Deze situatie gecombineerd met een lokaal gebrek aan neerslag sinds begin mei doet menig land- en tuinbouwer nu reeds naar de beregeningsinstallatie grijpen, zolang het nog kan tenminste. De gemeente Oosterzele, in het midden van Oost-Vlaanderen, riep als eerste een beregeningsverbod voor tuinen uit en ze verbood ook het vullen van zwembaden en wassen van voertuigen met leidingwater. Een voorzorgsmaatregel die, zeker in de landbouwwereld, op begrip kan rekenen. De lokale burgervader had blijkbaar de droge zomer van 2017 nog in het achterhoofd bij het uitvaardigen van deze maatregel.
De vraag of we opnieuw naar een extreme situatie zoals in 2017 gaan komt bij heel veel land- en tuinbouwers naar boven, maar op vandaag aansturen op een erkenning als droogteramp is nog niet aan de orde. De situatie is zeer verschillend van regio tot regio en van sector tot sector. De kersentelers profiteren dit jaar van het gunstige weer bij de vruchtzetting en bij de afrijping, wat hen vandaag een kers van excellente kwaliteit oplevert. Keerzijde van de medaille is dat het aanbod zeer groot is, gecombineerd met een (tijdelijk) nog continue aanvoer uit andere productiegebieden en de prijs die daardoor laag zit. Graantelers weten dat een droog jaar meestal een graanjaar is, wat doorgaans bevestigd werd in 2017. Aardappeltelers daarentegen, die dit voorjaar lang moesten wachten om te kunnen planten, zien nu op hun nog niet dichtgegroeide percelen de ruggen met de dag droger worden. Gecombineerd met een te ondiepe beworteling vertaalt zich dat meteen in een verminderende bladgroei en het sneller in bloei komen van de planten en dus ook het verminderen van het opbrengstpotentieel. Of en wanneer dit nog goed komt kan vandaag niemand voorspellen. We zullen in ieder geval, samen met de mensen van de lokale, provinciale en gewestelijke overheden de vinger aan de pols houden en doen wat moet om de waterbevoorrading maximaal te garanderen. Waar het mogelijk is, kan vandaag nog beregend worden met sloot- of putwater. In het ideale scenario regent het begin juli, maar daar ziet het er niet naar uit, in het slechtste scenario blijft het nog een tijdje droog en zal de impact op land- en tuinbouw snel zichtbaar en meetbaar zijn.
Er is duidelijk nood aan structurele maatregelen in het waterbeheer die snel en efficiënt ingrijpen mogelijk maken in moeilijke perioden. We zien dat we naar een uitgesproken gewijzigd neerslagpatroon gaan en daar moet op ingespeeld worden. De winters worden gemiddeld natter, de zomers droger en zomerse neerslag wordt intenser. Er is dus nood aan creatieve oplossingen om lokaal water vast te houden in periodes van “overaanbod” om het dan later te kunnen gebruiken wanneer het opnieuw te droog wordt.
De Vlaamse Overheid, de provincies, de gemeenten en, waar ze actief waterbeheerder zijn, de polderbesturen moeten duidelijke visies op papier zetten en actieplannen uitwerken om actief te kunnen inspelen op waterschaarste- en wateroverschotsituaties.
Het initiatief, na de situatie in 2017, om een droogtecommissie te installeren is nobel en er zal sneller en gecoördineerder kunnen ingegrepen worden bij extreme droogte, maar het mag zeker niet bij ronde tafelgesprekken blijven. Op het terrein hebben land- en tuinbouwers één zorg: voldoende kwalitatief water voorhanden hebben voor dier en plant. Zelf doen we reeds veel door het aanleggen van waterbekkens, opvang en hergebruik van regenwater, investeringen in diep-drainagewater enzovoort. Maar er blijft een duidelijke vraag naar publieke investeringen in infrastructuur die kan inspelen op overaanbod én schaarste van water.
De provincies hebben daarin een duidelijke plaats en dit kan ook behouden blijven. De provinciale bevoegdheid “water” is grondgebonden en zo blijft de lijn naar het terrein kort en verzekerd. We kijken uit naar de conclusies van lopende studies rond waterbeheer van de toekomst en rekenen in ieder geval op voldoende budget om na de verkiezingen van dit jaar (provinciaal en gemeentelijk) en volgend jaar (Vlaams) werk te kunnen maken van waterwerken op maat.
Geniet intussen ook wat, wanneer je in dat geval bent, met de kinderen of kleinkinderen van het mooie weer tijdens hun eerste vakantiedagen. De boog moet niet altijd gespannen staan.
