Overleg met het Platform Voedselverlies

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Minister, tijdens de commissie Landbouw van woensdag 1 juni 2022 kaartte ik het thema van voedselverspilling aan. U beloofde toen een bondgenoot te zullen zijn om hierrond, ik citeer “een heel actief beleid te zullen voeren”.

U kondigde toen ook aan dat alle partners van het actieplan voedselverlies en biomassareststromen circulair 2021-2025, waaronder ook de federaties en de diverse schakels van de hele agrovoedingsketen, op dinsdag 14 juni samen zouden zitten op het Platform Voedselverlies met als doel de vooruitgang van het plan verder op te volgen en te monitoren. Ik ben alvast benieuwd om van u te vernemen wat er is afgesproken en welke vooruitgang we mogen verwachten op korte termijn.

In de commissie gaf u zelf ook al aan dat er op ambtelijk niveau eveneens overleg is. Niet alleen tussen de verschillende beleidsdomeinen, maar ook over de beleidsniveaus heen. Ik kan dit alleen maar aanmoedigen. De Vlaamse voedselstrategie waaraan u werkt, is dan ook een onderdeel van het transversaal armoedebeleid. Ik hoop dat Vlaanderen een coördinerende zal opnemen om zo het probleem van voedselverspilling aan te pakken.

Minister, wat werd er afgesproken op het Platform Voedselverlies? Op welke termijn zullen deze afspraken worden uitgevoerd en wie zal ze opvolgen? Zijn er over de beleidsniveaus heen momenteel overlegmomenten gepland om het probleem van voedselverspilling en het tekort bij de voedselbanken te bespreken? Welke actieve rol zult u zelf verder opnemen om voedselverspilling sneller aan te pakken?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Joosen, het platform is een werkgroep waar alle trekkers van het actieplan  samenkomen. De tussentijdse resultaten van acties worden er gepresenteerd en er worden afspraken gemaakt rond samenwerking, voortgangsrapportage, communicatie enzovoort. De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) en het Departement Landbouw en Visserij zitten het platform voor. Op het overleg van 14 juni zijn er afspraken gemaakt ter voorbereiding van de eerste publieke voortgangsrapportage van het actieplan, die voorzien is voor 2023.

Betreffende de problematiek van de voedseloverschotten, hebben de Federatie van Voedselbanken en het collectief van sociale circulaire ondernemers (HERW!N) de situatie geschetst en beleidsaanbevelingen overgemaakt. Zowel de gestegen vraag bij voedselhulporganisaties, het dalende aanbod uit de voedingsindustrie als de nood aan logistieke oplossingen om de beschikbaarheid van voedseloverschotten te verhogen, kwamen aan bod.

Samenvattend stelden ze dat de cascade van waardebehoud, waar schenken van overschotten voor humane voeding net onder voorkomen van overschotten staat, de norm moet worden in het beleid en voldoende ondersteuning nodig heeft.

Daarnaast mogen we nooit vergeten dat toegang tot gezonde voeding een absoluut basisrecht is. Dat vereist structurele maatregelen tegen armoede zodat mensen zelf voeding kunnen kopen, en niet enkel moeten rekenen op voedseloverschotten. We moeten dus in de eerste plaats altijd blijven vechten tegen voedselarmoede- en ongelijkheid, en intussen, zolang het nodig is, de herverdeling van overschotten maximaal ondersteunen.

Op de verschillende beleidsniveaus – Europees, federaal, Vlaams, andere gewesten – is er aandacht voor de problematiek en afstemming met de verschillende sectoren. Overleg verloopt ad hoc wanneer het in het kader van bepaalde acties nodig blijkt. Ikzelf blijf ook, samen met minister Demir, mijn schouders onder de uitvoering van het belangrijke actieplan zetten.

Het terugdringen van voedselverlies en het ondersteunen van mensen in voedselarmoede zijn belangrijke elementen van de voedselstrategie die we voor Vlaanderen voor ogen hebben en waaraan we momenteel druk aan het werken zijn.

Ook ga ik in overleg met ministers Crevits en Dalle. Ik wil graag bekijken welke stappen we op Vlaams niveau al zetten en nog verder kunnen zetten en welke maatregelen we op het federale niveau samen kunnen bepleiten. We betrekken hierbij de relevante partners van het actieplan.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Het thema ligt me nauw aan het hart, u zult het me dan ook niet kwalijk nemen dat ik vandaag dus al een opvolgvraag stel over het platform. Ik was immers erg nieuwsgierig naar de afspraken die er werden gemaakt. De afspraken die er werden gemaakt of de zaken die er werden besproken, zijn wel concreet, zoals de publieke voortgangsrapportage. Er werden ook aanbevelingen geformuleerd en u spreekt over afstemming met de sectoren en de verschillende niveaus. Ik hoor ook duidelijk dat u ook op Vlaams niveau verantwoordelijkheid wilt opnemen en dat u ook kijkt naar de andere ministers om daar samen werken van te maken. Dat vind ik uiteraard goed.

