Aanbevelingen FAO mbt cruciale bronnen van voedingsstoffen

Mevrouw Saeys heeft het woord.

De Voedsel- en Landbouworganisatie (Food and Agriculture Organization of the United Nations of FAO) pakt uit met een opmerkelijke studie. De organisatie bestempelt vlees, melkproducten en eieren als “cruciale bronnen” van voedingsstoffen waar veel nood aan is. Daarenboven benadrukt FAO dat deze bronnen niet makkelijk uit plantaardige voeding gepuurd worden. Men onderzocht de bijdrage van voeding van dierlijke oorsprong aan een gezond eetpatroon. Daarvoor bekeek men de voor- en nadelen van de consumptie van dierlijke voedingsproducten op basis van gegevens van meer dan vijfhonderd studies en zowat 250 beleidsdocumenten.

Dit blijkt in te gaan tegen strekkingen die zweren bij een vegetarisch of veganistisch dieet. De organisatie benadrukt dat de nood aan vlees, melkproducten en eieren vooral tijdens cruciale levensfases een belangrijke rol speelt, meer bepaald tijdens de zwangerschap, de borstvoedingsperiode, de kindertijd, de adolescentie en op oudere leeftijd. Ze reiken belangrijke voedingsstoffen aan zoals eiwitten, vetten en koolhydraten, maar ook zogenaamde micronutriënten die moeilijker in de juiste hoeveelheid en met de juiste kwaliteit uit plantaardige voeding te halen zijn. De organisatie merkt nog expliciet op dat ijzer en vitamine A de micronutriënten zijn waar het vaakst een tekort aan is bij kinderen en zwangere vrouwen.

De organisatie heeft eveneens oog voor de risico's van vleesconsumptie, die het risico op sterfte en chronische ziekte kan verhogen, bijvoorbeeld cardiovasculaire aandoeningen of darmkanker. Anderzijds zou de consumptie van gematigde hoeveelheden niet-verwerkt rood vlees een minimaal risico met zich meebrengen, maar dit wordt veilig beschouwd met betrekking tot chronische ziekten. Het bewijs van enig verband tussen melk-, eieren- en pluimveeconsumptie bij gezonde volwassenen en aandoeningen zoals hart- en vaatziekten is niet overtuigend of niet significant.

Vandaar ook mijn vragen aan u, minister.

Hoe beoordeelt u de bevindingen over het belang van vlees, melkproducten en eieren in ons voedingsdieet?

Welke conclusies trekt u uit deze studie over de aan te bevelen voedingspatronen voor onze burgers?

Werd er ook op Vlaams niveau al nagegaan in welke mate het al dan niet consumeren van vlees, melkproducten en eieren een impact heeft op de volksgezondheid?

Welke initiatieven acht u noodzakelijk om vegetariërs en veganisten te verzekeren dat ze geen tekort oplopen van de stoffen die vooral door vlees, melk en eieren worden aangereikt?

In welke mate acht u het noodzakelijk om te verzekeren dat kinderen de juiste basisvoedingsmiddelen binnenkrijgen, ongeacht het dieet dat hun ouders volgen?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega, voor de vraag.

Dit is een eerste rapport in een reeks van vier, op verzoek van de Voedsel- en Landbouworganisatie. Het doel is om een alomvattende, evidencebased stand van zaken te geven over de bijdrage van dieren aan de voedselzekerheid, duurzame voedselsystemen, voeding en gezonde voedingspatronen, rekening houdend met de economische, sociale en milieudimensie van duurzaamheid. Dat is een hele mond vol.

Het FAO-rapport formuleert ook conclusies op wereldschaal. Als je aanbevelingen wilt formuleren voor West-Europa, voor België en voor Vlaanderen, dan moet je de huidige consumptiepatronen mee in rekening brengen. Voor een groot deel van de bevolking is overconsumptie en bijgevolg ook overgewicht en obesitas een veelvoorkomend probleem. Daarnaast moet er aandacht zijn voor een adequate voedingsinname en het voorkomen van ondervoeding, bij bijvoorbeeld ouderen. Ik heb hier al gezegd dat dat een steeds belangrijker wordend probleem is.

De voedingsaanbevelingen onder mijn beleid houden rekening met de wetenschappelijke literatuur en onderzoek naar de behoefte aan voedingsstoffen, met de effecten van de consumptie van voedingsmiddelen op de gezondheid. Sinds 2021 wordt ook de milieu-impact meegenomen bij de voedingsdriehoek: we streven naar een voedingspatroon dat een optimale balans houdt tussen adequate inname voor de gezondheid zonder te hoge impact op het milieu.

In relatie tot voedingsaanbevelingen voor Vlaanderen krijgen dierlijke producten zoals vlees, melkproducten en eieren in de huidige aanbevelingen van de voedingsdriehoek en de Hoge Gezondheidsraad (HGR) ook een plaats in ons voedingspatroon. Zolang men hiermee niet overdrijft en voldoende varieert met plantaardige alternatieven, blijven dit belangrijke voedingsbronnen.

