Vereenvoudigingspakket voor het GLB

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, op 14 mei 2025 publiceerde de Europese Commissie een pakket voorstellen ter vereenvoudiging van het GLB, het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie. De voorgestelde aanpassingen hebben voornamelijk tot doel de lidstaten meer flexibiliteit te bieden en de administratieve last voor landbouwers te verlagen. Het pakket bevat maatregelen die kunnen worden gebundeld in vier overkoepelende luiken.

Een eerste thema gaat over het vereenvoudigen van de goede landbouw- en milieucondities, afgekort de GLMC. Ten tweede streeft de Commissie ernaar om de inspecties op landbouwbedrijven te stroomlijnen, bijvoorbeeld door in te zetten op het gebruik van satellietbeelden. Een derde luik gaat over maatregelen rond crisisbeheer. En ten slotte worden er maatregelen voorgesteld die zich specifiek op kleinschalige landbouwers richten. De Commissie moedigt lidstaten aan om voor hen meer gebruik te maken van forfaitaire betalingssystemen. In Vlaanderen behoort een forfaitair betalingssysteem vandaag niet tot de mogelijkheden. Daarom heb ik een aantal vragen voor u, minister.

Hoe beoordeelt u de voorstellen in het eerste vereenvoudigingspakket van het GLB in functie van de Vlaamse landbouwcontext? Zal Vlaanderen overwegen om, in het licht van de versoepelde voorwaarden, een forfaitair betalingssysteem voor kleinschalige landbouwbedrijven te introduceren? Welke randvoorwaarden ziet u daarvoor? En tot slot: welke impact hebben de aanpassingen aan de GLMC-normen op de Vlaamse implementatie van het gemeenschappelijk landbouwbeleid?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega De Roo, ik vind het positief dat de Europese Commissie haar vereenvoudigingsagenda serieus neemt, ook als het gaat over landbouw, en dat ze daarbij dus ook specifiek het landbouwbeleid in het vizier neemt. Het GLB is immers een vrij complexe set aan regels die zowel voor landbouwers als voor onze administratie niet altijd even duidelijk of toepasbaar zijn. Bovendien is de regeldruk die het GLB met zich meebrengt, niet van de poes. Ook in het Vlaamse regeerakkoord is daarom de nood aan administratieve vereenvoudiging en daling van de regeldruk opgenomen. Als we hier aan de jonge landbouwers zouden vragen om ons de drie moeilijkste uitdagingen in de landbouwsector te noemen, zou de nood aan administratieve vereenvoudiging er altijd bij zijn.

In het algemeen verwelkom ik deze nieuwe stap dus. Het is ondertussen het tweede vereenvoudigingspakket, na een eerste pakket dat we gehad hebben in 2024, toen onder het Belgische voorzitterschap. Dat toont ook aan dat er een brede bereidheid is om het beleid ook op dat vlak nog eenvoudiger te maken.

De eerste besprekingen op Europees niveau over het nieuwe pakket starten deze week. Ik hoop dat op dat moment een aantal verduidelijkingen gegeven zullen worden door de Europese Commissie. Samen met die verduidelijkingen zal onze administratie de voorstellen verder analyseren. Mijn lijn is daarbij heel helder: het moet gewoon eenvoudiger dan vandaag. Ik verwacht dus dat het pakket snel goedgekeurd wordt, zonder dat er al te lang over gediscussieerd hoeft te worden, wat mij betreft. Dat wil niet zeggen dat het niet grondig bekeken moet worden. Dat is iets anders. Het gelijke speelveld, een andere grote uitdaging binnen de Europese Unie, is bijvoorbeeld een heel belangrijk aandachtspunt op dat vlak. Het is momenteel nog te vroeg om al een definitief oordeel te vellen over elk onderdeel van de verschillende vereenvoudigingsvoorstellen.

Wat betreft de vraag over het forfaitaire betalingssysteem voor kleinschalige landbouwbedrijven, moeten we eerst en vooral weten wat de Europese randvoorwaarden daaromtrent juist zijn. In dit GLB was de optie om de interventie ‘betalingen voor kleine landbouwers’ op te nemen in het Vlaams Strategisch GLB-plan al aanwezig, maar Vlaanderen heeft daar tot op heden nog geen gebruik van gemaakt. Nu worden de mogelijkheden daartoe vergroot. Ik zal naar aanleiding van de versoepelingen ook aan de administratie vragen om te analyseren of zo’n nieuw systeem binnen het huidige GLB nog haalbaar of wenselijk is.