De wachtrijen bij de voedselbanken zijn lang en door de oorlog in Oekraïne is het thema voedselzekerheid natuurlijk actueler dan ooit, maar toch gooien we als Vlaming per jaar nog steeds gemiddeld 37 kilogram voedsel in de vuilbak. Het is ook zo dat op dit moment slechts 3 procent van al het verspilde voedsel tot bij de voedselbanken komt en dat is natuurlijk te weinig, veel en veel te weinig.

Heel wat bevoegdheden daarvoor zitten volgens mij ook op het federale niveau, dat hebt u vorige week ook aangegeven en zegt u nu ook met het overleg dat u oppert. Bij mijn vorige vraag hebt u ook verwezen naar bedrijven. Om hen te gaan stimuleren om schenkingen te doen aan de voedselbank, zag u fiscale stimuli wel zitten. Vandaag spreekt u van ondersteuning. Ik wilde uw aandacht daar toch even op vestigen. Onze collega in de kamer, Anneleen Van Bossuyt heeft daarvoor een wetsvoorstel ingediend. Helaas heeft minister Van Peteghem al laten weten er niet enthousiast over te zijn. Dat vind ik natuurlijk bijzonder jammer, want ik ben er toch van overtuigd dat de schenkingen aan de voedselbank zouden stijgen door fiscale stimulansen en u was daar bij de vorige vraag ook van overtuigd, minister.

Mijn vraag is dus eigenlijk heel concreet: zult u minister Van Peteghem vragen om fiscale stimulansen te heroverwegen?

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Ik denk dat dit een heel belangrijke vraag is, over een heel belangrijk thema, daarom wil ik me er ook bij aansluiten. Ik vind het belangrijk dat we ons hier in het Vlaams Parlement focussen op wat we op het Vlaamse niveau kunnen doen en ik denk dat we daar ook goed bij de les moeten blijven.

Ik ben ooit gestart met het actieplan tegen voedselverspilling, ik zat toen eigenlijk in de ideale positie: zowel vanuit Leefmilieu, als natuurlijk ook vanuit Landbouw, al zijn er nog veel meer actoren betrokken. Er is nog heel veel werk.

Dat gebeurt natuurlijk vaak met actieplannen: er zijn heel veel overlegmomenten en er zijn heel veel diensten en actoren bij betrokken, maar ik denk dat het heel belangrijk is om ook te focussen op heel concrete zaken, die voor zowel de sectoren als de mensen heel tastbaar en concreet zijn. Daar ontbreekt het soms wel wat aan in dergelijke actieplannen, is mijn ervaring.

Mijn vraag of oproep aan u, minister, is dus om nog meer aandacht te besteden aan de heel concrete suggesties.

Een van die suggesties is de kennis over ‘ten minste houdbaar tot’ en ‘te gebruiken tot’. Er is heel veel verwarring over wat dat nu precies betekent. Dat zijn kleine tips die mensen vaak kunnen aanzetten om een product dat zogezegd vervallen is, toch nog te gebruiken. We moeten allemaal weer meer leren kijken, ruiken en proeven van eten om te weten of het al dan niet goed is. Dat zijn allemaal kleine zaken die heel belangrijk zijn. Ik haal maar iets kleins aan, maar dat is gewoon om te tonen dat de heel concrete acties toch ook heel wat verschil kunnen maken, denk ik.

Minister Brouns heeft het woord.

Vanuit de lokale praktijk kan ik collega Schauvliege alleen maar bijtreden: naast plannen is het ook belangrijk om zo concreet mogelijk naar acties te gaan. In mijn eerste antwoord heb ik verwezen naar de verschillende niveaus, maar ik vind het belangrijk om het lokale niveau nog eens extra te onderstrepen. Ik denk dat het in de eerste ronde niet aan bod is gekomen, maar er zijn vanuit de lokale besturen op dat vlak heel wat mooie en goede initiatieven. Ik denk dat ik in een voorgaande vraag als eens heb verwezen naar de heel nauwe samenwerking met de Sint-Vincentiusverenigingen bijvoorbeeld, die er heel concreet rond werken om tot concrete acties te komen, in relatie ook tot bedrijven en de retailsector.

De problematiek van de labeling is op 14 juni ook aan bod gekomen, collega Schauvliege.

Collega Joossen, wij zullen inderdaad nog een keer in overleg gaan met het federale niveau om de vraag daar nog eens te bespreken, maar dat blijft natuurlijk hun verantwoordelijkheid. Ik neem uw vraag echter zeker mee naar de federale collega.

Mevrouw Joossen heeft het woord.

Wat betreft het eerste punt, over het lokale niveau, wil ik u zeker bijtreden. Ik denk dat de lokale besturen goed geplaatst zijn om een voedselstrategie mee uit te denken. Het is hier in het verleden ook al een aantal keer aan bod gekomen en volgens mij liggen daar ook absoluut nog heel wat mogelijkheden. Daar geef ik u dus zeker gelijk in.

Ik wil u uiteraard alvast bedanken om de mogelijkheid rond fiscale stimulansen opnieuw te willen bekijken, samen met uw collega.

De vraag om uitleg is afgehandeld.