Bestrijden van voedselverspilling

Mevrouw Van Looy heeft het woord.

In Vlaanderen gaat er jaarlijks bijna 900.000 ton eetbaar voedsel verloren. Voor 25 procent gebeurt dat bij huishoudens thuis, en dat kost een gemiddeld gezin zo’n 369 euro per jaar. Voedselverspilling is dus niet alleen zonde van het product, maar ook voor de portefeuille van ons allemaal.

Op 26 maart maakte het Rekenhof een lijst van aanbevelingen aan de Vlaamse Regering over aan het parlement. Een eerste aanbeveling aan u gaat over hoe Vlaanderen voedselverspilling en voedselverlies kan bestrijden. Vlaanderen heeft de doelstelling om tegen 2030 voedselverspilling met 30 procent terug te dringen ten opzichte van 2015. Die doelstelling staat omschreven in de visienota ‘Vizier 2030’, waarin de Vlaamse Regering de Sustainable Development Goals (SDG’s), de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties omzette in beleidsdoelstellingen. Vlaanderen heeft ook een concreet actieplan inzake voedselverlies en biomassareststromen, waarin tien actieprogramma’s met indicatoren gekoppeld zijn. Het actieplan loopt dit jaar af, maar volgens uw beleidsnota is de evaluatie ervan pas gepland in 2026-2027. Het is ook nog niet duidelijk welke maatregelen u wilt nemen om voedselverliezen te beperken na 2025.

Daarom heb ik de volgende vragen.

Het actieplan inzake voedselverlies en biomassareststromen loopt dus af. Welke maatregelen zult u nemen vanaf 2026 om de doelstelling tegen 2030 te halen?

Is het volgens u opportuun om de evaluatie van het actieplan te vervroegen. Zo ja, wanneer?

Hoe kijkt u naar de aanbevelingen van het Rekenhof over het bestrijden van voedselverlies?

Welke aanbevelingen hebt u al meegenomen in uw beleid?

Het Rekenhof stelt dat de doelstelling om tegen 2030 30 procent minder voedsel te verspillen, tot 50 procent moet worden opgekrikt om in overeenstemming te zijn met de doelstellingen van de Verenigde Naties. Is dat haalbaar volgens u? Zo ja, welke maatregelen zijn daartoe nodig?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega Van Looy.

Hoewel het actieplan inzake voedselverlies en biomassareststromen officieel afloopt in 2025, blijft het van kracht tot er een opvolgplan is. De acties die erin opgenomen zijn, zijn immers afgestemd op de Europese doelstellingen voor voedselafval tegen 2030, zoals ook vastgelegd in de Europese kaderrichtlijn Afval.

In mijn beleidsnota heb ik benadrukt dat de strijd tegen voedselverlies een gezamenlijke inspanning vereist van alle schakels in de voedselketen. Daarom worden de acties uit het actieplan verdergezet tot minstens eind 2027, in samenwerking met de diverse stakeholders. Daarnaast bereiden we samen met de federale overheid en de andere gewesten de implementatie voor van de Europese doelstellingen op Belgisch niveau. Vlaanderen neemt daar een actieve rol in op, met de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) als coördinerende partner.

Tegen eind 2027 plannen we een evaluatie om te bepalen welke bijkomende maatregelen nodig zijn, zowel richting gezinnen en lokale besturen als richting bedrijven in de voedselketen. Een vervroeging van de evaluatie lijkt mij op dit moment niet zinvol. De geplande evaluatie tegen eind 2027 is ook niet toevallig gekozen. Dan pas zullen we over de nodige gegevens beschikken, onder meer nieuwe monitoringsdata via het Materialeninformatiesysteem voor de periode 2023-2025 en de resultaten van sorteeranalyses in verschillende sectoren. Bovendien heeft ook het Europees Milieuagentschap in 2027 een tussentijdse evaluatie gepland voor alle lidstaten. Vlaanderen stemt hierop af via overleg met de andere gewesten, aangezien de OVAM verantwoordelijk is voor de Belgische rapportering. Door nu te vroeg te evalueren, zouden we dus beslissingen moeten nemen op basis van onvolledige data.

Collega Van Looy, de aanbevelingen van het Rekenhof uit 2021 zijn een belangrijk referentiekader voor ons beleid. Ze zijn dan ook meegenomen bij de opmaak van het huidige actieplan inzake voedselverlies, dat in april 2021 door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd. Volgens het Rekenhof zelf is de eerste aanbeveling intussen volledig uitgevoerd. De tweede aanbeveling, namelijk dat het ambitieniveau van het actieplan moet overeenstemmen met de beleidsdoelstellingen in het regeerakkoord en de beleidsnota’s, is eveneens gevolgd. Het plan weerspiegelt duidelijk de Vlaamse ambitie op korte, middellange en lange termijn. Dat geldt ook voor de langetermijndoelstellingen richting 2030. De doelstelling van 50 procent voedselverliesreductie tegen 2030, zoals ook vooropgesteld door de Verenigde Naties, is bijzonder, bijzonder ambitieus. Tijdens de Europese onderhandelingen over de ontwerpdoelen van 2030 is gebleken dat dit streefdoel door de meeste lidstaten als niet haalbaar wordt ingeschat, zeker binnen de beschikbare termijn.

Voedselverlies terugdringen vraagt een brede gedragsverandering bij producenten, bedrijven en de consument. Die veranderingen vragen tijd en inspanningen, zeker ook gezien de dwingende eisen op het vlak van voedselveiligheid en de economische druk op de werkprocessen binnen de voedingssector. Toch blijven we ambitieus. Vlaanderen en de andere gewesten zullen zich aligneren op die nieuwe Europese doelen, die dit jaar worden verwacht. Daarbij blijven we inzetten op preventie bij de bron, de optimalisering van ketenprocessen, sensibilisering van de consument en samenwerking tussen beleidsniveaus. Wij volgen de evolutie van de Europese regelgeving op de voet en zijn ook bereid om onze aanpak bij te sturen wanneer dat nodig zou zijn.

Mevrouw Van Looy heeft het woord.

Minister, ik hoor u zeggen dat de doelstelling ambitieus en misschien ook niet haalbaar is, en dat dat ook in andere lidstaten zo wordt bekeken. Is dat dan ook iets dat wordt aangekaart op Europees niveau?

Als voedsel verloren moet gaan, dan moet het natuurlijk ook op de juiste manier verloren gaan. Afgelopen weekend was het jaarmarkt bij ons. Onze intercommunale stond daar. Dat doet er mij aan denken om toch te sensibiliseren rond juist sorteren. Er wordt nog heel veel voedsel op een verkeerde manier weggesmeten, bij het restafval, terwijl dat ook bij het groente-, fruit- en tuinafval (gft) terechtkan. Uiteraard hebben de intercommunales daarin een belangrijke taak. Is dat ook iets dat op Vlaams niveau mee wordt begeleid?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik zie voedselverspilling inderdaad bij diverse intercommunales terugkomen als aandachtspunt als het over afvalverwerking gaat. Wat dat betreft, is die boodschap dus zeker ook meegegeven in het overleg met hen.

Wat uw vraag over de timing en het ambitieniveau op zo’n korte tijd betreft: dat is ook iets dat we hebben aangegeven bij de Europese diensten en met de andere Europese lidstaten. Voor 2030 is dat wel bijzonder, bijzonder ambitieus.

De vraag om uitleg is afgehandeld.