Over de stijgende prijzen van landbouwgronden

De heer Vandenhove heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, minister, er is onrechtstreeks al allusie gemaakt op de kostprijs van de landbouwgronden naar aanleiding van de vraag van de collega over de paardensector. Ook als we nu debatten voeren of als we vooruitlopen op de herziening van de pachtwetgeving, die in principe dit jaar of begin volgend jaar in deze commissie zal behandeld worden, komt dat onderwerp heel vaak ter sprake.

Uit de nieuwe Landbouwbarometer van de Federatie van het Notariaat blijkt dat tijdens de eerste helft van 2021 een hectare landbouwgrond in België 10,3 procent duurder werd. In Vlaanderen is de stijging zelfs nog iets hoger, met 10,7 procent. De gemiddelde prijs in Vlaanderen bedraagt nu meer dan 63.000 euro per hectare. Dat betekent dat de prijzen voor landbouwgronden 5 jaar geleden meer dan een vierde lager lagen. Daarnaast zijn er binnen Vlaanderen ook nog verschillen. Zo zijn West-Vlaanderen en Antwerpen aanzienlijk duurder dan Limburg of Vlaams-Brabant.

Voor de familiale landbouw zijn deze prijsstijgingen catastrofaal, zeker en vast voor de jonge landbouwer, zoals u daarnet al aankaartte. Een landbouwer kan zelden meer dan 45.000 euro voor 1 hectare grond betalen, terwijl de prijs in bijna elke regio hoger ligt. We komen hierdoor in een moeilijke en absurde situatie. De waarde van de landbouwgronden staat bijna volledig los van de ‘landbouwwaarde’ van de gronden, namelijk wat de grond via landbouw kan opbrengen. 

De interesse voor landbouwgronden komt de laatste jaren vooral van particulieren die hun tuin willen uitbreiden of hun paarden ergens kwijt moeten kunnen, de verpaarding waarvan al sprake was. Dat zijn dus geen professionelen maar hobbyisten. Ook de agro-industrie begint landbouwgrond op te kopen om hun macht binnen de waardeketen te verhogen, met alle gevolgen van dien. Het luttele bedrag dat de landbouwers nu ontvangen in de keten zal zeker niet stijgen, integendeel. De waarde van landbouwgrond wordt niet langer bepaald door wat een boer erop kan produceren maar door wat hij waard is voor speculanten en personen die de grond voor iets anders willen gebruiken dan landbouwactiviteiten.

Minister, steunt u de oprichting van een prijzenobservatorium voor landbouwgronden? Misschien kunnen de verschillende politieke partijen die daarover spreken in het kader van de pachtwetgeving daarover een consensus bereiken?

Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) keek een aantal jaar geleden naar het Franse Société d’aménagement foncier et d’établissement rural (SAFER). Dit systeem coördineert het gebruik van landbouwgrond in Frankrijk. Het lijkt ook te werken aangezien de prijzen voor landbouwgrond daar aanzienlijk lager zijn en jonge landbouwers gemakkelijker aan grond raken. Hoe kijkt u daartegenaan, minister? Bent u eventueel bereid om stappen te ondernemen om een gelijkaardig systeem hier op te starten? Dat zou belangrijk kunnen zijn in het kader van de nieuwe pachtwetgeving.

ILVO onderzocht SAFER om te kijken of het een effectief model kan zijn om de prijzen van landbouwgronden te reguleren. Is dit onderzoek afgerond? Zo ja, wat zijn de actuele resultaten?

Minister Crevits heeft het woord.

Op 7 oktober vorig jaar hadden we het al eens over een prijzenobservatorium in deze commissie. Toen gaf ik al aan dat de jaarlijkse rapportering van het notariaat, de Notarisbarometer, op zich al heel wat informatie geeft over de prijsevolutie van landbouwgronden. Elke grondverkoop passeert in België namelijk via een notaris, het notariaat beschikt dus over brondata en is bijgevolg goed geplaatst om hierover te rapporteren. Die jaarlijkse rapportering gebeurt via hun koepelfederatie Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat (Fednot) en biedt een kijk op de prijzen voor landbouwgronden en de evolutie ervan per provincie.

Het SAFER-model is mij bekend en het rapport van ILVO is ondertussen ook al enige tijd afgerond. In het rapport beschrijft ILVO hoe SAFER werkt en worden een aantal sterktes beschreven zoals de relatief lagere grondprijzen en de voordelen voor jonge landbouwers, maar ook een aantal zwaktes zoals de beperkte slagkracht en administratieve complexiteit. Er worden ook een aantal kritische bedenkingen gemaakt bij een mogelijke bruikbaarheid van dit instrument in een Belgische context en er wordt doorgerekend wat de invoering van een dergelijk systeem in België financieel zou kunnen betekenen. Het rapport is terug te vinden op de website van ILVO. Dat is de reden waarom ik enigszins terughoudend ben om het in te voeren, maar we kunnen daarover praten.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik zou toch pleiten, we komen daar ongetwijfeld op terug bij de bespreking van de pachtwetgeving, inzake het systeem SAFER om naar de sterktes te kijken en niet naar de zwaktes. Wat kunnen we er eventueel uit halen in verband met grondverwerving zeker, voor de jonge landbouwers?

Uw antwoord in verband met de notarissen, goed, alle respect daarvoor. Maar ik denk dat een prijzenobservatorium niet alleen de prijzen in kaart brengt maar dat het ook meer ingrijpt op de prijzen. Kunnen we in het kader van de herziening van de pachtwetgeving bekijken in welke mate de overheid meer kan ingrijpen in deze kwestie, zeker wat de landbouwprijzen betreft? Kan de overheid zorgen voor de bescherming van het beroep tegenover de hobbyisten? Ik pleit voor een stap in de richting van meer overheidsingrijpen zodat we proberen de prijzen te reguleren en ervoor zorgen dat de landbouwers nog voldoende grond hebben, vooral de jongeren.

Minister Crevits heeft het woord.

Het is natuurlijk van belang, collega Vandenhove, dat de analyse zowel de sterktes als de zwaktes naar boven brengt. Ik ben het absoluut met u eens, als we sterktes kunnen implementeren in ons beleid, heel graag.

We moeten ook aandacht hebben voor de kritische bedenkingen. Wordt vervolgd.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u wel, minister.

De vraag om uitleg is afgehandeld.