Grondwatergebruik van de landbouwsector

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u wel voor het tussenschuiven van mijn vraag. Ik zat daarstraks in de commissie Financiën voor de eerste begrotingsbespreking.

Minister, in de Blue Deal hebt u heel wat maatregelen aangekondigd met betrekking tot de problematiek van het watertekort en de droogte. Daar staan een reeks initiatieven in om onze grondwaterlagen te beschermen. Een aspect daarvan is het beter laten infiltreren van water zodat de grondwaterlagen aangevuld worden. Het andere aspect is natuurlijk het beperken van het gebruik van grondwater waar mogelijk. Zoals u weet staat het grondwater nu ook bijzonder laag. Grondwater wordt vooral gebruikt voor drinkwaterproductie en door de landbouw, voornamelijk als drinkwater voor vee. De landbouwsector zou verantwoordelijk zijn voor zo’n 17 procent van het grondwatergebruik of 55 miljoen kubieke meter per jaar.

Als we naar de meetmethode kijken in het rapport ‘Waterverbruik en -beschikbaarheid in landbouw en agrovoeding’ van 2018 zien we echter dat dit grondwatergebruik gebaseerd is op een schatting gemaakt begin jaren 2000. Ik heb trouwens ongeveer dezelfde vraag als deze gesteld in de commissie Landbouw, en het is daar dat ik erop attent gemaakt werd. Men heeft beslist om die hoeveelheid de afgelopen decennia constant te houden. Ondertussen zijn we bijna twintig jaar verder en zijn er toegenomen droogteperiodes. Er is ook de gestegen productie in de veeteeltsector, waarover dezer dagen veel te doen is. In 2005 waren er ongeveer 30 miljoen stuks pluimvee in Vlaanderen nu zijn dat er bijna 42 miljoen. Als we ons grondwater beter willen beheren is het natuurlijk handig als we weten hoeveel grondwater een bepaalde sector gebruikt.

Daarom, minister, de volgende vragen:

Is mijn interpretatie – en de vaststelling dat de cijfers die we gebruiken al van bijna 20 jaar geleden dateren – correct?

Zou het ook niet goed zijn dat er een nieuwe schatting gemaakt wordt of dat er een structurele meting komt van het grondwatergebruik door de landbouwsector?

Bent u van plan om ter zake initiatieven te nemen om effectief het grondwatergebruik door de landbouwsector te actualiseren, of meer zelfs: het structureel te laten meten? Ik kijk uit naar uw antwoord.

Minister Demir heeft het woord.

Dank u wel, collega. Het grondwatergebruik door de landbouwsector wordt vandaag reeds opgevolgd. Sinds 1 januari 2010 moet elke meldings- en vergunningsplichtige grondwaterwinning ook uitgerust zijn met een debietmeter. Verder wordt de jaarlijks gewonnen hoeveelheid grondwater vanaf 500 kubieke meter per jaar, ook van de landbouwsector, aangegeven bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in het kader van de heffing.

De vergunde volumes voor grondwaterwinning zijn geïnventariseerd in de databank. De vergunde volumes sturen deels het grondwaterbeleid, omdat dit het maximale volume weergeeft dat opgepompt mag worden. Deze volumes zijn immers een indicatie voor de potentieel maximale druk op het grondwatersysteem.

Het ingeschat grondwaterverbruik door de landbouwsector van 55 miljoen kubieke meter op jaarbasis, is gebaseerd op verschillende kencijfers van de veebezetting en het landbouwareaal, maar dient niet als basis voor het grondwaterbeleid. Ik vind dan ook dat oude, statische cijfer van 55 miljoen te weinig accuraat. Uiteraard monitoren en sturen we via de omgevingsvergunningen, maar ik denk dat het van belang is dat we over accuratere cijfers op basis van landbouwgegevens beschikken om een zo goed mogelijk beeld te hebben van het werkelijk gebruik en ook bijvoorbeeld de impact van de droogteperiodes beter te kunnen inschatten. Ik heb daarom de VMM de opdracht gegeven om op basis van de reeds beschikbare gegevens en in samenwerking met het departement Landbouw een actueler cijfer te bekomen.

Zowel de vergunde volumes voor grondwaterwinningen binnen de landbouwsector als de heffingen duiden wel op een toename in het grondwaterverbruik door de landbouwsector. 

Dat is opvallend, aangezien in andere sectoren zoals voor de productie van drinkwater, maar ook de industrie, het aandeel van het totaal vergund volume daalde. De stijgende trend is reeds jaren zichtbaar. Oorzaken zijn natuurlijk de droogteperiodes die we gekend hebben, schaalvergroting en intensivering van de productie.

