woord.

Minister, het is al enige tijd duidelijk dat data de grondstof van de 21e eeuw zullen worden – of zijn, ondertussen. Ook binnen de landbouwsector neemt het belang van goede data toe. Onder andere bij de Luikse start-up ScanWorld zetten ze hier sterk op in. Deze start-up werkt aan de uitrol van een platform dat inzetbaar is bij landbouwers en dat hen toelaat parameters zoals watergehalte, bodemkwaliteit en temperatuur op hun areaal in kaart te brengen. Hierdoor kunnen ze veel efficiënter omspringen met het gebruik van onder andere chemicaliën, meststoffen en pesticiden. Dat betekent een win voor de portemonnee van de landbouwer in kwestie en een win voor de omgeving en biodiversiteit. ScanWorld verzamelt deze data via open satellieten zoals Copernicus, koopt data aan bij private operatoren en bestudeert de mogelijkheid om via een eigen satellietsysteem extra data te verzamelen die toelaten plantenziekten en watergehalte bij een gewas te detecteren. Het is maar een bedrijf dat ik hier aanhaal als voorbeeld, maar er zijn ongetwijfeld nog bedrijven die daarop in de toekomst willen inzetten en faciliteiten willen bieden aan de landbouwsector. Denk maar aan Proximus, dat zijn 5G-netwerk in combinatie met artificiële intelligentie ook wil gaan inzetten om het gebruik van pesticiden te verminderen.

Ook u gaf in uw beleids- en begrotingstoelichting (BBT) 2022 aan dat data in de landbouw de toekomst zijn. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) zet bijvoorbeeld in op de uitbouw van de datahub DjustConnect, die veilige en vlotte data-uitwisseling in de landbouwsector moet faciliteren en die de data-eigendom respecteert. Daarnaast gaf u in uw BBT aan dat er ook gesprekken lopende zijn met private partners om rond die data-uitwisseling een nieuw bedrijf te starten in 2022.

Dit voorjaar zal door uw collega, minister-president Jambon, die ook bevoegd is voor de digitalisering, het Vlaamse Datanutsbedrijf worden opgericht. Het Datanutsbedrijf zal zich toespitsen op hoofdzakelijk twee belangrijke activiteiten. In eerste instantie wil het innovatieve datakluizen voor de burgers en bedrijven introduceren, waardoor burgers volledig de baas worden over hun eigen data en kiezen met wie ze die delen. Ten tweede wil het initiatieven nemen in het kader van snelstromende en realtimedata en Internet of Things (IoT), met de zogenaamde Sensor Data Space.

Ik heb de volgende vragen voor u. Kunt u een stand van zaken geven van de lopende gesprekken met private partners waar u in de BBT naar verwees? Wanneer valt de uiteindelijke beslissing met welke partner u in zee zult gaan?

De meest courante manier van dataverzameling in de landbouw is via sensoren die in onder andere stallen, serres en op tractoren aanwezig zijn. Is er daarnaast ook de mogelijkheid ingebouwd om data uit andere bronnen of van partners te integreren in die hub? Zijn er beperkingen aan de hub voor wat betreft de opname van data vanuit bepaalde bronnen?

Hoe gaan we landbouwers meekrijgen? Hoe worden ze geïnformeerd over het belang van data en de voordelen die daaraan gekoppeld zijn en de bedrijfskansen die dat eventueel biedt? Welke initiatieven zult u vanuit de overheid nemen?

Zal er een mogelijkheid zijn om DjustConnect te gaan interconnecteren met de toepassingen van het Vlaamse Datanutsbedrijf?

Ziet u kansen voor zo een slimme Sensor Data Space in de landbouwsector? Waar binnen de keten kunnen snelstromende en realtime verbonden sensordata in het kader van Internet of Things een toegevoegde waarde betekenen?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega’s. Het hoofdgerecht van deze middag is gestart met de vragen om uitleg.

Bedankt voor uw vraag. Het DjustConnectplatform is destijds gestart vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), namelijk het project Datahub voor Agrofood, en wordt nu voortgezet in een publiek-private samenwerking tussen ILVO en de bedrijven van de stuurgroep.

De mogelijkheden om data uit te wisselen zijn onbeperkt. DjustConnect heeft in principe geen beperking voor het koppelen van verschillende type databronnen. De data die u aanhaalt als voorbeeld, kunnen dus in theorie gekoppeld worden.

Het informeren van boeren over het belang van hun data, hun rechten op gebied van data en hun rechten? Dat gebeurt door ILVO in samenwerking met de bedrijven die DjustConnect gebruiken en ook door de betrokken kennisinstellingen.

De communicatie wordt ondersteund door het Departement Landbouw en Visserij, bijvoorbeeld op standen op landbouwbeurzen en via de winnende app in de hackathon van Digitaal Vlaanderen. Het departement zal zijn positieve ervaringen toelichten op het ontbijtevent van DjustConnect op 20 mei 2022 op de Agridagen in Ravels.

In het programma Vlaamse Veerkracht werd de oproep samenwerking en digitalisering gelanceerd met een budget van 4 miljoen euro. Met deze oproep heb ik aan de sector de mogelijkheid willen geven om projecten rond digitale transformatie met specifieke aandacht voor de droogte en voor waterproblematiek in te dienen. De toewijzing van de projecten zit in de laatste fase. Ik kan u hierover nog geen informatie geven, maar u kunt daar dan nog een vraag over stellen, en dan zien we elkaar nog een keer.

