Over PFAS regels en normen

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, u doet het weer. U rijdt opnieuw voor de industrie. U kiest niet voor de gezondheid van mensen. PFAS zijn schadelijke stoffen. Als die in je lichaam zitten, als die in de omgeving zitten, stapelen die zich daar op en blijven ze daar zitten. Dat is het probleem. In 2021 is er in Vlaanderen een PFAS-schandaal uitgebroken. Hoe kwam dat? Doordat de Vlaamse Regering had beslist om op de plek met de hoogste concentraties aan PFAS ter wereld de Oosterweelverbinding te realiseren. Wat heeft men toen gedaan? Men heeft de gezondheidsimpact van die PFAS verzwegen en men heeft normen toegepast die toelieten om op een betaalbare manier Oosterweel te realiseren.

Dat is uitgekomen. Dat is ontploft. Er is een schandaal ontstaan en toen is er een onderzoekscommissie opgericht, die als doel had om een aantal vragen te beantwoorden. De eerste vraag: wie wist wat wanneer en wie was verantwoordelijk? En de tweede vraag: hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit nooit meer gebeurt? Een van de aanbevelingen uit die onderzoekscommissie was dat er een zeer streng normenkader moest worden opgemaakt, zodat iedereen wist waaraan hij zich moest houden om de gezondheid van de mensen te garanderen. Dat normenkader werd opgesteld. Ik heb toen gezegd dat het mij wetenschappelijk niet helemaal in orde leek te zijn. De Raad van State heeft dat bevestigd: het was niet wetenschappelijk genoeg, de gezondheid is niet gegarandeerd en die PFAS kunnen nog verspreid worden.

Dan zou je verwachten dat de Vlaamse Regering dat kader aanscherpt. Maar wat doet deze Vlaamse Regering? Ze pakt dat kader, ze gooit het in de vuilbak en ze maakt een nieuwe richtlijn, een richtlijn waarbij u echt kiest voor de industrie ten koste van de gezondheid van mensen. Minister, hoe zult u garanderen dat de gezondheid van de mensen vooropstaat? (Applaus bij Groen en de PVDA)

Mevrouw Burssens heeft het woord.

Beste minister, door bedrijven zoals 3M is heel de wereld vandaag vervuild met PFOS, terwijl die bedrijven maar al te goed wisten hoe gevaarlijk dat goedje is voor de volksgezondheid. Het is daarom heel belangrijk dat er een duidelijk kader is dat ervoor zorgt dat die vervuiling wordt opgekuist, maar ook dat het niet verder verspreid wordt. Maar dat is nu net wat er vandaag ontbreekt. Er is geen duidelijk kader. We zijn vier jaar nadat we de onderzoekscommissie rond PFOS hebben opgestart. De regering weet al acht jaar hoe gevaarlijk PFOS is. Het is zelfs zeventien jaar sinds 3M de eigen productie van PFOS heeft stopgezet. En het kader om die vervuiling aan te pakken, is er tot op de dag van vandaag nog altijd niet.

Verschillende bouwwerven kunnen vandaag uiteraard weer van start gaan, maar allemaal zonder duidelijke regels die onze gezondheid en onze leefomgeving moeten beschermen. We hebben gezien tot wat dat heeft geleid met 3M en met Oosterweel. Dat leidt tot milieunormen à la tête du client. Dat leidt tot enorme chaos. Dat leidt tot enorm grote kosten. Dat leidt tot overheidsdiensten die gewoon niet genoeg manschappen hebben om al die controles te kunnen bolwerken. Beste minister, dit komt dus niet goed. Hoe zult u de volksgezondheid garanderen, nu dat tijdelijke handelingskader geschrapt is? (Applaus bij de PVDA)

De heer De Roo heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, niet zo ver van waar ik woon, moet een fietsbrug komen over de ring rond Gent, die compleet moet worden heraangelegd. Die fietsbrug moet daar komen om fietsers veiligheid te bieden tijdens de werf, maar die fietsbrug ligt er vandaag niet. Die had er moeten liggen, maar ze ligt er niet. Hoe komt dat? Omdat er bij een van de brugpijlers PFAS werden vastgesteld in de grond. Die PFAS werden daar vastgesteld en toen zat de werf vast. Er was een tijdelijk handelingskader uit juli 2023, maar door een negatief advies van de auditeur van de Raad van State is dat nooit tot uitvoering gekomen, waardoor die werf, maar ook alle andere werven, terugvielen op richtlijnen uit 2022 en tegelijkertijd rekening moesten houden met nieuwe wetenschappelijke inzichten. Dat was een bijzonder moeilijke situatie. Geen enkele werf kwam vooruit.

