Op 27 augustus keurden 50 landbouwers, loonwerkers, verwerkers en handelaars beloftevolle peulgewassen op de velden van ILVO zoals linzen, kikkererwten, veldbonen, erwten, edamame, soja en nierbonen. Na dat werkbezoek namen ze deel aan een workshop waarin ze de knelpunten én opportuniteiten voor de gewassen in Vlaanderen bespraken. De contactdag ‘Samen bouwen aan ketens voor lokaal geteelde peulvruchten’ was een organisatie van ILVO i.s.m. Inagro, UGent en HOGENT.
Groene gewassen met veel potentieel
Peulvruchten zijn om verschillende redenen interessante gewassen voor Vlaanderen. Als vlinderbloemige voorzien ze voor een deel zelf in hun bemesting en in dat van de volgende teelt, door stikstof uit de lucht te fixeren. Daardoor passen ze goed in een ruimere teeltrotatie en in de Europese ambitie om het gebruik van meststoffen sterk te verminderen (zie hieronder). Verschillende peulvruchten trekken bovendien bestuivers en andere nuttige insecten aan, wat de biodiversiteit bevordert. Daarenboven – en dat is een belangrijke vaststelling – zijn alle schakels om peulvruchten te telen en op de markt te brengen, lokaal aanwezig.
Jana Baeyens (ILVO): “We hebben peulvruchtveredelaars, zaadbedrijven, landbouwers op zoek naar rendabele teelten, loonwerkers met het juiste machinepark, primaire verwerkers die de oogst drogen, opschonen, eventueel malen en verpakken, handelaars, voedingsbedrijven die de bonen of het meel verwerken tot een lekker eindproduct, retailers en niet te vergeten een groeiend aandeel vegetariërs of flexitariërs onder de bevolking.”
Vraag naar plantaardige eiwitten stijgt
De zaden of bonen van peulvruchten zijn met name interessant voor mensen die meer variatie willen in eiwit (vlees, vis, zuivel) op hun bord. Een markt die duidelijk groeit. Vandaag wordt het gros van de kikkererwten, linzen, nierbonen, enz. geïmporteerd van buiten Europa. Maar de aanvoer is onzeker en de prijzen fluctueren sterk – een belangrijke motivatie voor primaire verwerkers, handelaars en voedingsbedrijven om te kijken wat lokaal mogelijk is. En de telers, die zijn op zoek naar manieren om hun inkomen en risico meer te spreiden.
Jana Baeyens (ILVO): “We zien dat landbouwers op kleine schaal al spontaan experimenteren met peulvruchten zoals kikkererwten en nierbonen. Dat is goed nieuws, want eiwitdiversificatie start bij de primaire producent. Zij zijn op zoek naar gewassen die iets opbrengen. Dat het daarenboven groene gewassen zijn waarmee ze hun teeltrotatie kunnen uitbreiden, is mooi meegenomen.”
Opdracht voor het onderzoek: teelttechniek en ketens bouwen
De opdracht voor de ILVO-onderzoekers is duidelijk en werd opvallend scherp gesteld tijdens de contactdag: help ons de teelten op punt te stellen en help ons elkaar te vinden. ILVO gaat samen met Inagro, UGent en HOGENT de uitdaging aan en zet daarbij in op verschillende sporen. Zeker is dat ook het ‘meten’ van de ecosysteemdiensten die peulvruchten leveren een aandachtspunt wordt, om de ‘waarde’ van peulvruchten voor de maatschappij en hun bijdrage aan de Europese Green Deal objectief in kaart te brengen.
Peulvruchten en de Green Deal
De Europese Commissie heeft in die Green Deal sterke groene ambities uitgesproken. De bijbehorende Farm to Fork- en Biodiversiteitsstrategieën stellen dat het gebruik en de schadelijkheid van pesticiden tegen 2030 moet halveren, het meststoffengebruik met een vijfde moet verminderen en verlies van nutriënten eveneens moet halveren. Dit om het milieu en de biodiversiteit te beschermen. De Farm to Fork-strategie breekt daarnaast een lans voor eerlijke economische opbrengsten in de agrovoedingsketen en gezond, betaalbaar en duurzaam voedsel dat toegankelijk is voor alle Europeanen.
Jana Baeyens (ILVO): “Peulvruchten passen mooi in dit verhaal. We willen dan ook op al deze facetten gaan werken. Maar we willen dat niet alleen doen, want het is duidelijk dat de introductie van zo’n nieuwe teelten een ketenverhaal moet zijn. Landbouwers en bedrijven met ambities in peulvruchten, mogen zich nu al melden.”
Samenwerken aan eiwitdiversificatie
ILVO, Inagro, HOGENT en UGent zetten sterk in op de ontwikkeling van lokale eiwitrijke teelten in Vlaanderen. De soja- en quinoaprogramma’s zijn het best gekend, maar er wordt ook hard gewerkt aan erwten, veldbonen, nierbonen (‘kidneybonen’), kikkererwten, linzen, edamame (groen geoogste soja), enz. Voor de kenniscentra past dit in een breder kader van kennisontwikkeling voor bedrijven en partners die een ruimer aanbod eiwit op de humane voedingsmarkt willen brengen. Behalve onderzoek zijn daar investeringen aan gekoppeld. In de Food Pilot van ILVO en Flanders’ FOOD in Melle wordt een heuse ‘eiwitstraat’ aangelegd en op de site van ILVO in Merelbeke komt een droog- en triagelijn voor kleinere teelten met afzet in de humane voeding.
Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits: “De eerste resultaten van het onderzoek naar teelten en toepassingen van lokale eiwitrijke teelten zijn veelbelovend. Ik heb dit enkele weken geleden zelf ervaren tijdens een bezoek aan de proefvelden en de Food Pilot op ILVO. Het gaat om nieuwe teelten waar de interesse zowel van boeren als van potentiële afnemers alsmaar toeneemt. Het zijn dan ook teelten waarmee ingespeeld wordt op meerdere uitdagingen: veranderend consumptiepatroon, klimaatdoelstellingen, lokale eiwitvoorziening enz. Het is cruciaal dat we boeren begeleiden en stimuleren om hiermee aan de slag te gaan. We zullen hier in de toekomst versterkt op inzetten.”
Contact
Nele Jacobs, communicatie ILVO: 0472/530696, nele.jacobs@ilvo.vlaanderen.be
Jana Baeyens, onderzoeker ILVO: jana.baeyens@ilvo.vlaanderen.be
Hilde Muylle, onderzoeker ILVO: hilde.muylle@ilvo.vlaanderen.be
Jonas Claeys, onderzoeker Inagro: jonas.claeys@inagro.be
Kevin Dewitte, onderzoeker UGent: kevin.dewitte@ugent.be
Joos Latré, onderzoeker HOGENT: joos.latre@hogent.be
Dirk Reheul, professor UGent: dirk.reheul@ugent.be