Op zich sta ik positief tegenover elke versoepeling. Ik wil evenwel vermijden dat het ertoe zou leiden dat de definitie van de actieve landbouwer, waarmee we toch wel sterke stappen vooruit hebben gezet inzake het steunen van degenen voor wie die steun voorzien is, wordt uitgehold. Ik denk dat we dat samen moeten bewaken. Wat mij betreft, kan dat niet de bedoeling zijn.

De aanpassingen van de GLMC-normen, tot slot, ontvang ik ook positief. Iedereen die het GLB en de praktijk op landbouwbedrijven kent, weet dat de GLMC-normen die aangepast worden, aangepast worden in een richting die de lat niet lager legt op het vlak van milieu, maar die wel zorgt voor minder lasten en minder regeldruk voor de land- en tuinbouwers. Dat moet het uitgangspunt ook zijn. Dat is dus een goed evenwicht, wat ons betreft. Ook hier wil ik de verdere analyse afwachten vooraleer we hier verder in detail op elke maatregel kunnen ingaan.

De heer De Roo heeft het woord.

Dank u voor uw antwoord, minister. Ik stel vast dat mijn vraag inderdaad nog iets te vroeg komt om een aantal concrete invullingen en een aantal details daarover te kunnen vragen. Dat begrijp ik ook. Het pakket werd nog maar recent voorgesteld, en het zal deze week Europees worden besproken, zegt u. Ik denk dat bijna alle niveaus vandaag op zich wel doordrongen zijn van die administratieve vereenvoudiging, van het aanpassen van de regeldruk. Iedereen beseft wel dat er de afgelopen periodes danig veel regels bij zijn gekomen. Je zit ook met een heel sterke Europese sturing op het vlak van onder andere milieu en een aantal andere verplichtingen die dan naar onze wetgeving worden vertaald. Het feit dat Europa hierin een voortrekkersrol wil spelen en het GLB wil vereenvoudigen, is op zich een zeer goede zaak. Ik denk dat we daarvan moeten gebruikmaken om voor Vlaanderen te bekijken wat er in ons systeem past. Wat het uithollen van de definitie van ‘actieve landbouwer’ betreft, dat is inderdaad een zeer terecht aandachtspunt dat u aanhaalt. We moeten er ook voor zorgen dat het schrappen of soepeler interpreteren van een aantal regels er net niet toe leidt dat we uiteindelijk ergens terechtkomen waar we niet willen terechtkomen. Het gaat dus over regels vereenvoudigen voor actieve landbouwers, die een actief landbouwbedrijf uitbouwen volgens de definitie die we daartoe voorzien hebben, Europees, maar ook al in het vorige Vlaamse GLB. Daarover moet het gaan. Daarvoor moeten die vereenvoudigingen gelden.

Ik wil nog één aandachtspunt meegeven, wat controles betreft. Europa wil de controles een stuk beter stroomlijnen door gebruik te maken van satellietbeelden enzovoort. Principieel is dat op zich niet direct een probleem. Wat ook in een administratie meer gestroomlijnd kan verlopen, kan mogelijk ook tot efficiëntiewinsten leiden, maar we moeten er wel ook over waken dat controles nog altijd op een menselijke manier verlopen, dat er ook in dialoog gegaan kan worden en dat het niet gewoon het achter een bureau screenen van satellietbeelden is, waarbij wordt bepaald wat men ziet op basis van wat de computer zegt dat men ziet, met controles die op basis daarvan worden uitgevoerd. Dat is dus wel een belangrijk aandachtspunt, denk ik. De vereenvoudigingen die ook in die controles worden doorgevoerd, moeten wel de juiste zijn. Op het niveau van het bedrijf moeten de juiste adviezen kunnen worden gegeven indien er zaken zouden moeten worden aangepast.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Collega De Roo, bedankt om dit punt hier opnieuw te agenderen. Het is al meermaals aan bod gekomen hier in de commissie. Die administratieve vereenvoudiging is een absolute noodzaak. We hebben tijdens de boerenprotesten en de toezeggingen die Europa toen heeft gedaan, heel duidelijk gezien dat de verwachtingen rond de administratieve vereenvoudiging echt wel heel, heel groot zijn. We hebben hier ook al meermaals gezegd dat een landbouwer vandaag vaak meer achter zijn computer moet zitten dan dat hij op het land aanwezig is. Dat moet absoluut keren.

Minister, het zal vooral aan de lidstaten zijn om datgene wat Europa straks op tafel gaat leggen, verder te implementeren. Bij ons zal dat vooral aan de deelstaten zijn. Maar ik denk dat het toch ook belangrijk is dat u kijkt naar wat de federale collega’s daaromtrent zeggen, en uiteraard ook de andere deelstaten, kwestie van tot een gecoördineerde uitrol te kunnen komen. Mijn specifieke vraag is dan ook: hebt u al overlegd met de collega’s, zowel de federale als die van de andere regio’s, om te bekijken hoe men datgene wat Europa voorstelt, samen verder gaat uitrollen?