Water is, net als voor andere sectoren, ook voor de landbouw een belangrijke grondstof.  De landbouwsector is ook een belangrijke actor binnen de Blue Deal, waar we inzetten op het beter vasthouden, hergebruik en efficiënter gebruik van water en dat ook volop mee ondersteunen. Ik zal u een hele oplijsting besparen, maar onder meer via de proeftuinen droogte, via de VLIF-ondersteuning (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) bij collega Crevits, en Water-Land-schap, wordt daarin geïnvesteerd: in het vasthouden, het hergebruik en efficiënter gebruik in de landbouwsector.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u voor uw antwoord, minister. Ik ben blij dat buiten de gegevens die u meedeelt, u ook mijn bekommernis deelt. Ik denk dat het inderdaad zeer belangrijk zou zijn dat we om te beginnen over een goede nulmeting zouden beschikken, voor wat die grondwaterspiegel betreft, en de gevolgen daarvoor van het gebruik van water voor landbouw. En dan moet het voor de rest natuurlijk goed opgevolgd worden.

Ik denk dat het inderdaad belangrijk is over accurate cijfers te beschikken vertrekkende van een goede nulmeting. Ik vertrouw erop dat u het nodige zult doen om die cijfers te actualiseren.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, vragen over water werden tot nu toe opgevolgd door mevrouw Perdaens maar zij is nog in moederschapsrust.

Ze heeft hierover een jaar geleden een schriftelijke vraag gesteld. Daaruit bleek dat – alhoewel het niet het volledige verbruik is – dat er cijfers zijn over het grondwaterverbruik in de landbouw, namelijk uit de heffingendatabank. Minister, u gaf toen aan dat het cijfer van de databank steeds dichter in de buurt komt van het constante cijfer in de milieurapportering. Als die tendens zich doorzet, kan dat constante cijfer vervangen worden door de jaarspecifieke cijfers uit de heffingendatabank. Is er al zicht op wanneer dit staat te gebeuren?

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Dank u wel, collega Vandenhove, voor uw vraag. Ik had graag geïnformeerd, minister, naar het grondwaterarrest. Een tijdje geleden maakte u melding van een uitspraak van de Raad voor Vergunningenbetwisting met betrekking tot de beoordeling van de impact in relatie tot de passende beoordeling, op basis van de norm van verlaging van de grondwatertafel met 5 centimeter. De wetenschappelijkheid van die norm werd in vraag gesteld. Zijn er al stappen ondernomen voor een betere richtlijn voor de vergunningen? Hoever staat u met de aanpassingen ten gevolge van de uitspraak van de Raad voor Vergunningenbetwisting?

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, zuinig watergebruik ligt ons allemaal na aan het hart. In dezen vraagt de impact en het gebruik van het grondwater een goede afweging.

Diverse sectoren maken gebruik van het grondwater. De actuele cijfers van alle sectoren zijn belangrijk, minister. Er is al verwezen naar de landbouw en de heffingen, dat is een van de meest opgevolgde sectoren wat betreft grondwaterverbruik. U geeft aan dat er een stijging is in gebruik. De droogte is een element dat meespeelt.

Ik verwijs naar het feit dat er minder oppervlaktewater gebruikt wordt. Het lijkt me logisch dat er een omschakeling naar grondwater gebeurt. Zeker in droge periodes is het belangrijk dat het oppervlaktewater op niveau wordt gehouden en dat men gemakkelijk op grondwater kan overschakelen. Dat element zou kunnen meespelen. Verder begrijp ik dat u in overleg met de administraties en sectoren de actualisatie doet. Dat kan ik enkel maar aanmoedigen. De waterbesparingsmaatregelen zowel naar efficiënter gebruik als naar wateropvang voor later gebruik kunnen we ook enkel aanmoedigen om samen met de sector uit te bouwen.

Minister Demir heeft het woord.

De opdracht is gegeven om een betere inschatting te maken zodat we goed weten van welke cijfers we moeten vertrekken. We moeten dat zo snel mogelijk doen, indien mogelijk al voor de cijfers van dit jaar maar zeker voor de cijfers van volgend jaar.

Het klopt, mevrouw Rombouts, ook oppervlaktewater wordt gebruikt. Soms is grondwater een back-up. Daarom zetten we in op circulariteit en andere waterbronnen. Er zijn heel wat initiatieven die we laten inpassen in onze Blue Deal. Het is goed dat we dat vorig jaar hebben goedgekeurd. Er zijn al heel wat projecten. Nu moet het maar vooruitgaan. Uiteraard doen we dat ook voor andere sectoren, in overleg met de administraties.

In verband met het arrest hebben wij de opdracht gegeven aan de administratie om een oplossing uit te werken. Ze zijn daar volop mee bezig. We zullen zo snel mogelijk een nieuw kader aanbieden.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, gezien de stijgende temperaturen van de laatste dagen zullen we nog wat sneller moeten werken, maar het gaat alleszins in de goede richting.

De vraag om uitleg is afgehandeld.