Wat Vlaanderen betreft, blijk uit de resultaten van de voedselconsumptiepeiling van 2014 dat de vleesconsumptie over het algemeen te hoog ligt en onze totale eiwitinname meer dan voldoende is. Tegelijk zien we dat de inname van veel plantaardige voedingsbronnen, zoals peulvruchten, noten en volle granen, te laag is. Een van de uitgangspunten van de voedingsdriehoek is: eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding. Dit heeft net als doel om de verhouding tussen dierlijke en plantaardige voeding meer in evenwicht te brengen.

Elke herziening van de voedingsdriehoek gebeurt op basis van een uitgebreid proces: literatuurstudie, advies van experten, ontwikkeling en testen, en afstemming met stakeholders. Hierbij maken we ook gebruik van de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad, die zijn voedingsaanbevelingen op voedingsmiddelenniveau ook onderbouwt met literatuur. In 2017 werd de voedingsdriehoek door Gezond Leven herzien. Daar lag de nadruk op het effect van voeding op de gezondheid. Er werd voor het eerst ook beperkt aandacht besteed aan de milieu-impact van voedingspatronen. In 2021 werd het aspect milieuverantwoorde voeding uitgebreid onderbouwd en geïntegreerd in de aanbevelingen bij de voedingsdriehoek. Ik denk dat het ook wel belangrijk is dat dat gebeurt.

Wat uw vierde en uw vijfde vraag betreft, de doelgroep van de voedingsdriehoek is de algemene bevolking vanaf 1 jaar. Voor baby’s verwijzen we naar de specifieke adviezen van Kind en Gezin. Voor individuele aanbevelingen is advies op maat door een professional aan te raden, bijvoorbeeld als er medische redenen zijn, als je wilt vermageren, bij zwangerschap, bij borstvoeding, bij intens sporten, bij eetstoornissen. Daar dient die natuurlijk minder goed voor.

Wie gezond vegetarisch wil eten, bouwt het best alternatieven in voor de essentiële voedingsstoffen die je anders uit vis en vlees haalt. In 2021 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad aanbevelingen voor vegetarische en veganistische voedingspatronen. De belangrijkste aandachtspunten voor de burger heeft het Vlaams Instituut Gezond Leven op zijn website samengevat. 

In mijn beleid onderneem ik binnen de beheersovereenkomst met Gezond Leven heel wat initiatieven die rechtstreeks gericht zijn naar kinderen, gericht op een gezond voedingspatroon. De settings onderwijs en kinderdagverblijven zijn hier bij uitstek een van de belangrijkste plaatsen om de doelgroep ook te bereiken. Het totale overzicht vind je op de website preventiemethodieken.be.

Mevrouw Saeys heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw antwoord.

Ik denk dat het sowieso heel belangrijk is om daar een goed evenwicht in te vinden. Iedereen is vrij en moet vrij blijven om te kunnen eten wat hij of zij wil, maar we weten allemaal dat bij een vegetarische of veganistische levensstijl vaak nog het een en ander komt kijken, bijvoorbeeld of men eventueel voedingssupplementen moet gebruiken. Wat ik vooral ook wil weten is het effect op de kinderen, omdat we zien dat ouders die vegetarisch of veganistisch leven dat soms al doorgeven aan hun kinderen, ook al op jonge leeftijd. Ik vind het heel belangrijk dat artsen er bij een schoolonderzoek actief naar vragen, of de ouders vegetarisch of veganistisch zijn, om te kijken of zij wel het aangepast voedingspatroon hanteren. Ik vroeg mij af of dat op dit moment gebeurt. Ik denk dat dat heel belangrijk is om na te gaan. Idem bij een zwangerschap, maar ik weet dat gynaecologen dat effectief navragen.

Mevrouw Wouters heeft het woord.

Minister, onlangs las ik een artikel in Testaankoop over een onderzoek van 37 kant-en-klare vleesvervangers. Die bleken, naast het feit dat die ultrabewerkt zijn, ook nog erg vaak te zout te zijn, of heel vet. Ook veggie fishsticks werden onder de loep genomen en deze visvervanger bevat ook heel wat additieven en aroma’s. Testaankoop adviseert na deze testen dat het beter is zulke ongezonde vervangers niet te gebruiken. Er is nog geen sluitend bewijs, maar de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen wordt wel in verband gebracht met hogere risico’s op onder andere kanker, cardiovasculaire aandoeningen, type 2-diabetes en nog heel wat andere aandoeningen. In welke mate acht u het dus noodzakelijk om ook met deze informatie rekening te houden en kenbaar te maken dat deze vervangers absoluut niet de meest gezonde zijn voor een gezonde voeding?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega’s.

Ik heb niet de indruk dat dit systematisch zou gebeuren door de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s), maar ik wil mij daarover wel bevragen, om te weten of dat zo zou zijn. Het lijkt me ook een beetje moeilijk qua opvolging, als er problemen zijn. Ik denk ook wel dat de huisarts dat zal vragen. Maar ik ga het sowieso verder opvolgen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.