Vernietiging van het gewijzigde Soortenbesluit

De heer De Bruyn heeft het woord.

De Raad van State vernietigde op 10 januari het besluit van de Vlaamse Regering van 17 juni 2016 tot wijziging van diverse bepalingen van het Soortenbesluit van 15 mei 2009. Deze vernietiging heeft niet enkel impact op de voorgestelde versoepeling met betrekking tot de bestrijding van een aantal principieel beschermde vogelsoorten, maar blijkbaar ook voor de bescherming van de wolf, de Canis lupus, die we sinds vorig jaar als een vast aanwezige soort mogen beschouwen in Vlaanderen.

De wolf geniet blijkbaar wel Europese bescherming binnen de Habitatrichtlijn, maar kreeg pas effectieve Vlaamse bescherming door het ondertussen vernietigde besluit.

Dit kan volstaan als uiterst korte inleiding, denk ik. Mijn eerste vraag gaat over het verzekeren van de beschermde status van de wolf. Welke initiatieven zult u nemen om daar zo snel mogelijk voor te zorgen en de terugkeer van de wolf als een positief signaal voor de Vlaamse natuur te bestendigen?

U hebt in het verleden ook terecht aangegeven dat u snel een regeling hebt getroffen waarbij schadeloosstelling onder bepaalde modaliteiten kon worden toegekend, als een wolf schade veroorzaakt heeft en dat bewezen is. Als dit element wegvalt, dan riskeren we het draagvlak voor de wolf, dat al wankel of toch niet onverdeeld gunstig is, te verliezen. Daar moeten we dus snel tot een aanpassing of oplossing komen. Hebt u al een idee hoe snel dat kan gaan?

Ik heb ook nog een achterliggende vraag over de grond van de zaak. De vernietiging zorgt ervoor dat we nu terugvallen op het besluit van 15 mei 2009. Althans, dat denk ik toch. De vraag is of u het vernietigde besluit zult herbekijken en rekening zult houden met de toch wel verregaande argumentatie van de Raad van State. Kunt u ons al enige inzage geven in de inhoud en de termijn die u vooropstelt?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Collega De Bruyn, de Raad van State heeft inderdaad het besluit vernietigd. Vogelbescherming Vlaanderen was naar de Raad van State gestapt en die heeft het volledige besluit vernietigd, wat inhoudt dat de bepalingen die daarin stonden, niet meer gelden. Er is discussie onder juristen of de wolf nu wel of niet beschermd is. Het is eigen aan juristen dat die een aantal zaken anders interpreteren. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gaat ervan uit dat de wolf beschermd is, andere zeggen dat dat niet zo is. Ik denk dat we die discussie moeten uitsluiten. Mijn intentie is om zo snel mogelijk – en ik hoop dat dat vrijdag kan – naar de ministerraad te gaan met een besluit dat daar duidelijkheid rond creëert, zodat er geen discussie over kan zijn. Het grote voordeel daarvan is dat de schade die de wolf eventueel aanricht, dan weer gedekt is. Ik denk dat het alleen maar een goede zaak zou zijn om dat op die manier recht te zetten. We moeten daarvoor dus een nieuw besluit nemen binnen de Vlaamse Regering, en dat is ook de bedoeling.

Hoe zit het met de andere soorten? Door die integrale vernietiging valt men terug op bijlage 3 van het soortenbesluit van 15 mei 2009. Dat is de situatie vandaag, maar nogmaals: het is de bedoeling om dit te hervormen, om op die manier te komen tot een duidelijke situatie.

De heer De Bruyn heeft het woord.

Dank u wel. Dat is geruststellend, wat de wolf betreft. Ik hoor dat u de discussie tussen juristen voor wil zijn en vrijdag al een sluitend voorstel wil voorleggen aan de regering. Ik denk dat dat inderdaad de aangewezen weg is.