De Tijd heeft het becijferd: er zijn 270 grote werven in Vlaanderen die hierdoor stilliggen. Dit betreft ook infrastructuurwerken en saneringsprojecten. PFAS konden niet worden aangepakt. Het zat allemaal vast.

Minister, afgelopen vrijdag heeft de Vlaamse Regering op uw voorstel een aantal zaken goedgekeurd. Er komt een wijziging van het Bodemdecreet en een richtlijn via een omzendbrief, gebaseerd op wetenschappelijk inzicht en gezondheidsnormen die vooropstaan en tegelijk op gezond verstand bij de uitvoering van werven en van dossiers op het terrein.

Minister, hoe zal de nieuwe aanpak rond PFAS ervoor zorgen dat die projecten op het terrein kunnen worden gerealiseerd? (Applaus van Peter Van Rompuy)

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, de vooruitstrevende aanpak van PFAS – enerzijds om ons leefmilieu te beschermen en anderzijds om de gezondheid van de Vlaming te beschermen – is een belangrijke prioriteit in het regeerakkoord. Het is ook iets dat we vaak bespreken in dit parlement, getuige daarvan ook de vele vraagstellers hier vooraan.

Nu, het is al een aantal jaren geweten dat de regelgeving rond de aanpak van PFAS voor de ene veel te streng was, getuige daarvan de vele oproepen tot een werkbaardere aanpak. Anderzijds vonden natuur- en milieuorganisaties de regelgeving veel te soepel. Alsof dat evenwicht nog niet moeilijk genoeg was, kwam de auditeur van de Raad van State met een advies waarin werd gesuggereerd dat we naar een nulrisico moesten gaan. Hij stelde dat we alle mogelijke risico’s in alle mogelijke werven moesten voorkomen.

Minister, dat gaat zelfs in tegen wat heel wat experten zeggen. Er moest dus actie komen. Minister, die is er afgelopen vrijdag gekomen. U hebt een pakket maatregelen laten goedkeuren op de ministerraad door de Vlaamse Regering. Het gaat om een nieuw Bodemdecreet, om een omzendbrief voor grondverzet en om nieuwe technische richtlijnen. Hiermee wilt u tegemoetkomen aan de vele bezorgdheden, maar ook de volksgezondheid bewaken en ons leefmilieu beschermen.

Maar, minister, het is natuurlijk belangrijk dat we onze bouwsector niet blij maken met een dode mus. Het is belangrijk dat die onderbouwing goed zit, zodat die ook op lange termijn kan standhouden. Minister, welke onderbouwing hebt u voorzien om ervoor te zorgen dat de Raad van State of een andere rechtbank niet weer heel die regelgeving op de schop zet en onze hele bouwsector met problemen opzadelt? (Applaus bij de N-VA)

De heer Anaf heeft het woord.

Minister, we hoeven er geen doekjes om te winden. We weten het allemaal: PFAS zitten overal, in onze bodem, in ons drinkwater en zelfs in onze wijn. Dat is wel degelijk een probleem. Dat hebben we de voorbije jaren samen vastgesteld. Het is een ‘forever chemical’, die gaat dus niet meer weg. Ook in het lichaam bouwt zich dat alleen maar verder op, met alle gezondheidsgevolgen van dien: mogelijke kansen op vruchtbaarheidsproblemen, leverschade, kanker, enzovoort.

Met dit nieuwe normenkader wil deze Vlaamse Regering de gezondheid van de Vlamingen beschermen. Ze baseert zich daarvoor op de meest recente wetenschappelijke inzichten, die ook aantonen welke blootstellingsroutes een risico vormen en waar we dus strenger moeten zijn om de gezondheid te beschermen. Ik denk dat dit een beetje de rode draad is. Overal waar voedsel wordt geproduceerd, worden de normen verstrengd: in de landbouw, maar evengoed in moestuinen, in tuintjes van mensen die zelf kippen hebben. Op zich is een ei een ei. Of dat nu uit de supermarkt of uit de tuin komt: het moet altijd veilig zijn omdat je met de gezondheid van de mensen geen risico's mag nemen.

