Te nat, te droog, beter voorkomen dan genezen

De klimaatverandering heeft nu al een merkbare impact op de watersystemen en open ruimte. Om die problemen versneld op het terrein aan te pakken, slaan overheden en organisaties de handen in elkaar in het omvangrijke project Water-Land-Schap. Dat selecteerde veertien projecten, verspreid over heel Vlaanderen, om samen met lokale mensen snel actie te ondernemen.
 
In de Kempense regio gaat het om twee initiatieven. Met Beek. Boer. Bodem. wordt de waterhuishouding in de vallei van de Aa aangepakt, met Werken op de waterscheidingskam gebeurt iets gelijkaardigs in Ravels.
 
“De landbouwers die in de vallei van de Aa gronden bewerken, krijgen geregeld met overstromingen te maken”, zegt Geert Van de moortel. “Meestal gaat het om graslanden die vijf of zes keer per jaar gemaaid worden om als veevoeder voor het melkvee te dienen. Als die overstromen, daalt zowel de kwaliteit als de kwantiteit. Voor melkvee is gebalanceerde voeding erg belangrijk. Natte weides kunnen ook de lever van de koeien aantasten.”
 
De boeren zagen zich, net als de burgers vorige zomer, geconfronteerd met de omgekeerde situatie: door de aanhoudende hitte en droogte verschraalden de velden. “Daar- door daalde de opbrengst”, zegt Van de moortel. “Een andere vraag vorige zomer, maar die niet zo bekend bij het grote publiek, is waar de boeren water konden halen om hun stallen te koelen. Want er worden minder vergunningen afgeleverd voor diepe grondwaterwinning. Dat is een dringend probleem. De oplossing? Zo veel mogelijk water capteren wanneer het er is.”
 
Het project Beek. Boer. Bodem. moet het landbouwgebruik, de bodem en het water in het afstroomgebied van Kasterlee, Lille, Herentals en Vorselaar beter op elkaar afstemmen. “Het gaat om het inzaaien van kruidenrijke mengsels in teeltvrije zones voor een betere waterkwaliteit, om geïntegreerde onkruidbestrijding en het verho-gen van organisch koolstof-gehalte in de bodem. Boven-dien wordt er in natte graslan-den gewerkt aan het beperken van water”, zegt Vlaams minister van Landbouw en Omgeving Koen Van den Heuvel (CD&V).
 
In de maatregelen maakt het projectteam van Water-Land-Schap een onderscheid tussen projecten die snelle winst opleveren, met effect op korte termijn en die op lange termijn. Onder de eerste categorie vallen zo de aanplanting van nieuwe bomen, gewasrotatie en het inzetten van groenbedekkers om het koolstofgehalte te verhogen. Dat zijn initiatieven die nog dit jaar genomen kunnen worden.
 
Het bereiken en betrekken van landbouwers vormt volgens het projectteam de grootste uitdaging.
 
Ook rond de Aa in Ravels zitten heel wat landbouwers verzameld. Met Werken op de waterscheidingskam combineren de partners kleinschalige landbouwmaatregelen op perceelniveau om zo tot structuurherstel van de waterloop te komen. Denk daarbij aan peilgestuurde drainage, stuwtjes en het verhogen van de organische stof in de bodem. Tegelijk zetten ze in op maatregelen om het watersysteem te verbeteren. in dit dunbevolkte landbouwgebied is er zeer grote vraag naar water: er is voor 4,3 miljoen kubieke liter aan grondwaterwinning vergund, waarvan 1,8 miljoen voor de drinkwaterwinning van Pidpa. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat er meer water in de grond kan infiltreren en minder nood is aan grondwater.
 
In dit project is de gemeente Ravels de koptrekker, die de landbouwers aanspreekt om op vrijwillige basis mee te werken. “We zien dat landbouwers ook bereid zijn om mee de klimaatproblemen aan te pakken. Via Water-Land-Schap kunnen we hen instrumenten aanreiken om dat snel te doen”, zegt Van den Heuvel. De Vlaamse overheid investeert zo 5,67 miljoen in de veertien projecten van Water-Land-Schap.