Circular State of The Union 2022 en de werkagenda's

De heer Coel heeft het woord.

Minister, op maandag 25 april jongstleden vond de Circular State of The Union 2022 plaats te Brussel. Op dit evenement tekenden honderd Vlaamse partners in uw aanwezigheid een engagementsverklaring om binnen zes domeinen de circulariteit van de Vlaamse economie te versterken. De zes concrete domeinen zijn: circulair bouwen, bio-economie, circulaire chemie en kunststoffen, maakindustrie, voedselketen en waterkringlopen. Binnen elk domein liggen concrete acties klaar die door publiek-private partnerschappen kunnen worden gerealiseerd. Bij drie van die zes domeinen of werkagenda’s is ook de Vlaamse landbouwsector betrokken. In de werkagenda’s bio-economie, voedselketen en waterkringlopen engageren naast het Departement Landbouw en Visserij zich ook andere partners, zoals BB, de Federatie van de Belgische voedingsindustrie Fevia, de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV), het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Binnen de werkagenda voedselketen wordt er onder andere ingezet op het optimaal gebruik van biogrondstoffen, voedsel en reststromen. Belangrijke principes zijn onder andere het voorkomen van voedselverliezen en voedselafval, maar ook het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid en een optimale inzet van landbouwdieren om de keten te sluiten. In het startcharter staat ook vermeld dat er na het lanceerevenement een prioritering zal worden gemaakt van de werkpaden en/of actiepistes.

Minister, daarover heb ik de volgende vragen. Welke kansen ziet u voor de landbouwsector in de werkagenda’s waarbij die is betrokken? Welke werkpaden en/of actiepistes moeten volgens u nu prioritair worden opgestart? In welke acties ziet u de grootste win-winsituatie voor zowel milieu als landbouwer? Hoe overtuigen we geïnteresseerde stakeholders om tot actie over te gaan?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Coel, dank u wel voor uw interessante vraag. De circulaire economie biedt enorme kansen voor de landbouw. Ik heb dat ook al in de commissie Economie gezegd. Dit zorgt zowel voor kostenbesparing als voor het verminderen van de milieu-impact van de productie. Het biedt ook mogelijkheden om nieuwe businessmodellen uit te werken die bijdragen aan meer veerkracht.

Er zijn twee concrete werkagenda’s die me belangrijk lijken te zijn: de voedselketen en de bio-economie. De landbouw is een heel belangrijke partner in de transitie naar een duurzame en biogebaseerde economie, en kan ervoor zorgen dat andere sectoren minder afhankelijk worden van fossiele grondstoffen. Een voorbeeld is een aardappelverwerkingsbedrijf dat van aardappelschillen bioafbreekbare plastics wil maken. De werkagenda voedselketen bevat een belangrijk werkpad rond een ‘zero waste mindset’ bij alle betrokkenen.

Om overschotten of reststromen te valoriseren, heb je een zeer goed werkend logistiek systeem nodig. We moeten dus eigenlijk bouwen op de logistieke sterktes die we hebben. Daar kunnen circulaire oplossingen mee worden opgeschaald. Ik wil dus echt met de sector gaan bekijken hoe we vanuit het beleid daaraan kunnen bijdragen. Bijvoorbeeld het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT) is een van de taskforceleden die de werkagenda voedselketen nu gaat opnemen. Het behoeft geen betoog dat daar wel opportuniteiten zitten.

Naast de voeding is de bredere bio-economiewerkagenda net interessant voor de landbouw. Hier hebben we de B2BE Facilitator opgestart om de link tussen de landbouwsector en de klassieke industrie te versterken, om zo ook een betere match te vinden tussen biomassa vanuit de landbouw en wat daarmee kan worden gemaakt in de industrie, met als bedoeling minder afhankelijk te zijn van fossiele grondstoffen. Als je dat in dat businessmodel stopt, kan de boer daar ook financieel voordeel uit halen.