Het is goed dat deze Vlaamse Regering de mensen beschermt tegen de vervuiling die er nu is, maar het fundamentele probleem is natuurlijk dat er ook nog steeds PFAS bij komen. Het is goed dat er nu kan worden gesaneerd in de tuinen van Zwijndrecht. Maar je kunt nog zoveel tuinen omploegen en nog zoveel vrachtwagens met zand afvoeren, zolang de kraan van PFAS blijft openstaan, is het dweilen met de kraan open.

Minister, willen we verdere drama's voorkomen, willen we dat probleem stoppen, dan moeten we dat ook aan de bron doen stoppen. Daarom pleiten wij als Vooruit al langer voor het uitfaseren, het stopzetten van de productie van PFAS op Vlaams, federaal en Europees niveau. Alleen zo gaan we de fundamentele problematiek kunnen oplossen. Want we willen het, denk ik, niet alleen voor ons oplossen, voor de mensen hier in de zaal en de mensen thuis, maar vooral ook voor onze kinderen, onze kleinkinderen en de volgende generaties.

Minister, wanneer wilt u die productie van PFAS uitfaseren? (Applaus bij Vooruit)

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega’s, voor de heel belangrijke vragen over een heel belangrijk thema dat ons in Vlaanderen al verschillende jaren in de ban houdt, namelijk de PFAS-verontreiniging in onze bodem. Hoe gaan we om met sanering? Hoe gaan we om met grondverzet zonder in te boeten op de bescherming van mens en milieu? In 2023, collega's, dat weten jullie, keurde de Vlaamse Regering het tijdelijk handelingskader PFAS goed.

Dat kader is echter nooit in werking getreden. Het bevatte een aantal bindende normen voor PFAS-verontreiniging bij bodemsanering en bij grondverzet. Voor grondverzet werd er een waarde voor vrij gebruik gedefinieerd. Voor bodemsanering werd er een toetsingswaarde vastgelegd, afhankelijk van de bestemming – woongebied, industriegebied of landbouwgebied – en daarbij werd ook rekening gehouden met de achtergrondwaarde voor PFAS. Zoals reeds gezegd komen PFAS immers overal in Vlaanderen voor. Zelfs in de meest zuivere of minst verdachte grond vind je minimale hoeveelheden PFAS terug.

Het dossier kwam bij mij. Er waren toen twee procedures lopende bij de Raad van State, en in januari heeft de auditeur een advies geschreven dat de facto een vernietiging was van dat tijdelijk handelingskader. Als je dat leest, mevrouw Schauvliege, dan had dat niets te maken met het beschermingsniveau. Het was een juridisch advies dat zei: als je dat wilt doen, dan moet je de basis en het Bodemdecreet van 1995 aanpassen. Het Bodemdecreet van 1995, dat die stof natuurlijk nog niet kende, kon daar geen rekening mee houden.

Die aanpassing is gebeurd. Vermits PFAS niet van nature in onze bodem zitten, moet de streefwaarde nul zijn. Dat was de redenering van het Bodemdecreet van 1995. Het is dus duidelijk dat we met dat tijdelijk handelingskader niet verder konden, dat klopt. Dat kon inderdaad niet blijven duren, collega Pieters. Er was onzekerheid, er was onduidelijkheid in de hele bouwsector. We moesten en moeten zo snel mogelijk een oplossing vinden.

Die oplossing is vierledig. We hebben ze vrijdag inderdaad voorgelegd aan de regering en er een akkoord over gekregen.

In eerste instantie is er de aanpassing van het Bodemdecreet, die er rekening mee houdt dat PFAS er nu eenmaal zijn, en dat er een achtergrondwaarde in dat Bodemdecreet kan worden voorzien. De referentie is niet meer nul, maar wel de waarde die je terugvindt in de meest zuivere grond. Het is inderdaad niet de bedoeling dat we heel Vlaanderen gaan afgraven en saneren als dat niet nodig is. We schrijven in het Bodemdecreet ook in dat we in de toekomst bij het vaststellen van normen rekening moeten houden met technologische en maatschappelijke haalbaarheid, volgens het ALARA-principe: ‘as low as reasonably achievable’.

