'We hebben nog drie weken stock en nog voor drie weken ingrediënten en verpakkingen', zegt Peter Grugeon, de CEO van de zuivelmaker Inex. 'Vandaag loopt alles zoals het hoort. Maar als de grenzen dichtgaan, kan snel een tekort dreigen. En voedsel is een cruciale sector, net zoals de zorg en energie.'
De zuivelindustrie werkt zich uit de naad om op de sterk gestegen vraag te antwoorden, maar ziet tegelijk de horeca als belangrijke afzetmarkt wegvallen. 'Het is vandaag kwestie van de juiste verpakkingen bij de juiste klant te krijgen', zegt Grugeon. 'Melk heeft verpakking nodig. En daarvoor zijn wij afhankelijk van Duitsland en Frankrijk, net zoals voor een aantal technische onderdelen.'
De zuivelsector is, net zoals de meeste bedrijven in de voedingsindustrie, sterk geautomatiseerd. Dat maakt dat operatoren, die de lijnen bedienen, een kritieke functie hebben. Zuivelverwerker Milcobel is uit voorzorg intern mensen aan het opleiden, zegt woordvoerster Kathleen De Smedt. 'Middenmanagers worden getraind tot operator, mensen trekken spontaan verlof in. Vandaag draait alles vlot, maar we houden alle scenario's open.'
Fruit en groenten
Net als andere voedingsbedrijven zegt de fruit- en groentesector: er zijn genoeg producten, maar ze naar de fabrieken en de winkels brengen is andere koek. 'Het is winter, dus we oogsten op dit moment niets', zegt Jan Haspeslagh, de directeur van diepvriesgroentebedrijf Ardo. 'In onze magazijnen zitten grote voorraden bevroren groenten in bakken van duizend kilo. Die moeten allemaal herverpakt worden en in de winkel geraken. Door hamstergedrag krijgen we tot driemaal meer bestellingen. Die kunnen we niet allemaal leveren door capaciteitsgebrek.'
Greenyard, een verkoper van verse en niet-verse groenten en fruit, geeft een gelijkaardige boodschap. Bronnen bij het bedrijf wijzen erop dat het positief is dat het oogstseizoen voor de deur staat. 'Als de coronacrisis in november uitbrak, hadden we een groot probleem. Er zijn veel lokale landbouwers en dat is een voordeel.'
Ook over de import maakt de sector zich geen zorgen. 'De EU roept landen op transport van voeding alle prioriteit te geven. Daar rekenen we op', zegt een bron.
Maar wat als vrachtwagenchauffeurs ziek uitvallen? 'Dat kunnen we opvangen. Alleen al dat er geen files zijn, maakt ons 25 procent efficiënter', zegt een bron bij Greenyard. 'Zolang niet meer dan 20 procent van het personeel ziek wordt, kunnen we het wel aan', zegt Haspeslagh.
Wel kan het aanbod in de supermarkt er anders uitzien. 'Nu is er geen probleem, maar mocht de situatie moeilijker worden, zetten we alles in op het strikt noodzakelijke', zegt een bron bij Greenyard. 'Pakweg babyananassen zijn niet de prioriteit. Supermarkten worden ook minder veeleisend wat betreft verpakkingen en hoe de groenten en fruit eruitzien.'
Brood
De Belgische broodsector weet welke gevolgen een corona-uitbraak heeft. Zowel de diepvriesbroodmaker Vandemoortele als Puratos, dat levert aan zelfstandige en industriële bakkers, hebben Italiaanse fabrieken. 'Daar is 7 procent van ons personeel afwezig, maar toch ondervinden we geen grote problemen', zegt Vandemoortele-CEO Jules Noten. Puratos heeft mobiele teams van polyvalente arbeiders klaar, voor het geval er te weinig mankracht zou zijn in zijn fabrieken, ook de vijf Belgische.
De bakkerijen hebben voldoende ingrediënten. 'Wij kunnen zeker twee tot drie weken overbruggen met onze huidige voorraad', zegt Jacques Dossche, de topman van graanmaalderij Dossche Mills. 'Mocht personeel uitvallen, vangen we dat op. Onze maalderijen zijn sterk geautomatiseerd.'
'Wij kochten de voorbije weken extra voorraden en ook in de magazijnen van onze leveranciers ligt meer stock', zegt Puratos-CEO Daniel Malcorps. 'Ook bij bakkers liggen grote voorraden. We merken dat ze nog steeds meer kopen dan normaal.'
Net als de andere ondernemers vindt Noten vooral transport een gevoelig punt. 'Frankrijk geeft transportondernemers een uitkering als personeel werkloos is. Daar maken veel van hen gebruik van uit gemakzucht. Wij roepen hen op toch uit te rijden om ons te helpen.'
Transport gaat ook trager. 'Door de veiligheidsmaatregelen', zegt Noten. 'Leveranciers mogen onze fabrieken niet meer in. Ons eigen personeel laadt de trucks uit.'
Noten roept de overheid op personeel van de voedingssector prioritair te behandelen bij kinderopvang. Die vraag klinkt ook bij andere ondernemers, onder wie de Lotus Bakeries-CEO Jan Boone. 'De overheid vraagt mensen niet te hamsteren. Maar ze zou ook beter duidelijk zeggen dat de voedingssector een prioritaire behandeling krijgt. De Nederlandse overheid doet dat. Het stelt het personeel en de bevolking gerust.'
Vlees
Hamsteraars zorgen voor een overweldigende vraag naar vers vlees. 'We hebben te weinig handen in de winkels om het te kunnen verkopen', zegt Geert Ally van de slagerijketen Buurtslagers. Het aanbod werd vereenvoudigd – wel gehakt, geen gourmetschotels – om aan de vraag te voldoen. '95 procent van onze grondstoffen komt uit Oost- en West-Vlaanderen, op het vlak van aanvoer zien wij geen probleem. Het is de productiesite in Aalter die zelf beslist over wat in assortiment gaat.'
Zo kan het bedrijf in principe met 30 tot 40 procent minder bezetting de gevraagde volumes leveren, met minder arbeidsintensieve producten. 'Je kunt met 30 procent assortiment 80 procent van de klanten bedienen.'
Zijn grootste opdracht is vandaag mentaal, zegt Ally. 'Ik ben een wiskundige, maar emotie is lastig te rationaliseren. Een verkoudheid zorgt snel voor ongerustheid.' In de traiteurzaken is een afscheiding in plexiglas geïnstalleerd tussen klanten en bediening. 'Voor het geval een klant per ongeluk niest.'
Gezien veel vlees binnenlands is, lijkt de aanvoer gegarandeerd, leert een rondvraag in de sector. 'De varkens zijn gezond en wel', zegt Jos Claeys van varkensvleesverwerker Westvlees. Een groter probleem is de eventuele massale ziekte van slagers en versnijders, belangrijke knelpuntberoepen.
Ook vervoer van levende dieren is een vak apart. De charcuteriemaker Ter Beke kampt met andere zorgen: zowat 80 procent van de werknemers van de site in Veurne komt uit Noord-Frankrijk. De vrees is dat grensarbeid op een gegeven moment verboden wordt.