Hoe gaan we overtuigen? Wat mij betreft, is samenwerken de sleutel. Binnen Vlaanderen Circulair en de State of the Union is dat engagement ook getekend, en met onze B2BE hebben we een concreet iets opgestart om die stakeholders uit landbouw en industrie samen te brengen. Het doel daarvan is meer circulair werken en minder afhankelijk worden van fossiele grondstoffen. De zeer brede en ruime deelname aan de Circular State of the Union 2022 toont aan dat er een breed besef is dat circulair de toekomst is. Ook vanuit het landbouwbeleid ondersteunen we die ideeën. Er is op dit ogenblik ook een oproep voor operationele groepen binnen de Europese innovatiepartnerschappen. In het verleden zijn daarin al diverse circulaire projecten ondersteund. We gaan dus volop door op deze weg.

De heer Coel heeft het woord.

Minister, ik denk dat u vooral een aantal voorbeelden hebt aangehaald van kansen voor partners verderop in de keten of rond de landbouwbedrijven, maar het lijkt me ook belangrijk dat we die circulaire gedachte ook op het landbouwbedrijf zelf zo veel mogelijk ingang doen vinden, door na te denken over de valorisatie van de reststromen, opdat men daar nog andere dingen mee zou doen, niet alleen voor het milieu, maar ook om daar, zoals gezegd, eventueel nieuwe verdienmodellen op af te stemmen.

Circulariteit is ook een kans om onze afhankelijkheid van buitenlandse eiwitten te verminderen. Men denkt altijd dat we ons voedselpatroon moeten optimaliseren, maar door de optimalisatie van de reststromen binnen de zogenaamde cascade van waardebehoud is er een mogelijkheid om dingen die niet meer voor menselijke consumptie bruikbaar zijn, vervolgens te kunnen doen doorstromen naar dierlijke consumptie. Zo kunnen we onze afhankelijkheid van het buitenland voor bijvoorbeeld soja en vismeel voor diervoeder deels doen afnemen. Ik las in de werkagenda voedselketen dat u zou zoeken naar een afstemming en synergie tussen die werkagenda en de Vlaamse eiwitstrategie. Kunt u dat eventueel nog wat toelichten? Hoe ziet u die wisselwerking juist?

Dan nog iets over de droogte, wat actueel is. Ziet u ook bij de werkagenda waterkringlopen een rol voor onze landbouwers, niet alleen door het capteren van water op hun grondgebied, maar ook in hun bedrijfsvoering? Door meer circulair met water om te gaan, zouden ze ook kunnen bijdragen aan een oplossing voor die droogteproblematiek.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Collega, dank u wel voor de vraag. We hebben in de net opgestarte Klimaatcommissie, die het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP) gaat opvolgen, ook een toelichting gekregen over de mogelijkheden van die biogebaseerde economie, ook binnen de landbouw en zo verder. Het belangrijke daarbij is natuurlijk dat, ook gezien de crisis in Oekraïne, we toch prioriteit moeten blijven geven aan het inzetten van ons landbouwgebied voor voeding. Je hebt de hele discussie over voedsel en andere toepassingen. Ik denk nu bijvoorbeeld aan de biobrandstoffen, waarvan men nu zegt dat we daarvan af moeten, dat dat ecologisch gezien geen goede oplossing is, en dat het spijtig is dat men gronden inzet om brandstof te maken. Dat is niet onze prioriteit. Ook in de circulaire economie moeten we de prioriteit houden op die reststromen enzovoort die ontstaan. Men moet binnen de landbouw zelf zoeken naar optimalisatie, en daar inderdaad ook nieuwe producten uit halen, vanuit de reststromen die er zijn. Nu worden die ook al gevaloriseerd, maar misschien kunnen ze beter worden gevaloriseerd en kunnen ze ook economisch een grotere meerwaarde opleveren als we er beter over nadenken. Minister, bent u het ermee eens dat we de focus moeten houden op voedselproductie, maar dat we binnen die voedselproductie echt moeten zoeken naar een optimalisatie van circulaire mogelijkheden en extra meerwaarde die we kunnen creëren voor onze bedrijven?