Ten tweede trekken we het tijdelijk handelingskader van 2023, dat niet in werking is getreden, terug, zodat het geen rol meer speelt. Zo scheppen we juridische duidelijkheid.

Ten derde, voor het grondverzet sturen we een brief naar de bodembeheerorganisaties met richtinggevende toetsingswaarden voor PFAS bij grondverzet. Dat is vergelijkbaar met het tijdelijk handelingskader, maar we voorzien nu een verstrenging als het gaat over natuur- en landbouwgebied, net om die gebieden meer prioritair te beschermen. Collega Anaf verwees daar ook al naar.

Ten vierde, voor de bodemsanering zal de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) met nieuwe richtlijnen komen die de nodige richtinggevende toetsingswaarden bevatten. Ze hebben daarvoor uiteraard een wetenschappelijke basis. Er is humaan-toxicologisch en ecologisch-toxicologisch onderzoek gedaan, op basis waarvan die waarden geactualiseerd en afgeleid zijn. Sommige gaan wat omhoog, andere omlaag, maar zonder in te boeten op het beschermingsniveau voor mens en milieu. Dat blijft hetzelfde.

Collega Pieters, de rechtszekerheid is inderdaad cruciaal. Daar is geen discussie over; het verleden leert ons dat. Juist daarom gaan we het Bodemdecreet aanpassen, zodat de decretale basis niet ter discussie staat. Tegelijk voorzien we voorlopig richtinggevende waarden, met de bedoeling om die op lange termijn te verankeren in het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO). Daarmee geven we duidelijkheid en creëren we een duidelijk en zeker kader.

Collega Schauvliege, ik herhaal: de waarden die we in de omzetbrief en de richtlijnen zullen opnemen, zijn uiteraard niet politiek bepaald. Uiteraard niet, collega Schauvliege. Dat is op basis van de experts van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en van de OVAM, op basis van het humaan-toxicologisch en het ecologisch-toxicologisch onderzoek. Zij hebben dat met tal van ingebouwde veiligheidsfactoren voor ons voorbereid.

Tot slot, collega Anaf, denk ik dat het inderdaad belangrijk is om te herhalen dat de uitdaging zit in de uitfasering van PFAS. Ook op het Europese toneel is dat steevast ons discours. Conform het regeerakkoord stellen wij ook consequent de vraag voor de uitfasering van PFAS waar betere alternatieven voorhanden zijn.

We doen dat vanuit België in de Raad. In de voorbije Raad voor Leefmilieu werd die boodschap ook gebracht door mijn Brusselse collega, maar ik heb het ook al rechtstreeks op tafel gelegd bij de bevoegde Eurocommissaris, mevrouw Roswall, in ons bilateraal overleg, collega’s.

Zo komen we heel duidelijk tot een werkbaar kader, collega, over hoe wij moeten omgaan met die bodemsanering en met het grondverzet van PFAS-verontreinigde gronden. Een werkbaar kader, zonder in te boeten op de bescherming voor mens en milieu.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, dat was wel een heel selectieve lezing van wat u hebt uitgewerkt, en zeker van het advies van de Raad van State, dat heel duidelijk stelt dat wat er op tafel ligt helemaal niet garandeert dat de toestand niet verslechtert, terwijl die eigenlijk minstens gelijk zou moeten blijven of verbeteren.

Maar minister, dat u niet voor de gezondheid van de mensen kiest, daar schrik ik eigenlijk niet van. We hebben daar immers al een aantal voorbeelden van gezien. Maar dat uw regeringspartner Vooruit dat niet doet, daarvan val ik wel van mijn stoel. Vooruit leverde de voorzitter – die hier trouwens staat – van de onderzoekscommissie. Vooruit heeft de minister van Gezondheid. Je zou toch minstens verwachten dat zij de gezondheid vooropstellen.

