VLM over de impact van corona op het platteland

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Minister, op 14 september communiceerde de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) haar bevindingen naar aanleiding van de bevraging die ze in mei had gelanceerd om een beter zicht te krijgen op de impact van corona op het platteland. Er kwamen drie grote prioriteiten naar voren: de heropstart van het verenigingsleven, meer groen en open ruimte dichtbij en meer nadruk op voorzieningen dichterbij, met de nadruk op initiatieven in de korte keten.

Er zijn heel wat hefbomen op Vlaams niveau. We kennen natuurlijk de beperkingen van de bevoegdheid inzake het plattelandsbeleid. Dat is eigenlijk een soort helikopterbevoegdheid die heel wat andere beleidsdomeinen beslaat, zoals Mobiliteit, Ruimtelijke Ordening en Landbouw.

Minister, kunt u een meer gedetailleerd overzicht geven van de bevindingen op basis van de bevraging van de VLM? Wat zijn volgens u de meest frappante en belangrijke vaststellingen? Welke beleidsinitiatieven zult u zelf nemen, en in welke richting gaan die dan? Op welke manier zullen de provinciale besturen en de plaatselijke LEADER-groepen (Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale) op de hoogte worden gebracht van dit rapport? Zult u sturende maatregelen nemen om hun lokale initiatieven in overeenstemming te brengen met de noden? Is dit rapport reeds bezorgd aan uw collega-ministers in de Vlaamse Regering? Wat was hun reactie? Op welke domeinen verwacht u samen met de bevoegde minister stappen vooruit te zetten voor het Vlaamse platteland?

Minister Demir heeft het woord.

Collega, dank u voor de vraag. De resultaten van dit rapport vindt u ook online terug. U kunt dat consulteren voor alle details. De problemen en noden die men in de plattelandsgemeentes kent, worden nu eigenlijk nog eens extra versterkt door de coronacrisis. U hebt verwezen naar lokale dienstverlening en voorzieningen, dus eigenlijk alles wat te maken heeft met het sociaal welzijn. Een andere thematiek is de basisbereikbaarheid. Nog een andere thematiek die naar voren kwam, was de verbreding van de landbouwsector. Ten slotte was er ook nog het thema van de multifunctionele groene open ruimte. Dat waren dus eigenlijk de vier grote brokken die uit die bevraging zijn gekomen.

Het allerlaatste, de multifunctionele groene ruimte, valt natuurlijk onder mijn bevoegdheden. We gaan daar natuurlijk mee aan de slag. Voor alle duidelijkheid, het rapport is via onze diensten wel al overgemaakt aan de bevoegde en betrokken administraties. Ik zal dat ook sowieso aan de regering voorleggen als mededeling, zodat de collega’s bevoegd voor Welzijn, Mobiliteit, Landbouw enzovoort ook op de hoogte zijn van de bekommernissen en van wat ze dan kunnen doen vanuit hun bevoegdheid.

Wat mij betreft, zal het vooral om de nabije groene ruimte gaan. Daar zullen we, net als voor de coronacrisis, ook naar de coronacrisis verder op inzetten.

Dat geldt ook voor alles wat met plattelandstoerisme te maken heeft. We hebben tijdens de coronacrisis gezien dat het plattelandslandstoerisme het eigenlijk heel goed heeft gedaan. Voor de coronacrisis werkte ik aan ‘Reizen naar Morgen’. Ik werk aan kleinschalig, authentiek toerisme. Op het platteland hebben we dat natuurlijk. Met het hoevetoerisme wil ik dat meer in de kijker zetten. Vooral op het platteland wil ik hieraan werken, omdat ik denk dat dit een spiraal van eenzaamheid kan wegnemen en wat leven in de brouwerij kan brengen, zonder dat het platteland wordt overspoeld. Dat zal, voor alle duidelijkheid, ook niet gebeuren. We zijn niet uit op massatoerisme. Het gaat echt om authentieke ‘Reizen naar Morgen’. Vanuit mijn bevoegdheid voor toerisme wil ik daar fel op inzetten.