Ook nog belangrijk om mee te geven is het feit dat een landbouwer met data op zich natuurlijk niet altijd aan de slag kan. Om data concreet te kunnen inzetten in de praktijk vraagt dit meestal ook bijkomende kennis. In uw vraag verwijst u naar data als mogelijkheid om plantenziekten te detecteren en gewasbescherming efficiënter in te zetten. Met enkel ruwe data kan de landbouwer heel weinig aanvangen. Er is nood aan interpretatie en modellering die de ruwe data omzetten naar praktisch toepasbare adviezen. Hier spelen onder meer de praktijkcentra vandaag al een rol. In de systemen van waarnemingen en waarschuwingen rond ziekten en plagen worden nu al gericht adviezen aan boeren gegeven gebaseerd op weersgegevens. Maar hier is er dus zeker naar de toekomst toe potentieel om op basis van meer data betere en gerichte adviezen te geven aan onze boeren.

Dan is er zeker een mogelijkheid voor interconnectie. Er zijn al uitwisselingen tussen DjustConnect en het Datanutsbedrijf. ILVO en Digitaal Vlaanderen zijn onder meer aan het bekijken of de Application Programming Interfaces (API’s) die beschikbaar zijn op DjustConnect ook via de DataVindPlaats beschikbaar zouden kunnen worden gemaakt.

Wat de potentialiteiten betreft betekenen de sensordata van Internet of Things een meerwaarde in elke stap van de keten. Een sensordataspace in de landbouw bestaat nog niet op dit ogenblik, maar wij zullen dat ontwikkelen samen met een Europees initiatief om een soort landbouwkundige dataspace te ontwikkelen. ILVO is hiervoor het initiatief aan het nemen om met DjustConnect als pionier mee te dingen naar Europese middelen uit het Digital Europe-programma. Als die succesvol blijken, dan zal het concept voor een dataspace waarin ook de sensordataspace geïntegreerd worden, ontwikkeld worden. IoT-sensor data, maar ook andere databronnen in de agrovoedingsketen, zullen hierin dan beschikbaar kunnen worden gesteld.

Er is dus heel veel potentieel en positiviteit rond uw vraag.

De heer Coel heeft het woord.

Bedankt voor de positiviteit en de antwoorden. U hebt gelijk dat op zich een landbouwer op een bedrijf met puur die ruwe data niet zoveel vooruit kan. Het is zaak om ze te interpreteren en te verwerken en ook in interactie met andere partners in de ketens tot win-winsituaties te komen. Het is goed dat we daar als Vlaamse overheid, in het bijzonder met ILVO, een trekkende rol in spelen. Ik heb misschien nog een bijvraag. U verwijst naar het Europese initiatief waar ILVO als partner kandidaat voor is. Wat is de timing daarvan? Tegen wanneer wordt dat verwacht?

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, het klopt. Ik ben tevreden met uw antwoord. Het gaat over veel data, maar daarbij stel ik me dan direct volgende vraag. De landbouw van de toekomst is zeker niet meer de landbouw van de voorbije twintig jaar. Daar gaat heel veel in om. In welke mate gaan wij op korte termijn eraan tegemoetkomen om heel veel landbouwers daarin mee te trekken? Er zal veel behoefte zijn wat betreft begeleiding, oefening en noem maar op. Hoe gaan we op korte tijd de landbouwers daarin meekrijgen?

Mevrouw Crevits heeft het woord.

Dank u, collega Coel. Van het EU-initiatief is de timing eigenlijk nog niet bekend. Ik hoop oprecht dat dit snel bekend zal worden. Weet dat we sowieso al pionier zijn. We staan eigenlijk al ver. Uw vraag en de antwoorden die ik heb gegeven, tonen aan dat we daar echt stappen voorwaarts in zetten.

Hoe krijg je de landbouw mee, collega? Je mag niet onderschatten hoe innovatief de landbouwers zelf zijn. In de bedrijfsvoering vandaag zijn data hyperrelevant. Zij zijn ook zelf op zoek naar mogelijkheden die meer snelheid kunnen bieden. Ik denk dat we ook op dat vlak onderschatten hoe open ze staan. Vandaar dat we proberen om op alle potentiële zaken die er zijn goed in te spelen. Maar natuurlijk, ze moeten ook inzetten op het vertrouwen in datadeling. Ze moeten er ook van overtuigd zijn dat de data die ze delen niet gaan worden misbruikt voor andere doeleinden. Maar het is ook aan ons om hen daarvan te overtuigen.

De heer Coel heeft het woord.

Inderdaad, het klopt dat wij koploper en pionier zijn. Het is ook in het belang van onze Vlaamse landbouwsector dat we dat blijven en dat we daar sterk op inzetten. Ik maak me wel nog de bedenking dat we dan ook in het landbouwonderwijs voldoende aandacht moeten hebben voor de opportuniteiten voor het gebruik van data. Ik zal dat met uw collega, de minister van Onderwijs, bespreken.

De vraag om uitleg is afgehandeld.