Maar wat blijkt? Zij staan hier nu dat kader te verdedigen waarin er sprake is van een versoepeling. U spreekt van een verbetering, terwijl ik spreek van een versoepeling, en het is wel degelijk een versoepeling. Waar mensen wonen, waar ze recreëren, waar er industrie is, kunnen ze freeriden, daar worden de normen gewoon losgelaten. Dat noem ik een versoepeling.

Minister, hebt u eigenlijk het akkoord van minister Gennez, minister van Gezondheid, om de gezondheid van de mensen aan de kant te schuiven? (Applaus bij Groen en de PVDA)

Mevrouw Burssens heeft het woord.

Minister, PFOS-vervuiling leidt tot enorm negatieve gevolgen voor onze economie, want heel veel bouwwerven kampen met grote onzekerheid en weten niet of ze kunnen doorgaan. Het leidt ook tot heel grote problemen voor onze volksgezondheid en tot heel hoge kosten om dat gevaarlijke goedje uit onze rivieren, beken, bodem en natuur te kunnen verwijderen.

In dit verhaal is er eigenlijk één personage dat er nogal gemakkelijk van afkomt, en dat is 3M. 3M heeft één keer 571 miljoen euro betaald in het kader van de saneringsovereenkomst. De Vlaamse Regering heeft altijd gezegd dat er een opening zou zijn om 3M te laten bijbetalen, mocht blijken dat de kosten zouden oplopen en veel hoger uitvallen.

Minister, ik denk dat we het er allemaal over eens kunnen zijn dat die kosten inmiddels veel hoger zijn. Onze vraag is dan ook: wanneer gaat deze regering eindelijk haar tanden laten zien tegenover die grote vervuilers die verantwoordelijk zijn? Wanneer gaat de regering die grote producenten eindelijk laten betalen voor de vervuiling die ze ons allemaal, ons leefmilieu, onze gezondheid en onze kinderen, hebben aangedaan?

De heer De Roo heeft het woord.

Collega’s, als we luisteren naar de collega van Groen, dan merken we dat Groen vooral pleit voor stilstand. Voor Groen kan er niets. Laat de werven vooral niet vooruitgaan. Laat de investeringen die er zijn en die er komen, en die ten goede zijn van onze maatschappij, vooral niet doorgaan. En laten we vooral niets wijzigen aan de aanpak rond PFAS. (Opmerkingen bij Groen)

Collega’s, u moet ook weten: wanneer er niets gebeurt rond PFAS, blijft het ook in de grond zitten en gaat de toestand er ook op achteruit. Er zijn saneringsprojecten die niet kunnen doorgaan omdat er geen oplossing was. Deze Vlaamse Regering komt met een oplossing, zorgt voor een duidelijke wetenschappelijke onderbouwing met richtwaarden en voorziet ook dat er een evaluatie komt van de waarden naar aanleiding van nieuw wetenschappelijk inzicht.

Minister, we moeten ook durven te benoemen dat niet iedereen gerust is op basis van één mededeling. Een aantal mensen zeggen dat binnenkort het grondtransport op gang zal komen met PFAS-vervuilde gronden. Mijn vraag aan u is: hoe zult u ervoor zorgen dat grond niet via een achterpoortje op een verkeerde locatie en in een gevoelige zone terechtkomt? (Applaus bij cd&v)

De heer Pieters heeft het woord.

Collega’s, als het gaat over selectieve lezing, denk ik dat we vooral de linkse partijen als voorbeeld kunnen nemen. Ik weet niet of u het weet, maar als het gaat over de lakse aanpak van 3M: nooit was er een multinational die zoveel heeft moeten bijdragen aan de opkuis en het zuiver maken van Vlaanderen. Nooit was er een rechtbank die tegen een minister zei: “U legt hen veel te veel voorwaarden op, veel meer dan het Bodemdecreet u oplegt.” Dat zijn allemaal feiten, en die kunt u niet naast zich neerleggen. (Opmerkingen bij Groen)

Mag ik? Dank u.

Minister, u hebt nog maar de eerste stap gezet. Nu gaan de adviesraden zich mogen uitspreken en dat is een goede zaak. Waar ik u niets over hoor vertellen, is hoe we ervoor gaan zorgen dat ook voor andere vervuilde gronden bijvoorbeeld producenten en andere vervuilers zullen bijdragen. 

