'Afschakelplan’ voor water bij grote droogte

LVlaanderen is nog steeds niet bekomen van de droge zomer van 2018. Er is niet voldoende neerslag gevallen om de reserves aan te vullen en de grondwaterstanden blijven laag tot zeer laag. Droogte wordt stilaan een constante. Daarom werkt de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) aan een plan dat vastlegt wie prioriteit krijgt voor water­gebruik in geval van schaarste. Zelf noemt ze het een ‘reactief afwegingskader’.
 
Het plan zal slaan op alle soorten water: oppervlaktewater, grondwater, kraantjeswater. Zou voor sommige consumenten de kraan op een goeie dag dicht kunnen gaan? Het is niet uitgesloten. Je zou het een ‘afschakelplan’ kunnen noemen, zoals dat voor elektriciteit bestaat. Er rijzen daarbij lastige vragen en de consequenties zijn enorm, geeft Katrien Smet, woordvoerster van de VMM aan. ‘Wie geef je voorrang? Mens, vee of natuur? Kun je de industrie platleggen? Leg je gezinnen met kinderen droog? Wat doe je met ziekenhuizen en scholen? Krijgt de ene regio nog water en de andere niet? Dit is heel gevoelige materie, die alleen kan uitgeklaard worden als je er de hele samen­leving bij betrekt.’
 
Vanwege de complexiteit van de zaak zoekt de VMM een externe partner om het project mee uit te werken. Dat kan een studiebureau zijn. Zo’n maatregel moet ook juridisch sluitend zijn.
 
Tegen de zomer van 2020 moet het plan er liggen. ‘Dat is heel snel, want in Nederland hebben ze een vergelijkbare oefening gemaakt en die heeft zowat tien jaar geduurd’, zegt Smet. ‘Hoewel we hopen dat het plan nooit geactiveerd zal moeten worden, denken we toch dat het noodzakelijk is dat het er komt. De waterschaarste is in Vlaanderen een ernstig probleem.’
 
Natuurpunt maakt zich zorgen dat de natuur onderaan zal bengelen in het prioriteitenlijstje. ‘Het is voor ons cruciaal dat dat niet zo is’, zegt Robin Verachtert, specialist water bij de organisatie. ‘Vlaanderen moet zijn Europese verplichtingen nakomen om de natuur in stand te houden. Dat is voor ons een stok achter de deur. In Nederland krijgt een kwetsbaar natuurgebied voorrang. Daar kan een beschermd moeras water krijgen, ten nadele van een maïsakker.’
 
Natuurpunt wijst op de ‘diensten’ die natuurgebieden leveren, zoals koolstofopslag, drinkwaterproductie, toerisme, recreatie en buffering tijdens overstromingen. ‘Die dreigen verloren te gaan als droogte onherstelbare schade aanricht’, aldus Verachtert. Drooggevallen veengebieden kunnen bijvoorbeeld een uitstoot van methaan veroorzaken, een broeikasgas dat vele malen schadelijker is dan CO2.
 
Het ‘afschakelplan’ maakt deel uit van het droogteplan dat de Vlaamse regering begin april heeft goedgekeurd. Vlaams minister Koen Van den Heuvel (CD&V) wou zich gisteren niet uitspreken over welke groepen prioriteit moeten krijgen.