Akkerbouw
Algemeen
Dieren
Economie
Markten
Mechanisatie
Milieu
Politiek
Tuinbouw
Veehouderij
Voeding
Inloggen
 
 
 
Klik hier om u te registreren en te abonneren
(72,60 euro per jaar)
 
Wachtwoord vergeten
Volgend artikelVolgend Artikel

 14 okt 2021 11:26 

Nitraatrijke bronnen vragen verdergaande maatregelen om waterkwaliteit te verbeteren


Naar schatting 5% van de 756 MAP-meetpunten oppervlaktewater wordt sterk beïnvloed door de voeding van nitraatrijk grondwater dat afkomstig is van jarenlange uitspoeling van nitraat vanuit landbouwpercelen. In de betrokken afstroomgebieden zijn op korte termijn verdergaande maatregelen nodig om op middellange en lange termijn de waterkwaliteit te verbeteren. De impact van de maatregelen in dergelijke MAP-meetpunten is immers dan pas zichtbaar. Dat komt omdat het nitraatrijke grondwater een lange reistijd heeft om het oppervlaktewater te bereiken. Dat is de conclusie uit een studie uitgevoerd door Universiteit Gent en Inagro, in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM).

 

Nitraatrijke bronnen vragen verdergaande maatregelen om waterkwaliteit te verbeteren Afbraak van nitraat in grondwater

Het nitraat in het oppervlaktewater wordt gevoed door oppervlakkige afspoeling, erosie, drainage en ook door het grondwater. Het aandeel en de kwaliteit van die verschillende instromen verschilt van waterloop tot waterloop en verschilt bijgevolg ook per MAP-meetpunt. In deze studie concentreerden de onderzoekers zich vooral op de invloed van het grondwater op de kwaliteit van het oppervlaktewater in 10 gebieden. Of er zich in de onderzochte MAP-meetpunten een nitraatprobleem manifesteert, hangt in hoge mate af van de afbraakmogelijkheden van nitraat in het grondwater.

Nitraatconcentratie onderaan de wortelzone van de gewassen nog steeds hoog

Het onderzoek toont aan dat tussen 1968 en 2017 de gesimuleerde nitraatconcentratie in het water onderaan de wortelzone voor de meeste studiegebieden aanvankelijk toenam door de groeiende landbouwintensiteit. Als gevolg van de opgelegde maatregelen rond bemesting, daalde de nitraatconcentratie vanaf het einde van de jaren negentig. Toch ligt ook bij toepassing van de huidige bemestingsnormen, de gesimuleerde nitraatconcentratie in alle onderzochte gebieden nog hoger dan 50 mg nitraat per liter.

De onderzoekers concluderen dat sinds het einde van de jaren negentig vooral het landgebruik en de samenstelling van het teeltareaal binnen het afstroomgebied de doorslaggevende factoren zijn voor de verschillen in nitraatconcentraties tussen afstroomgebieden. Er wordt een lagere nitraatconcentratie vastgesteld in afstroomgebieden met een groter aandeel bos, tuinen en parken en een groter aandeel teelten die minder gevoelig zijn voor nitraatuitspoeling, zoals wintergranen. Vooral in afstroomgebieden met een lichtere bodemtextuur leiden relatief droge weersomstandigheden tot hogere nitraatconcentraties.

Grote invloed van kunstmatige drainage

In de studiegebieden waar kunstmatige drainage de belangrijkste nitraatinput levert, komen de hoge nitraatconcentraties uit de wortelzone snel in het oppervlaktewater terecht. Dat leidt tot grote seizoenschommelingen, met hoge winterwaarden die vrij abrupt kunnen oplopen bij het begin van de winterperiode of afnemen op het einde van de winterperiode. Als er geen kunstmatige drainage is, komen de nitraten uit de wortelzone in het grondwater terecht waar er weinig of veel afbraak kan zijn.

Nitraatrijk grondwater nog tientallen jaren bepalend voor waterkwaliteit

De onderzoekers gingen na hoelang de invloed van oud nitraatrijk grondwater nog impact zal hebben op het oppervlaktewater. De reistijd van het grondwater hangt af van de lengte van de gevolgde stroombanen en de stroomsnelheid. Hoe meer doorlatend de sedimenten zijn, hoe sneller het grondwater stroomt. Het grondwater dat naar een beek toestroomt, bestaat uit een mengsel van jonger water dat dichtbij de beek is geïnfiltreerd en ouder grondwater dat van verder komt.