In het regeerakkoord is heel helder afgesproken dat we ook gaan naar een sectorfonds dat bijvoorbeeld moet helpen voor de hulpverleningszones, voor de brandweerzones, om die opkuis mee te financieren. Wat is daarvan de stand van zaken? Wanneer kunnen we tegen eigenaars, brandweerzones en lokale besturen zeggen dat zij effectief een beroep kunnen doen op centen van producenten, van vervuilers, om de opkuis van die vervuilende stoffen aan te pakken?

De heer Anaf heeft het woord.

Misschien eerst: collega Schauvliege, tijdens de onderzoekscommissie hebben we dezelfde discussie gehad en dan wilde u telkens zelf vanuit de politiek, vanuit de onderzoekscommissie, de nieuwe normen gaan bepalen. Ik vind dat experten beter geplaatst zijn. Ik voel me niet geplaatst om zelf die normen te bepalen. Je moet ook een beetje consequent zijn: als die experten dan een aantal wijzingen voorstellen – een aantal gaat iets naar de ene kant en een aantal naar de andere kant –, wie zijn wij dan om die naast ons neer te leggen? Als u dan zegt dat de gezondheid van de mensen ons niet interesseert, dan laat ik dat volledig voor uw rekening. Ik vind dat pure quatsch en ik neem dat eigenlijk niet. (Applaus bij de meerderheid)

Minister, als het dan gaat over de uitfasering van PFAS, verwijst u naar Europa. Het is goed dat u dat daar op tafel legt, maar u kunt wel degelijk ook zelf zaken doen: 239 ton per jaar. Weet u wat dat cijfer is? Die 239 ton per jaar, dat zijn PFAS-houdende pesticiden die hier in Vlaanderen op onze groenten en ons fruit gespoten worden. Dat blijft een stukje daaraan hangen, maar dat gaat ook een heel groot stuk in ons drinkwater. We hebben het pas nog gezien in de hoeveelheid trifluorazijnzuur (TFA), die jaar na jaar groter wordt. U hebt recent, of een aantal maanden geleden, op een vraag van mijn toenmalige collega Maxim Veys gezegd dat we daarmee gaan stoppen. We gaan ook die pesticiden, die PFAS-houdend zijn, verbieden. Recent leek u daarop terug te komen, dus mijn heel concrete vraag aan u is: hoe zit het nu, minister? Gaan we die PFAS-houdende pesticiden nu effectief verbieden in Vlaanderen of hebt u daar uw kar gekeerd? (Applaus bij Vooruit)

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Collega’s, gezondheid is iets wat iedereen aanbelangt en daar mogen we uiteraard absoluut niet mee spelen. Tegelijkertijd moeten we ook wel duidelijk stellen dat die rechtszekerheid, dat robuuste vergunningenkader, moet zorgen dat we vooruitgang kunnen vinden. De bouwsector was reeds lange tijd vragende partij om te komen tot dat robuuste kader. Wat dat betreft, minister, is het goed dat dat tijdelijke handelingskader nu is ingetrokken en dat er straks een nieuwe regelgeving komt. Zo kan een en ander toch weer vooruitgaan.

Waar ik me wel een beetje vragen bij stel: we horen heel duidelijk dat de regels of de richtwaarden soepeler worden in woongebied en industriegebied. Maar als we kijken naar landbouwgebied, naar moestuinen en natuurgebieden, dan gaat men daar strengere richtwaarden opstellen. Daaromtrent zou ik toch graag wat meer duidelijkheid willen hebben. Hoe gaat u het een met het ander verzoenen en tout court ervoor zorgen dat de gezondheid toch overal vooropstaat?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik denk dat we het erover eens zijn. We zijn het over iets eens: die uitfasering van PFAS uit onze samenleving – en niet alleen in Vlaanderen, maar wat mij betreft wereldwijd. Op het Europese toneel zijn we daar toch wel bij de eerste pleitbezorgers, als ik daar met de collega’s over spreek, natuurlijk naar aanleiding van die grote problematiek.

Maar de realiteit vandaag, collega’s, die moeten we ook onder ogen zien. De realiteit is dat we vaststellen dat PFAS overal zit, van aan de Noordpool tot aan de Mount Everest. Dan moet je een duidelijk kader hebben over hoe je dan omgaat met die PFAS-verontreiniging in uw bodem als het gaat over grondverzet of over die bodemsanering. Dat kader is er nu. We hebben nu de start gemaakt om dat Bodemdecreet aan te passen, collega Schauvliege.

