De tijd dringt voor een stikstofakkoord

'Meer dan wie ook ben ik ervan overtuigd dat het tijd is om te beslissen. De tijd dringt. We werken er dag en nacht aan. Het zal een van de volgende dagen moeten zijn.' In het Vlaams Parlement riep minister-president Jan Jambon (N-VA) zijn regering op snel een stikstofakkoord te sluiten.

De essentie
Het plan was voor Kerstmis een akkoord over het Vlaamse stikstofbeleid te sluiten, maar dat ligt nog niet binnen handbereik.

CD&V wil de drempel voor boeren versoepelen of hen minstens uitzicht bieden op versoepelingen en vraagt een opkoopregeling voor boeren die willen stoppen.

Bij de N-VA bestaat er weinig animo voor. Open VLD is een koele minnaar van gesleutel aan de vergunningsregels.

Terwijl het plan was voor Kerstmis een nieuw akkoord over het Vlaamse stikstofbeleid te sluiten, ligt dat nog altijd niet binnen handbereik. Ook in een gesprek van Jambon en minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) met minister van Landbouw Jo Brouns en viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) werd vanochtend geen opening gevonden.

Een nieuw akkoord moet de maatregelen die vorig jaar in de krokusdeal werden afgesproken omzetten in een decreet. Het grootste strijdpunt zijn de vergunningsregels die verschillen voor landbouw en industrie. Als een landbouwer een vergunning wil, moet de stikstofimpact van zijn bedrijf bijna nul zijn. Voor industrie is die drempel 40 keer lichter. Volgens CD&V blijkt uit de 20.000 bezwaren van het openbaar onderzoek dat dat onderscheid juridisch wankel is, wat het stikstofdecreet vatbaar maakt voor vernietiging in de rechtbank.

Als een sector inspanningen levert om zijn uitstoot te verminderen moet die ook perspectief krijgen op vlottere vergunningen. Zeker als het om jonge boeren gaat.

De christendemocraten willen de drempel voor boeren versoepelen of hen minstens uitzicht bieden op versoepelingen de komende jaren. In het eerste stikstofakkoord is afgesproken dat er een jaarlijkse evaluatie komt, maar dat de vergunningsdrempel in de landbouw ten vroegste in 2030 wordt bijgesteld. 'Als een sector inspanningen levert om zijn uitstoot te verminderen, moet die ook perspectief krijgen op vlottere vergunningen. Zeker als het om jonge boeren gaat', klinkt het.

Mogelijk schuilt het compromis in het vroeger toelaten van versoepelingen. Maar de vraag om de regels voor de landbouw de eerstvolgende jaren te versoepelen valt op een koude steen. 'CD&V heeft nog nooit een wetenschappelijke onderbouwing die toont dat het onderscheid tussen landbouw en industrie niet juridisch robuust is op tafel gelegd', klinkt het bij de N-VA.

Dat de landbouw strenger wordt aangepakt, verdedigt de N-VA met de cijfers dat zijn uitstoot de afgelopen jaren amper gedaald is en een grotere impact heeft op de natuur dan de uitstoot van de industrie. Ook Open VLD is een koele minnaar van gesleutel aan de vergunningsregels. Jambons oproep tot meer urgentie was vooral gericht naar CD&V.

Wellicht vindt donderdagavond een kern plaats over stikstof, wat pas de eerste keer zou zijn deze week. Het is hoogst onzeker dat in de nacht van donderdag op vrijdag geland wordt. 'Ik verhul niet dat er nog knelpunten zijn, maar ik zal er alles aan doen om zo snel mogelijk het dossier te beslechten', zei Jambon. 'Maar je hebt een akkoord nodig tussen de drie partijen. It takes three to tango.'

Uitgebreide opkoopregeling
'We willen zeker een akkoord, maar laten ons niet opjagen', klinkt het bij CD&V. Naast soepelere vergunningsregels vraagt de partij ook een uitgebreide opkoopregeling voor boeren die aangeven te willen stoppen. De regering maakte bij het akkoord vorig jaar ruim 100 miljoen euro vrij om bedrijven met een hoge impact op nabijgelegen natuur uit te kopen. CD&V wil daar een smak bij doen. Door boeren uit te kopen, ontstaat meer uitstootmarge voor andere boeren, is de redenering.

Bij de N-VA bestaat weinig animo voor dat voorstel. 'Dat is een dossier waarin de vervuiler betaald wordt om niet te vervuilen. Meestal is het zo dat de vervuiler zelf betaalt', klinkt het. Bovendien is al bijna 4 miljard euro aan de kant gezet voor stikstofmaatregelen en zit de begroting tot 2027 in de rode cijfers.