'Biolandbouw 2030' en de doelstellingen inzake biolandbouw

De heer Coel heeft het woord.

Minister, op 11 maart organiseerde Inagro de trefdag ‘Biolandbouw 2030’, waar de Europese doelstellingen inzake biolandbouw centraal stonden. Een aantal belangrijke stakeholders zoals BB, het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), Colruyt en Bioforum gingen op het evenement met elkaar in gesprek over hoe zij de vertaalslag van het Europese beleid naar Vlaanderen zien.

Zoals u weet, is op dit moment in Vlaanderen 1,4 procent of een kleine 10.000 hectare van het totale areaal in gebruik voor biolandbouw. Zonder in streefcijferfetisjisme te willen vervallen, is er zeker nog marge voor verbetering. De EU kondigde vorig jaar een actieplan aan om de vraag naar biologische producten te stimuleren en consumenten geïnformeerde productkeuzes te laten maken, vooral om de Europese landbouwers te ondersteunen bij de transitie. Het is immers vooral een stijging van de vraag naar bioproducten die kansen zal creëren voor landbouwers om met bio een inkomen te verwerven.

Dit actieplan spitst zich eerder toe op een macroniveau en wil bijvoorbeeld overheden, ziekenhuizen en andere openbare instellingen sturen in hun aankoopbeleid voor maaltijden, om ze zo meer voor bioproducten te laten kiezen.

Een van de belangrijkste bekommernissen bij de biolandbouwers op de trefdag was dat ze niet willen terechtkomen in een markt die gedreven wordt door aanbod in plaats van door vraag. Dit zou immers ten koste gaan van hun winstgevendheid. U hebt zelf bij eerdere vragen daarover al aangehaald dat het schoentje wringt bij de vraagzijde in Vlaanderen. Voor alle duidelijkheid: ik deel die analyse. U gaf destijds ook aan geen hard cijfer in de Vlaamse doelstellingen op te nemen, ondanks het feit dat Europa wél 25 procent vooropstelt.

Naast het hele debat over het streefcijfer is er ook de actuele situatie, waarbij veel biolandbouwers, zoals de biologische kippen- en varkenshouders, het vandaag erg moeilijk hebben door de gestegen prijzen van biologisch graan en zonnebloemschilfers, die ze uit Oekraïne importeren. Daarbovenop werken deze bioboeren, meer dan de conventionele landbouw, vaak met vaste prijscontracten met de supermarkten, waardoor ze die hogere kosten ook niet kunnen doorrekenen in de prijs en ze die zelf moeten dragen.

Het aantal biologische landbouwbedrijven in Vlaanderen groeit desondanks jaarlijks met iets minder dan 10 procent. In lijn met de Europese doelstellingen is het belangrijk dat we die groeiende trend kunnen bestendigen. Het is ook uitkijken naar het nieuwe actieplan voor de biolandbouw dat de Vlaamse Regering in 2023 op tafel zal leggen.

Minister, welke actoren en belanghebbenden worden betrokken bij de opmaak van dit nieuwe Vlaamse actieplan? Hoever staat u met de opmaak van dat plan?

Welke accenten/doelstellingen wilt u leggen in het nieuwe actieplan? Zoals gezegd, gaf u  eerder in deze commissie aan dat u met uw kabinet in discussie was of het toch niet nuttig zou zijn om een streefcijfer op te nemen. Overweegt u dat nu? Zult u dat wel of niet doen? Of kiest u voor een aantal duidelijke kwalitatieve doelstellingen?

Verder heb ik nog een vraag over het stimuleren van de vraagzijde. Wat kunt u verder ondernemen of hebt u reeds ondernomen in uw hoedanigheid als minister van Landbouw om ook de Vlaamse overheidsdiensten en instellingen onder de voogdij van de Vlaamse overheid aan te moedigen om bioproducten aan te kopen? Het gaat toch over een redelijk volume en op die manier zou de Vlaamse overheid een stevige duw in de rug kunnen geven aan de vraagzijde.

