Weten doet ggo’s eten

Niet door continu met de mooie beloftes van de voorstanders te zwaaien, of door hardnekkige mythes telkens weer naar de prullenmand te factchecken. Wat wel werkt: de basiskennis van de biologie en de genetica bijspijkeren. Dat is althans de conclusie van een internationaal team van psychologen na onderzoek bij vrijwilligers in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. De ­studie staat in de laatste uitgave van het Journal of Environmental Psychology.
 
De vorsers onderzochten bij meer dan zevenhonderd Amerikaanse studenten (hogeschool en unief) de invloed van hun kennis van de moleculaire biologie op hun appetijt voor ggo-voeding. Die invloed bleek niet miniem: studenten met weinig benul van genen en DNA hadden liever geen ggo’s op hun bord.
 
Dat onbekend ook in het geval van ggo’s onbemind maakt, was te verwachten. Met hun werk onderschrijven de psychologen een verband dat eerder dit jaar al door Nature Human Behaviour (DS, 17 januari) aan het licht werd gebracht. Namelijk dat mensen die erg ongerust zijn over ggo-voeding en ggo-landbouw, eerder zwak dan sterk scoren op genetica (en wetenschap in het algemeen).
 
Een van de sterke punten van het onderzoek in Environmental Psychology is dat de auteurs het nog eens over hebben gedaan in Nederland en het VK, waar ggo’s (net als in vele andere Europese landen) op nog minder populariteit kunnen rekenen dan in de VS. Met dezelfde uitkomst: ook bij Britse en Nederlandse studenten bleek feitelijke kennis bepalend voor hun perceptie van ggo’s. Maar wat de voorstanders van ggo’s wellicht het meeste hoop geeft – en misschien zelfs een nieuwe strategie om tegenstanders of twijfelaars over de streep te trekken – staat achteraan in het onderzoeksverslag. Finaal nodigden de psychologen de studenten – alsof die nog niet genoeg te blokken hadden – uit voor een ‘basiscursus’ genetica en biotechnologie. Vijf weken lang kregen ze elke dag filmpjes en ander digitaal ­lesmateriaal voorgeschoteld. Het ­effect mocht er zijn: de scepsis smolt als sneeuw voor de zon.
 
Volgens Bastiaan Rutjens, psycholoog aan de universiteit van Amsterdam en medeauteur van de studie, schuilt de doeltreffendheid van genetische basiskennis in zijn feitelijke, ‘waardevrije’ karakter. ‘Inzicht in de precieze werking van genetische modificatie leidt bijna automatisch tot meer vertrouwen’, claimt hij. Bij studenten, die nieuwe inzichten sowieso gemakkelijk oppikken, hoeft dat misschien niet te verbazen. Is het dan geen manco dat enkel jongvolwassenen aan het onderzoek deelnamen? ‘Dat is inderdaad een leemte, al zie ik niet meteen een reden waarom we bij oudere generaties iets anders zouden vinden.’
 
De Nederlander was naar eigen zeggen verrast toen hij zag dat vertrouwdheid met genetica zo’n grote invloed heeft. ‘Het blijkt ook veruit de meest bepalende factor, belangrijker dan politieke overtuiging of geloof. Zelfs stevige ­morele opvattingen over het pure, natuurlijke karakter van niet-gemodificeerd voedsel hielden geen stand. Bijzonder, want bij andere twistappels van deze tijd zoals ­klimaat en vaccins, is dat niet zo.’ Rutjens haalt de karikatuur aan van de wetenschappelijk-technisch geschoolde leek die zich in de complexe materie van het klimaatsysteem ingraaft, en zich in zijn oorspronkelijke (klimaatsceptische) overtuiging alleen maar gesterkt ziet.
 
Dirk Inzé, hoogleraar moleculaire plantenbiologie aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), probeert al jaren mensen te overtuigen van de ­veiligheid van genetische modificatie, en van de wenselijkheid van ggo-landbouw. Ook hij denkt dat het wegnemen van de angst en afkeer voor ggo’s begint bij een beter begrip van de basisbeginselen. ‘Met het VIB zetten we hier sterk op in, bijvoorbeeld met laagdrempelige duiding, lezingen en zelfs expo’s – al trekken die vooral een publiek dat er al voor openstaat.’
 
Volgens Inzé is genetische ­modificatie slechts de moderne voortzetting van de eeuwenoude praktijk van gewasveredeling, die ervoor heeft gezorgd dat boeren nu flinke maïskolven kunnen oogsten. Het VIB wil de maïsplant nu ­verder verbeteren, bijvoorbeeld met de genbewerkingstechniek crispr. Een jaar geleden besliste het Europees Hof van Justitie nochtans dat die techniek onder de strenge ggo-wetgeving valt.