Op vraag van de Vlaamse overheid werd geëvalueeerd welke de meest geschikte methodes zijn om heel zieke en verzwakte individuele kippen en kalkoenen te doden. Als verzorging niet haalbaar is, dienen deze dieren zo humaan mogelijk gedood te worden om uitzichtloos en nodeloos lang lijden te voorkomen. De Europese Verordening 1099/2009 beschrijft de toegestane methoden, maar niet alle methoden worden toegepast of zijn algemeen gekend. Het doel van dit onderzoek was om de diervriendelijkheid, effectiviteit en praktische haalbaarheid van enkele methodes na te gaan.
In een eerste fase van het onderzoek werden enquêtes afgenomen bij zowel pluimveedierenartsen als pluimveehouders om na te gaan welke methodes zij voornamelijk toepasten om een kip/kalkoen te doden en wat hun kennis en perceptie was ten aanzien van alternatieve methoden.
In een tweede luik werden, bij zowel vleeskippen als kalkoenen, alternatieve methoden (mechanische cervicale dislocatie met nekcrusher, niet-penetrerend penschiettoestel en stikstof-vergassing) in een experimentele setting getest op effectiviteit en diervriendelijkheid, waarbij deze vergeleken werden met de gangbare dodingsmethode, nl. manuele cervicale dislocatie. De technieken werden beoordeeld op basis van enkele metingen (tijdsmetingen van het stoppen van bepaalde reflexen, wegvallen van lichaamstonus, ademhaling en hartritme, autopsie). Ten slotte werden de alternatieve methoden uitgetest door pluimveehouders. Zij werden bevraagd vóór en na het uittesten van de verschillende methodes om zo het effect van gebruikerservaring op hun perceptie te kennen.
Uit deze studie kunnen we besluiten dat de kennis van alternatieve methoden nog vrij beperkt is bij zowel pluimveedierenartsen als pluimveehouders. Infomomenten en didactisch materiaal kunnen daarin klaarheid scheppen. Deze kunnen ook uitgebreid worden naar vangploegen, transporteurs en slachthuizen. De geteste alternatieve methoden penschiettoestel en stikstofmethode lijken op het vlak van snelheid, zekerheid en duur van verlies van bewustzijn goede methoden te zijn. Over de mechanische cervicale dislocatie met behulp van een nekcrusher daarentegen bestaat nog twijfel over de snelheid van bewustzijnsverlies. Indien deze techniek toegepast wordt, raden wij aan om het dier eerst te bedwelmen (vb. met slag op de kop). Daartegenover staat de stress die deze methoden met zich meebrengen doordat de dieren naar een afzonderlijke ruimte gebracht moeten worden. Deze alternatieve methoden lijken bij de kalkoenhouders ook praktisch werkbaar. De voordelen van deze alternatieve methoden ten opzichte van manuele cervicale dislocatie lijken onvoldoende duidelijk om deze te verkiezen voor vleeskippen en jonge kalkoenen. Voor zwaardere dieren worden het penschiettoestel en de stikstofmethode aangeraden. Er werd een alternatieve beslissingsboom met bruikbare technieken opgesteld, met classificatie van de verschillende technieken volgens bewustzijnsverlies, stress door manipulatie, gebruiksgemak en kostprijs.
Project: KUIKDOOD
Looptijd: 2017 – 2018
Samenwerking: UGent
Financiering: Vlaamse Overheid, departement Omgeving
Contact: Anneleen.Watteyn@ilvo.vlaanderen.be