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Dank u wel voor het opnieuw agenderen, collega De Roo, maar zoals u zelf analyseert, is het nog wel wat vroeg in het proces om echt duidelijkheid te krijgen over hoe die administratieve vereenvoudiging hier in ons Vlaanderen in de praktijk ingang zal kunnen vinden.

Minister, ik ben wel positief gestemd over uw visie daarop, over het feit dat u actief aan de slag wilt gaan met dit vereenvoudigingspakket, het eerste dat toch wordt voorgesteld. U zult in onze fractie een bondgenoot vinden om die regelgeving te vereenvoudigen. Er zijn wel nog heel wat onduidelijkheden, zoals hoe het forfaitaire systeem zou kunnen worden toegepast terwijl men het versterken van het milieubeschermende effect dat we toch in ons regeerakkoord hebben neergeschreven, toch verder blijft bewaken. We willen voortdurend de transitie naar duurzame landbouwpraktijken blijven beogen, welke vereenvoudiging er ook komt. Dat is zeer belangrijk.

Ik heb nog een extra vraag. Er wordt opnieuw gezegd, ook in deze aankondiging, dat er verschuivingen zouden gebeuren voor crisisbetaling bij natuurrampen en ongunstige klimaatgebeurtenissen vanuit de middelen voor plattelandsontwikkeling. Ik heb deze vraag al aan minister Crevits gesteld, maar stel ze graag nogmaals aan u, want ik heb daar nog geen antwoord op gekregen: wat is het standpunt van de Vlaamse Regering omtrent die voorgestelde verschuiving van middelen weg van plattelandsontwikkeling, wat toch ook geen onbelangrijke pijler voor Vlaanderen is?

Mevrouw Robeyns heeft het woord.

Minister, die administratieve vereenvoudiging is goed en belangrijk als ondersteuning voor onze landbouwers. We moeten dat inderdaad doen met het oog op een duurzame toekomst voor onze landbouw, met het oog op die duurzame transitie, waarbij we onze landbouwers zo goed mogelijk moeten ondersteunen. In het regeerakkoord staat dat een plan voor administratieve vereenvoudiging niet mag leiden tot een afzwakking van het milieubeschermingsniveau en het vergroten van de doelafstand. Toetssteen daarvoor is of er een impact is van de administratieve aanpassingen op het al dan niet halen van de vooropgestelde doelstellingen. Minister, heeft wat vandaag op tafel ligt, daar een impact op? Maar als ik u goed begrepen heb, is het nog te vroeg om daar al concreet op te antwoorden. U zegt enthousiast te zijn over wat er op tafel ligt, maar misschien is het ook nog te vroeg om te zeggen welk standpunt u zult innemen bij de bespreking hiervan met de bevoegde Europees commissaris.

Minister Brouns heeft het woord.

Collega De Roo, wat uw tussenkomst in de tweede ronde betreft: ook hier weer ben ik absoluut geen voorstander van een bigbrothersituatie als het gaat over allerlei mogelijke technologische toepassingen met betrekking tot controle. Ik denk dat het vandaag meer dan ooit belangrijk is om aandacht te hebben voor de manier waarop we handhaven en controleren, zodat dat op een empathische manier gebeurt. De controleur staat met één stap binnen in de huiskamer, in de keuken van een gezin dat dag en nacht werkt. Dat is anders dan bij een grote multinational. Er is ook zoiets als het recht op vergissen als het over nieuwe wetgeving gaat. Dat zijn dus principes die ik belangrijk vind als het over handhaving en controle gaat.

Collega Peeters, het overleg met de Waalse en federale collega’s is bezig.

Wat de vereenvoudiging en de impact en het respect voor onze omgeving en milieu betreft, is het uiteraard zo dat vereenvoudigen niet wil zeggen dat we minder aandacht hebben voor het milieu, het klimaat of de omgeving. Maar andersom kan dat ook geen excuus zijn om niks te doen, om niet te vereenvoudigen. Dat evenwicht is wel degelijk aanwezig in het kader dat we daarbij zullen hanteren.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, dank u voor uw bijkomend antwoord, en ook dank aan de collega’s voor hun tussenkomst. De collega’s die zijn tussengekomen, zitten allemaal op de lijn die u hebt vooropgesteld, namelijk dat het eenvoudiger moet. Ik ga er dus van uit dat we bij de concrete implementatie en verdere uitwerking van de vereenvoudiging van het GLB ook op de steun van die verscheidene fracties zullen kunnen rekenen.