Tot slot, in de gedachtewisseling over Oekraïne voor het paasreces gaf u reeds aan dat er in de interfederale taskforce Agrovoeding een grote bezorgdheid is over de doorrekenbaarheid van kosten doorheen de keten. U vermeldde dat het ketenoverleg nu regelmatig samenkomt. Is er binnen deze initiatieven aandacht voor de specifieke situatie van de biolandbouw?

Minister Crevits heeft het woord.

Ik zou eens neen moeten durven te antwoorden op uw laatste vraag ...

Maar ik zal starten met de eerste vraag. Voor de opmaak van het nieuwe bioplan hebben we een aantal stakeholders betrokken van de biolandbouw en -keten. Dat zijn leden van de partners van het huidige strategisch plan biologische landbouw: BioForum, de landbouworganisaties, de Federatie Voedingsindustrie (Fevia), Comeos, het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en het bio-onderzoek. Daarnaast zijn er in het begin van dit jaar een aantal workshops georganiseerd waarbij elke boer, ketenspeler en onderzoeker welkom was. Via dat netwerk volgt er nog een laatste consultatie bij de overheidsstakeholders.

Er is een uitgebreide SWOT-analyse (strengths, weaknesses, opportunities, threats) gemaakt met onze stuurgroep. Die elementen leggen we nu samen om een aantal acties voor te stellen tegen de zomer, waarna de evaluatie van de voorstellen volgt en het geheel zal worden uitgeschreven.

Ik onderzoek inderdaad de mogelijkheden om met concrete doelstellingen te werken. Ik wil me echter niet blindstaren op louter een areaalambitie en kijk dus wat breder. Uit de bevraging van de boeren bleek dat zij de vraag van de consumentenzijde naar bio de belangrijkste hefboom voor meer bio in Vlaanderen vinden. Dat betekent dat we doelstellingen moeten uitwerken die een reflectie zijn van de ambities van de sector. Dat moet goed onderbouwd zijn en dat is de reden waarom we de studiedienst van ons departement een onderzoek laten uitvoeren naar wat de prognoses zijn voor de verschillende beleidsopties.

In het huidige strategisch plan zit de verankering hiervoor in actie ‘5.3.3 Groei in bio stimuleren bij de verwerkers, foodservices en verkooppunten’. Die actie verwijst ook naar het inzetten op de groei en ondersteuning van verkooppunten en foodservices, wat kan zorgen voor een stijgende vraag naar bioproducten. We hebben bijzondere aandacht voor de afnemers, zoals de overheidscatering – laten we vooral onszelf niet vergeten –, de grootkeukens en de events.

We subsidiëren BioForum om advies te geven bij het opmaken van bestekken voor overheidscatering. ‘Bio zoekt Keten’ helpt dan weer bij het opvullen van specifieke productnoden vanuit de grootkeukens. Ook VLAM zoekt mee naar oplossingen.

Het aspect van bio in overheidscatering kwam snel op de radar. Recent hadden mijn medewerkers nog een kennisuitwisseling rond het thema met andere lidstaten die daarin al verder staan. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat – naast het aankopen – een goed flankerend beleid nodig is zoals extra opleiding voor chef-koks en aankoopverantwoordelijken en communicatie naar de gebruikers. We moeten een hele ketting versterken. Overheidscatering valt immers onder de bevoegdheid van minister-president Jambon. Ik ben alvast heel blij om te horen dat hij ook vanuit zijn eigen fractie aangespoord zal worden om volop de biokaart mee te trekken, los van de financiële meerkost.

Naast het algemene Belgische ketenoverleg, organiseert BioForum zelf een Vlaams ketenbreed overleg in functie van concrete thema’s of moeilijkheden die zich aandienen. Het voordeel daarvan is dat er meer gefocust kan worden op de specificiteit van de bioketen. Net als het Belgische ketenoverleg is dit Vlaams bioketenoverleg een privaat initiatief. De overheid neemt niet deel en bepaalt dus niet de agenda van dit overleg.

