Geen andere pesticide wordt wereldwijd zo veel gebruikt en over geen andere onkruidverdelger is er recent zoveel heisa geweest: glyfosaat. De stof wordt onder meer gebruikt in het merkproduct ‘Roundup’ van chemiereus Monsanto. Het Europees Voedselagentschap EFSA ziet er geen graten in en heeft groen licht gegeven voor het gebruik in Europa. De studies waarop EFSA zich daarbij baseerde, willen de Groenen al een jaar in handen krijgen, maar volledige inzage kregen ze tot dusver niet. Vier Europese Parlementsleden, waaronder Bart Staes, trekken daarvoor nu naar het Europees Hof van Justitie.
Alles draait om de vraag hoe schadelijk glyfosaat is. Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek, onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie, stelt dat glyfosaat ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is. Maar EFSA heeft geoordeeld dat er geen probleem is met glyfosaat. Op basis van dat advies werd de Europese vergunning van het product verlengd. ‘Het wordt tijd dat onafhankelijke onderzoekers beoordelen hoe EFSA tot die conclusie is gekomen’, aldus Staes.
Bij de studies waarop de analyse van EFSA steunt, gaat het uitsluitend om onderzoeken die de glyfosaatproducenten zelf hebben aangeleverd. Die bevatten vertrouwelijke data over glyfosaat van de producenten en zijn eigendom van de bedrijven. Als EFSA de studies vrijgeeft, zou het de wet schenden, klonk het steeds.
In de zaak bij het Europees Hof van Justitie beroepen de Groenen zich op het Verdrag van Aarhus, dat stelt dat bij milieu-informatie commerciële belangen ondergeschikt zijn aan het publieke recht op informatie.
De vrijgave zou ophelderen hoe betrouwbaar de studies van de glyfosaatproducenten zijn. Recent zijn daar door een reeks interne e-mails en documenten van het bedrijf Monsanto (de ‘Monsanto papers’) grote vragen over gerezen. Monsanto bleek zelf wetenschappelijke studies te schrijven en wetenschappers te zoeken om mee hun naam op de studies te zetten, zodat die betrouwbaarder zouden overkomen.
Sinds maart 2016 zijn Staes en zijn collega’s druk aan het onderhandelen met EFSA over de vrijgave van de studies het agentschap heeft gebruikt. Ze hebben intussen het één en ander gekregen, maar EFSA gaat nog lang niet ver genoeg, zegt Staes. ‘We hebben een Cd-rom gekregen met 100.000 pagina’s aan studies – maar de meeste tekst is zwart gemaakt, dus het is onmogelijk om te beoordelen hoe de studies precies zijn uitgevoerd.’
Christopher Portier, een wereldwijd gerenommeerde toxicoloog, die op vraag Staes en zijn collega’s het leesbare deel van het materiaal heeft bekeken dat EFSA aan de parlementsleden heeft bezorgd, vindt dat er iets loos is bij acht analyses naar het verband tussen tumoren en blootstelling aan glyfosaat.
Portier heeft vorige week zijn bevindingen overgemaakt aan de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker. Zijn bevindingen, klinkt het in een brief, wijzen erop dat de analyses van EFSA en later ook het Europees chemisch agentschap (ECHA) gebrekkig zijn op wetenschappelijk vlak. Net als de Groenen pleit hij voor een vrijgave van alle data.
EFSA wenst tot dusver niet te reageren op de zaak die de Groenen hebben aangespannen.