Daarnaast wil ik natuurlijk nadrukkelijker kijken naar de recreatieve mogelijkheden in groene en open ruimtes op het platteland. Ook het zwerfvuil is een thematiek die naar voren komt en die we moeten aanpakken. We moeten nagaan of we alles wat binnen mijn bevoegdheden voor landbouw, toerisme en ruimtelijke ordening met de korte keten te maken heeft niet op een of andere manier meer in de verf kunnen zetten.

Een andere vraag is hoe we de provinciale besturen en de plaatselijke LEADER-groepen op de hoogte zullen brengen. Op 14 september 2020 heeft de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in een nieuwsbericht over de resultaten van het rapport gecommuniceerd. Aansluitend op de verspreiding van dat nieuwsbericht hebben alle provinciale plattelandscoördinatoren en LEADER-groepen het rapport ontvangen. Zo kan het gericht worden verspreid onder de plaatselijke groepen en de provinciale managementcomités.

Het rapport bevestigt nogmaals de nood aan plattelandsmaatregelen en -projecten. Om die reden gaan we met betrekking tot de plattelandsmaatregelen graag in op het voorstel van de Europese Commissie om het huidig Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling (PDPO) tijdens de overgangsjaren 2021 en 2022 voort te zetten. Ik hoop dat de Europese Commissie de modaliteiten en de financiële mogelijkheden voor die overgangsjaren 2021 en 2022 zeer binnenkort zal bekendmaken. We volgen dat op de voet.

Voor het overige heeft de Europese Commissie het Vlaams kader voor de plattelandsmaatregelen in 2015 goedgekeurd. Binnen dat kader wens ik wat meer rekening te houden met de bevraging en meer te kijken naar de korte keten, de eenzaamheid op het platteland en de biodiversiteit. We zullen zien hoe we dit hierin kunnen inpassen. Om die reden zal ik de provinciale besturen en de plaatselijke LEADER-groepen eerstdaags vragen hun projectoproepen en hun plannen aan te passen. Ze moeten hierbij rekening houden met wat uit de bevraging is gekomen.

De laatste vraag heb ik eigenlijk al beantwoord. Het rapport is langs de administraties bij de andere Vlaamse ministers terechtgekomen. Ze hebben dat rapport en het zal als een mededeling op de agenda van de Vlaamse Regering staan. Minister Crevits zal worden gevat voor landbouw. Minister Beke zal worden gevat met betrekking tot de nood aan ondersteuning van voorzieningen voor welzijns- en zorgnoden in de plattelandscontext. Minister Somers zal hier en daar ook worden gevat. Ik zal dat als een mededeling doen, want zo kunnen de andere Vlaamse minister er zeker niet naast kijken.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Minister, ik denk dat u terecht een aantal zaken hebt uitgefilterd. U had het over eenzaamheid, de bescherming van de open ruimte, de biodiversiteit, de groene ruimte en het plattelandstoerisme. Het valt misschien niet specifiek onder uw bevoegdheidspakket, maar ik zou hier een lans willen breken voor het verenigingsleven op het platteland.

Het verenigingsleven is heel belangrijk om het sociaal weefsel dat de plattelandsgemeenten kenmerkt, in stand te houden. Heel veel van die verenigingen hebben het de laatste maanden zwaar gehad. De besturen eroderen, ze zijn niet meer samengekomen en ook financieel ligt het niet zo makkelijk. Ze zijn uiteraard blij met de steun die de jeugd-, cultuur- en sportverenigingen hebben gekregen van de Vlaamse overheid. Er is wel blijvende aandacht nodig als zou blijken dat door corona heel wat van die verenigingen niet meer bestaan of geen activiteiten meer organiseren.

