De boer wil zeker groener worden, maar hoe??

‘Veel boeren voelen zich oneerlijk bejegend. Volgens ons wordt een overdreven groot deel van de uitstoot van broeikasgassen in ­onze schoenen geschoven’, zegt ­Ally. ‘Ik wil wel eens weten hoe groot het aandeel van de landbouw in het algemeen en van mijn bedrijf in het bijzonder nu echt is, en wat ik nog kan doen om minder broeikasgassen uit te stoten.’
 
Dat is precies wat Klimrek – een samenwerkingsverband tussen het Innovatiesteunpunt voor land- en tuinbouw, het Vito en het ILVO (het Instituut voor landbouw-, visserij- en voedingsonderzoek, red.) de komende vier jaar zal doen. ­Consulenten zullen een wetenschappelijke klimaatscan maken van een aantal bedrijven, waarna de boer gedetailleerde informatie over zijn uitstoot krijgt. Daarna stelt de consulent maat­regelen voor om het bedrijf ­klimaat­vriendelijker te maken. ‘De voorgestelde maatregelen zullen ook helemaal doorgerekend worden. Er wordt een kosten-­batenanalyse gemaakt waardoor de boer weet wat economisch haalbaar is’, legt Hanne Leirs van het Innovatiesteunpunt uit.
 
‘Als we vaststellen dat bepaalde maatregelen echt veel effect hebben op de uitstoot van broeikasgassen, maar te duur zijn of in strijd met de bestaande wetgeving, dan kunnen we dat bij de politici aankaarten. Of we kunnen contacten leggen met de toeleveranciers of de verwerkende bedrijven. Als duurzame keuzes geld kosten, is het ­belangrijk dat de afnemer daar het nut van inziet.’
 
Op de landbouwbeurs van Agribex, in december, was de ­belangstelling enorm. ­‘Zoveel boeren die spontaan naar ons toekwamen en willen meewerken’, vertelt Leirs. ‘Ze zaten hier echt op te wachten. Ze zijn het eerste slachtoffer van de ­klimaat­verandering. Ze willen wel dingen veranderen maar weten niet hoe.’
 
‘We kunnen in de loopgraven gaan zitten, of we kunnen proberen om eruit te klimmen’, zegt Ally, die zich aansloot bij Klimrek. ‘Ik merk dat veel boeren wel inspanningen willen doen, maar die zullen toch gevaloriseerd moeten worden door de verwerkers.’
 
In vier jaar tijd hoopt Leirs ­negentig boeren te begeleiden en daarbij 127,64 kiloton CO2-eq te besparen. In het grotere kader van de klimaatdoelstellingen is dat een peulenschil. In 2005 stootte de landbouw in Vlaanderen 7,4 megaton CO2-eq uit, in 2030 moet dat dalen naar 5,5 megaton CO2-eq. De voorziene besparing is dus zo’n 6,7 procent van wat ­bespaard moet worden.
 
‘We hebben heel voorzichtig gerekend’, zegt Leirs. ‘We moeten ook nog de analyse van de hele ­levenscyclus (de totale milieu­belasting van een product van grondstof tot afvalverwerking, red.) per sector maken. Dat vergt tijd. In die vier jaar zullen we ook nog extra consulenten ­opleiden die de boeren kunnen begeleiden.’
 
De maatregelen die voorgesteld zullen worden, kunnen gaan van ander veevoeder, waardoor de methaan­uitstoot daalt, over de ­installatie van zonneboilers, het inzaaien van grasklaver, waardoor er geen kunstmest en soja meer nodig zijn, tot een andere manier van mestopslag, zodat de ­methaanuitstoot daalt.
 
De vraag is of dit allemaal voldoende resultaat zal opleveren, of de doelstellingen niet alleen ­gehaald kunnen worden als de veestapel echt afgebouwd wordt. Leirs denkt dat ze wel degelijk een eind ver kunnen geraken. ‘Tegen 2030 moet de uitstoot van broeikasgassen binnen de landbouw met 26 procent dalen. Eind maart sloten zestien partners uit de ­voedingsketen een bindend ­akkoord dat de methaanemissie door runderen met 19 procent moet dalen tegen 2030. Tussentijds komt er een evaluatie. Zit de sector niet op schema, dan zullen er bijkomende maatregelen genomen worden.’