En ja, het zijn de experts – het is niet Jo Brouns geweest – die de nieuwe norm of de nieuwe toetsingswaarde hebben bepaald, collega Schauvliege. Absoluut niet, het zijn de experts van VITO en de OVAM geweest die op basis van recent wetenschappelijk en toxicologisch onderzoek hebben gezegd: dit zijn richtinggevende toetsingswaarden naargelang het gebiedstype. Ja, we zijn strenger als het gaat over natuurgebied of als het gaat over landbouwgebied in relatie tot voeding, en ook in woongebied voor zover het gaat over uw moestuin of uw kippenren. Die actualisatie, collega, moet die duidelijkheid bieden zonder in te boeten aan de bescherming voor mens en milieu. Daar is geen enkele discussie over.

Collega De Roo, die bodembeheersorganisaties – en daar zijn we ook wel onderscheidend in Europa – zien daarop toe. Het is belangrijk dat ze daarop toezien.

Collega Anaf, pesticiden zijn inderdaad een bijzonder gevoelig maatschappelijk thema. Landbouwers zijn zich daarvan bewust, en wij nemen hen erin mee om het gebruik tot een absoluut minimum te beperken. Maar we weten dat we voor bepaalde gewassen in onze voedselproductie dat minimum altijd nodig zullen hebben. Ik herhaal: er worden vandaag geen nieuwe pesticiden meer ontwikkeld met PFAS. Als het gaat over pesticiden, dan vinden we PFAS daarin terug. In relatie tot de landbouw is dat een gedeelde zorg. Maar we weten dat het percentage slechts enkele procenten betreft van de totale hoeveelheid PFAS in onze samenleving. Dat ontslaat ons er echter niet van om daar onze verantwoordelijkheid in te nemen.

Als het dan gaat over het sectorfonds – daar hebben we het ook al verschillende keren over gehad – en om te participeren aan de saneringskosten: er is een studie lopende om te kijken hoe we dat kunnen installeren. Ik herhaal dat die er tegen het einde van het jaar zal zijn.

Collega's, we hebben in de schoot van deze regering afgelopen vrijdag een heel belangrijke stap gezet om te komen tot een heel duidelijk kader, zodat de werven in Vlaanderen niet stil komen te vallen, zodat we effectief kunnen overgaan tot sanering in de verschillende zones in Vlaanderen waar dat nodig is, en zodat we in Vlaanderen nog grond kunnen verplaatsen van A naar B. (Applaus bij cd&v)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, het is heel duidelijk, en u hebt het daarnet eigenlijk ook nog eens bevestigd: u dient niet de belangen van de gezondheid van de mensen, u dient de belangen van de industrie. Dat PFAS zich overal in Vlaanderen bevindt, is nu net omdat we niet streng genoeg geweest zijn. Wat gaat u doen? U gaat opnieuw de teugels vieren. U gaat er opnieuw voor zorgen dat die PFAS zich kunnen verspreiden. En ja, misschien bent u iets strenger in natuurgebied en in landbouwgebied. Maar waar mensen recreëren, in de speeltuin spelen, waar mensen wonen, in industriegebied, daar mag opnieuw alles. Minister, dat is niet kiezen voor de gezondheid, dat is helemaal eenzijdig kiezen voor de industrie. (Applaus bij Groen en de PVDA)

Mevrouw Burssens heeft het woord.

Laat mij eerst duidelijk maken dat het niet meer dan normaal is dat 3M nog veel meer moet betalen dan wat ze al hebben gedaan. Multinationals zoals 3M zijn immers enorm rijk geworden door te vervuilen met PFAS. Vandaag worden er nog steeds tal van soorten PFAS geproduceerd die in ons leefmilieu terechtkomen, denk maar aan TFA in ons water, maar ook aan de eieren van kippen die in onze tuin lopen en, zoals al eerder gezegd, de vele pesticiden die PFAS bevatten.