Minister, ik wil vragen dat u een lans breekt bij de ministers van Sport, Cultuur en Jeugd om blijvende aandacht te geven aan het verenigingsleven in onze plattelandsgemeenten.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Het platteland raakt mijn hart. De bevraging over de impact van corona op het platteland is een heel belangrijke bevraging. Minister, ik apprecieer dat die is gebeurd en dat u uw engagement opneemt om de impact van corona op de plattelandssector goed op te volgen, te meten en er iets mee te doen. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat die metingen in de kast blijven liggen.

De korte keten en het plattelandstoerisme hebben een enorme boost gekregen omdat groen en open lucht in 2020 voor iedereen plots de ideale vakantie was, en die kans mogen we niet loslaten.

Zijn er in het rapport verschillen te zien tussen de verschillende provincies of regio's? Zijn dezelfde positieve en negatieve kanten overal aan bod gekomen? Dat impliceert dat dit op een andere manier moet worden aangepakt.

Stadslandbouw wordt vaak vergeten, terwijl ze elkaar net kunnen versterken, onder andere door gezamenlijke verkooppunten te organiseren en de weg daarnaartoe te ondersteunen, want er zijn wel een aantal belemmeringen.

Over de multifunctionele inzet van de landbouwgrond zullen we het straks hebben met minister Crevits. We moeten bijzonder behoedzaam zijn voor ons bestaand landbouwareaal.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Ik wil nog even focussen op de toegankelijkheid van het platteland. Een tijd geleden heb ik in de commissie Leefmilieu in coronatijd een voorstel van resolutie gedaan om maatregelen te nemen om de toegankelijkheid van afgesloten gebieden te verhogen. Op het platteland zijn er altijd zones waar het interessant zou zijn om die toegankelijkheid te bevorderen in overleg met privéeigenaars.

Minister, zijn er al concrete initiatieven gepland om die toegankelijkheid te verhogen? Dat lijkt zeer interessant om de beleving en het toerisme op het platteland te bevorderen. Staan er initiatieven in de wachtrij of niet?

Minister Demir heeft het woord.

Te beginnen met de laatste vraag: we houden de opportuniteiten natuurlijk in het oog. Collega Schauvliege, ik hoop dat u beseft dat ik onmogelijk met alle privé-eigenaars in gesprek kan gaan. Ik ga ervan uit dat de lokale besturen het best geplaatst zijn om dat te doen. Als er opportuniteiten zijn, gaan we daar absoluut op ingaan.

Collega Nachtergaele, ik begrijp uw bezorgdheid over het verenigingsleven, maar verenigingen zijn vaak lokale bevoegdheden. Ook daar zijn het de burgemeesters en bevoegde schepenen van de plattelandsgemeenten die de dynamiek van de lokale verenigingen in de gaten moeten houden en zorgen dat die dynamiek er is. Vanuit Vlaanderen is het heel moeilijk om dat te doen.

Vanuit Vlaanderen wordt geld uitgetrokken, vooral vanuit Cultuur, Jeugd en Sport. Ik hoop alleen dat de lokale besturen die middelen echt zullen gebruiken en inzetten om die verenigingen te versterken daar waar dat nodig is en dat ze die dynamiek verder in de gaten zullen houden. Het is onmogelijk om dat vanuit Vlaanderen te regelen. Wij faciliteren en wij voorzien in de nodige financiële ondersteuning. Ik hoor ook van heel veel burgemeesters dat ze heel blij zijn met die middelen en ik hoop dat de burgemeesters en schepenen die bevoegd zijn voor het lokale verenigingsleven die daar ook voor zullen inzetten.

Wat de vraag van collega Talpe betreft, moet ik eens bekijken hoe de exacte cijfers per provincie er uitzien, ik heb die hier niet bij me maar ik zal het bekijken.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Minister, ik dank u want u bent in dezen eigenlijk een stukje ambassadeur van het platteland zonder veel eigen tools. Ik denk dat u die rol moet blijven opnemen binnen de regering om de belangen van het platteland te blijven verdedigen. Ik dank u voor de geleverde inspanningen en ik kijk samen met u en de collega's uit naar de evaluatie van dit rapport.

De vraag om uitleg is afgehandeld.