De heer Coel heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb een aantal goede zaken gehoord. We zitten op schema met de opmaak van het plan. Het zal in het najaar worden uitgeschreven. Ik vind het verstandig dat u zegt dat er een reflectie moet zijn van de sectorambities. Het heeft geen zin om onrealistische doelstellingen voorop te stellen die de sector meer kwaad dan goed doen. Dat is een zeer verstandige aanpak. Ik zal het niet nalaten om onze minister-president daar vanuit onze fractie verder over te ondervragen, zodat de aankoop van bio vanuit Facilitair Beheer verder een duw in de rug krijgt.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Minister, ik wil erop aandringen om toch met doelen te werken. Hoe kan men nu beleid voeren als men geen doelen heeft? Sorry, maar dan blijft het allemaal zeer vrijblijvend. Dan ga je dingen vooropstellen die je wilt stimuleren en dergelijke, maar door doelen te stellen kun je maatregelen voorstellen om die doelen te halen. Ik begrijp de terughoudendheid van de sector – ze hebben dat zelf verwoord – om de doelen realistisch en haalbaar te houden zodat men niets vooropstelt dat veel ontgoocheling en ongeloof dat het haalbaar is, uitlokt. Het goed afstellen van realistische doelen en een pakket van maatregelen is natuurlijk belangrijk als men een beleid en strategisch plan uitrolt. Ik heb nog nooit een strategisch plan gezien zonder doelen.

De consumentenkant is zeker belangrijk. Ook belangrijk is dat bio in prijs nog altijd duurder is. Die meerkost heeft deels te maken met de productiewijze, maar nog meer met het gebrek aan onderzoek, aan distributiekanalen; het blijft een nichemarkt waar veel bedrijven in de korte keten zitten, soms zelfs voor 100 procent, en daar rijzen veel vragen bij.

Ik heb het al eens gezegd: als we de bioproductie en -consumptie willen vooruithelpen, een Europese doelstelling waartoe we zullen moeten bijdragen, zullen we meer inspanningen moeten doen dan vandaag. We hadden het net over de varkenssector, waarvan de Vlaamse overheid wil dat die inkrimpt. Daarvoor geven we miljoenen uit, extra dus, om varkensvlees te promoten. De biosector moet groeien maar moet het stellen met een paar honderdduizenden euro’s. Dat kan toch niet. Je kan toch geen beleid voeren op basis van de huidige verhoudingen en de middelen die in een sector zitten. Je zult dat moeten proberen om te keren.

We kijken natuurlijk met veel belangstelling uit naar het strategisch plan, maar ik hoop toch dat dat ambitieus zal zijn, realistisch maar ambitieus, met concrete doelstellingen en ook met voldoende middelen om die doelstellingen te bereiken.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Steenwegen, ik ben het er au fond mee eens dat het wenselijk is om doelen te stellen. Ik kan daar eigenlijk mee leven. Ze moeten realistisch zijn. Voor de rest heb ik ook een analyse gegeven, ook ten opzichte van collega Coel, van wat voor mij de schakels zijn die moeten worden versterkt. Dat het wat duurder is, is echter niet uitgesloten. Ik vind in het algemeen dat een eerlijke prijs voor producten ook belangrijk is. Veel mensen zijn bereid om een eerlijke prijs te betalen. Dat is iets waarvan we ons ook bewust moeten zijn. Dat bekijk ik dan ook van de andere kant van het spectrum. Er is echter veel werk aan de winkel. Op zich is het zeker niet mijn bedoeling om doelloos door het politieke leven te stappen, dus ook niet wat dit strategisch plan betreft.

De heer Coel heeft het woord.

Ik begrijp wel een beetje de insteek van collega Steenwegen, maar ik had de uitleg van de minister toch anders begrepen, dus inderdaad niet dat ze zou hebben aangegeven geen doelen te willen stellen, maar veeleer dat ze ketenbreed en met heel veel betrokkenen, en met respect voor wat er ook vanuit de sector zelf wordt gevraagd, een aantal doelstellingen wil vooropstellen en de biosector vooruit wil helpen. Ik ben iets optimistischer gestemd, maar ik ga ervan uit dat we dit samen verder zullen opvolgen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.