Minister, wij maken ons dan ook ernstige zorgen over de toekomst. Wie garandeert ons dat we in de toekomst niet opnieuw in dezelfde situatie terechtkomen als vandaag, maar dan met andere soorten PFAS? Daarom willen wij heel graag een oproep doen om het probleem echt bij de bron aan te pakken. Het wordt tijd dat we de productie van PFAS zo snel mogelijk volledig verbieden zodat die multinationals, zoals 3M, niet opnieuw de volksgezondheid en de economie van een hele regio in gevaar kunnen brengen voor puur geldgewin. Ik hoorde u zeggen dat de uitfasering belangrijk is, maar ik hoop dat u zo snel mogelijk werk maakt van een volledig verbod op PFAS. (Applaus bij de PVDA)

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, met duidelijke richtlijnen en met gezond verstand zorgen we ervoor dat niet elke werf in Vlaanderen stil komt te liggen. We zorgen ervoor dat er vooruit kan worden gegaan. Jammer genoeg stellen we vast dat PFAS overal aanwezig is in onze maatschappij en dat er nog een aantal problemen zijn die we moeten aanpakken. We moeten ervoor zorgen dat we naar een uitfasering van PFAS gaan waar andere toepassingen voorhanden zijn. We moeten ervoor zorgen dat er een sectorfonds komt, zodat onze brandweerkorpsen en onze lokale besturen niet in de problemen komen. Maar ik stel nu vooral vast, minister, dat u een belangrijke horde hebt genomen. De wijziging van het Bodemdecreet en het aanpassen van die richtlijnen zullen ervoor zorgen dat we nu verder kunnen en dat we verder kunnen bouwen op de ingeslagen weg. (Applaus bij cd&v)

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, het is zeer goed om te horen dat er tegen het einde van dit jaar iets meer duidelijkheid komt over dat sectorfonds. Ik denk dat dat zeer positief is. Heel wat mensen in Vlaanderen hebben daar grote verwachtingen van. De bouwsector heeft al positief gereageerd op het pakket maatregelen rond de aanpak van PFAS. Ik kijk ook uit naar de adviezen van de verschillende adviesraden.

De bouwsector heeft natuurlijk veel meer bekommernissen dan enkel het PFAS-grondverzet. U weet dat. Het gaat om het hele verhaal rond vergunningen en procedures. De gemengde commissie is bezig, maar heeft in de commissie duidelijk gemaakt dat er op korte termijn niet heel veel verwacht moet worden. Toch liggen er voor de korte termijn een aantal hervormingen klaar: de vereenvoudigde MER-procedure (milieueffectrapport), de flexibele modulaire omgevingsvergunningsprocedure en het Omgevingsbesluit.

Als u dit najaar toch een aantal zaken gaat doen, dan willen we u echt oproepen om ook uw handtekening te zetten onder die uitvoeringsbesluiten. Zo kan de bouwsector op dat vlak veel vlotter zijn werkzaamheden voortzetten voor onze welvaart in Vlaanderen. (Applaus bij de N-VA)

De heer Anaf heeft het woord.

Minister, zoals eerder gezegd moeten we ervoor zorgen dat we de gezondheid van onze mensen beschermen tegen de PFAS die nu aanwezig is, maar we moeten vooral ook die kraan dichtdraaien. Ik moet zeggen dat ik toch echt teleurgesteld ben in uw antwoord als het gaat over die PFAS-houdende pesticiden. U hebt eerder in dit parlement gezegd dat we daarmee moeten stoppen. Het staat ook in uw beleidsnota dat daarmee gestopt zal worden. En nu lijkt u daarop terug te komen. Ik vind dat niet te matchen. U kunt niet enerzijds naar Europa gaan en daar zeggen dat we voortrekker zullen zijn in het uitfaseren van PFAS, en tegelijkertijd de dingen die u zelf kunt doen, niet doorzetten.

Ik wil u dus nogmaals oproepen om niet alleen die rol te spelen in Europa – dat is belangrijk en we willen daar die ‘frontrunner’ zijn –, maar neem dan ook uw eigen verantwoordelijkheid als minister van Omgeving, en ook als minister van Landbouw. Zorg ervoor dat er een stop komt op PFAS-houdende pesticiden, ook hier in Vlaanderen. (Applaus bij Vooruit)

De actuele vragen zijn afgehandeld.