In de testsite Assenede bedraagt de mediaanleeftijd slechts enkele jaren. Daar is een uitgesproken effect van de maatregelen al binnen 5 tot 10 jaar te verwachten. In de testsite Peer op het Kempisch plateau ligt de mediaanleeftijd tussen de 15 en 20 jaar. Daar kan pas na enkele decennia een duidelijk effect van de maatregelen verwacht worden. De grootste reistijden komen voor bij MAP-meetpunten in heuvelachtige gebieden. Het toestromende grondwater is daar vooral afkomstig uit de ondergrond van de heuvels en die zijn voor een groot deel opgebouwd uit geoxideerde zandlagen die nitraatrijk water bevatten.

Acties om de oppervlaktewaterkwaliteit te verbeteren

Het is duidelijk dat de nitraatconcentratie in het water net onder de wortels nog te hoog ligt. Om de hoeveelheid nitraat in het grondwater te doen dalen, moet bijkomende actie worden ondernomen. Bijvoorbeeld in de bemesting, door verschuivingen in het landgebruik of het teeltareaal, of door het inzaaien van vanggewassen. Vanggewassen nemen in het najaar stikstof op die in de bodem is achtergebleven. Op die manier voorkomen ze dat stikstof in de winter uitspoelt. Het vanggewas zet in het voorjaar de opgenomen stikstof opnieuw vrij en de volgteelt kan die dan opnemen.

In de stroomgebieden met een grote bijdrage uit drainwater of uit nitraatrijk grondwater zijn verdergaande maatregelen noodzakelijk. Voor een aantal MAP-meetpunten met lange reistijden van nitraatrijk grondwater zijn nu doortastende maatregelen nodig die de nitraatuitspoeling naar het grondwater verminderen om op termijn de doelstellingen te halen.

Meer info

animatiefilmpje over nitraat in grondwater (bron: VMM)

rapport van de studie nitraatrijke bronnen – invloed van grondwater op oppervlaktewaterkwaliteit

 

 


  Nieuwsflash
 
Overstroming van 5 - 22 november 2023 erkend als rampLees meer
 
 
Versoepeling boetesysteem Mestbank Lees meer
 
 
Gloednieuwe website rond duurzame bemesting van aardappelen Lees meer
 
 
EU-lidstaten geven groen licht voor versoepelingen GLBLees meer
 
 
Pesticiden - Schadelijke gezondheidseffecten voor landbouwers Lees meer
 
 
Landbouwsites - Zonevreemde functiewijzigingen Lees meer
 
 
West-Vlaamse landbouwbedrijven - Stopzetting en opstartLees meer
 
 
2024 Beheerovereenkomst 3000 landbouwersLees meer
 
 
Nauwelijks aanvragen voor provinciale subsidies voor kustvaartuigen Lees meer
 
 
Lokale familiale landbouw wordt verdreven door Natuurpunt! Lees meer
 
 
Versoepelingen en administratieve vereenvoudigingen van het GLB in 2024 Lees meer
 
 
België haalt stemming over natuurherstelwet van agenda Lees meer
 
 
Toelating van Renure-meststoffen Lees meer
 
 
Planeet op rand van afgrond na warmste decennium ooitLees meer
 
 
Vlaamse peer verbazend sterk omringd door technologie Lees meer
 
 
Verhoogde kans op voetziekte in wintertarwe door natte najaar 2023Lees meer
 
 
Nieuwe IPM-checklist 2024 met extra driftreducerende technieken en doppen Lees meer
 
 
Vlaams Belang steunt juridische acties tegen goedgekeurd Ventilus-tracé Lees meer
 
 
Correct rekenen met dierlijke mest Lees meer
 
 
Plantenveredeling via nieuwe genomische technieken Lees meer
 
 
Herbekijk de recente studiedagen akkerbouw over suikerbieten- en aardappelteelt Lees meer
 
 
Verzamelaanvraag 2024 invullen kan tot en met 30 april Lees meer
 
 
VLIF-steun voor productieve investeringen (vanaf 2023) VLIF-aanvraagperiodes 2024 Lees meer