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, circulariteit is natuurlijk wel meer dan alleen maar reststromen. Oké, dat er met die reststromen iets gebeurt, is natuurlijk heel fijn, maar er is ook de circulariteit in het begin van heel het proces. In welke mate kan de landbouw meewerken aan een circulariteit in zijn totaliteit? Dat wil zeggen, vóór men dingen doet, wetende dat dat naderhand een verbetering oplevert. Men moet voorafgaand aan het hele proces weten wat men met producten, restproducten, gronden, noem maar op, kan doen. Hebt u een idee wat de mogelijkheden ter zake zijn binnen de landbouw?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Coel, eigenlijk toont dit ook de grote waarde aan van onze dierlijke sectoren, want zij zijn in staat om reststromen om te zetten in consumeerbare producten. In die zin is dit ook wel actueel. Het is sowieso onze vaste bedoeling om onze landbouwers te betrekken bij die circulaire economie. Dat is net de reden waarom die B2BE met ILVO is opgestart. We zouden dat niet hebben gedaan, mochten we daar niet in geloven. Ik geef een voorbeeldje. Je kunt de boeren betrekken bij de chemische industrie, bijvoorbeeld door het verkopen van biomassa aan bedrijven die daar nieuwe producten van maken. Dat is winst voor de boer en dat is ook een nieuw initiatief. De boer is blij dat hij erbij wordt betrokken. Zo krijg je dus een heel interessante b2b.

Dan is er de vraag over de eiwitstrategie. Het is evident dat biomassa waardevolle chemische eiwitcomponenten kan bevatten. Die zijn zeer nuttig, onder andere, bijvoorbeeld, voor de farmaceutische industrie.

Water is het voorbeeld bij uitstek van circulair omgaan met iets. Er zijn trouwens al heel mooie projecten in Vlaanderen wat dat betreft, om eeuwigdurend te recycleren. Er moet synergie tussen de strategieën zijn. Daar ben ik het ook absoluut mee eens. In de eiwitstrategie is onder andere een pijler rond duurzame diervoeders opgenomen, maar ook een pijler rond plantaardige eiwitten. In die productiesystemen is de circulaire economie dan superbelangrijk, onder andere wat de aanbreng van grondstoffen betreft.

Collega Steenwegen, het is zeker de bedoeling om vooral betere biomassa om te zetten. Ik heb het dus niet over meer, meer, meer, maar vooral over beter. Ik gaf het voorbeeld van de aardappelschillen die worden omgezet tot hoogwaardige producten. Dat is iets wat je sowieso hebt. Ik ben bij een start-up geweest die de schillen van aardappelen omzet in bakjes voor frieten. Ik vind dat heel mooi. Het is omdat het bijna middag is en ik honger heb dat ik over frieten begin.

Kun je dat dan mee opeten?

Goeie vraag. Is dat bakje dan eetbaar?

Neen, het is niet eetbaar, maar het kan ook weer worden hergebruikt. Dat is mooi. Vroeger keek men anders naar aardappelschillen. Er zijn veel zaken die mogelijk zijn, maar die werden nu misschien ook al gedaan.

Mijn grootmoeder kookte die en gaf ze aan de konijnen.

Men zoekt dus naar manieren om er waardeproducten van te maken.

Collega Pieters, ik denk dat dit echt een enorme kans is voor de landbouw, omdat je dus reststromen kan herwaarderen, waardevoller kan maken. Ik volg echter de twee collega’s wat hun opmerking betreft. De strijd om grond is groot. Ik ben het ermee eens: als het gaat over wat wij als overheid willen of promoten, is dat, zeker gezien de dreigende voedselcrisis, uiteraard dat onze grond maximaal wordt gebruikt voor de productie van voedsel. We zijn voor vrijheid van ondernemen, maar als het gaat over welke incentives we geven, dan zie je dat de focus totaal daarop ligt.

De heer Coel heeft het woord.

Ik heb geen bijkomende beschouwingen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.