Wat het tweede element betreft, de zaak ten gronde, bent u wat minder expliciet, minister. Ik zal mijn vraag wat expliciteren. Wilt u vrijdag in één beweging daar ook al een antwoord op bieden, of meent u – wat alvast mijn pleidooi is – dat daar toch wel eens ten gronde gekeken moet worden naar de argumenten van de Raad van State voor de vernietiging, die toch wel vrij verregaand zijn? Er wordt verwezen naar de verplichtingen uit het soortenbesluit, artikel 8, en naar de Vogelrichtlijn, artikel 9. Wanneer kunnen we die principieel beschermde soorten toch bestrijden? Dat is niet vanzelfsprekend. Er is wetenschappelijk bewijs nodig over de populatie-evolutie. Er moet aangegeven zijn dat elke andere preventieve maatregel genomen werd. Ook handhaving moet te allen tijde mogelijk zijn. Ik denk dat een regeling van de situatie die ontstaan is door de vernietiging door de Raad van State wel wat studiewerk vergt. Ik zou u dan ook willen oproepen om daar de nodige tijd voor uit te trekken, minister, maar ook geen tijd te laten verloren gaan. Dat hoort u me niet zeggen. Er moet ten gronde gekeken worden naar het wat mij betreft zeer gemotiveerde arrest van de Raad van State. Daarbij komt ook de opportuniteitsvraag opnieuw aan de orde. We staan nu verder dan toen het soortenbesluit en nadien het besluit van de Vlaamse Regering genomen werden om soorten als spreeuw en gaai te beschermen. Ik wil de discussie hier niet ten gronde voeren omdat er blijkbaar ook nog wat ruimte is. Ik denk wel dat we die opportuniteitsvraag moeten durven te stellen tegen het licht van het arrest van de Raad van State.

De heer Tobback heeft het woord.

Net als collega De Bruyn ben ik natuurlijk blij dat de minister het engagement aangaat om zo snel mogelijk het probleem van de bescherming van de wolf te regelen. Symbolisch is dat natuurlijk belangrijk. Het zou op zich uiteraard eigenaardig zijn als we dat niet zouden doen.

Ik wil me ook aansluiten bij de tweede bedenking. De vernietiging is inderdaad gebaseerd op de vaststelling dat de regeling waarbij we het uitzonderingen vrij gemakkelijk maken, zodat we de regel niet te vaak moeten toepassen – een oud zeer in onze Vlaamse wetgeving betreffende natuur –, stilaan op zijn grenzen botst. Het heeft natuurlijk weinig zin om in een besluit dat dient om soorten te beschermen, gebaseerd op een richtlijn die dient om soorten te beschermen, zeer comfortabele regelingen te treffen om het leven gemakkelijk te maken voor diegenen die ze willen bestrijden. Dat is namelijk wat hierin gebeurt: een simpele aanmeldingsprocedure met stilzwijgende toestemming is voldoende. Dat wil zeggen dat men zegt ‘doe maar’, tenzij er iemand echt heel hard aan het opletten is bij het ANB, waar er jammer genoeg te weinig mensen werken om heel hard op te letten. Dat is de insteek van het besluit, en heel vaak ook van onze milieubeschermingswetgeving en van onze natuurbeschermingswetgeving.

Ik denk dus dat dit inderdaad wel eens een grondige herziening vraagt. Ik ben blij dat de Raad van State die discussie in elk geval op de agenda heeft gezet. Wat op dit moment in het besluit staat, is inderdaad een al te verregaande vergemakkelijking voor diegenen die willen bestrijden, in een besluit dat in principe vooral dient om te beschermen en niet het omgekeerde.

De heer Sanctorum heeft het woord.

Zoals waarschijnlijk werd verwacht, zit ik op dezelfde lijn als de vorige sprekers. Ik wil er toch nog iets dieper op ingaan. Minister, ik begrijp dat u vrijdag al naar de regering wilt stappen. Ik juich toe dat er snel een oplossing komt, maar ik schrik wel van de snelheid. Ik begrijp van een aantal spelers in het veld dat er met veel partners toch nog niet zoveel overleg is gepleegd. Ik vraag me dan af waarop dat voorstel, dat vrijdag op de tafel van de regering zal worden gelegd, precies gebaseerd is.

Wat de wolf betreft, kan ik me voorstellen dat er een welles-nietesspelletje aan de gang is over het al dan niet beschermd statuut. Maar ik neem aan dat daar binnenkort ook wel duidelijkheid over zal komen. Zoals de collega’s ook stelden, denk ik dat de meest prangende vraag gaat over de bestrijding van die vogelsoorten. Die fameuze stilzwijgende goedkeuring bleek duidelijk het struikelblok voor de Raad van State. Ik vraag me dan wel het volgende af. Als intussen het soortenbesluit van 2009 geldt omdat de nieuwe versie van tafel werd geveegd, terwijl dat oude soortenbesluit ook gebaseerd is op die stilzwijgende goedkeuring, rijst dan in de tussentijd niet hetzelfde probleem?

Een subvraag daarbij: welke communicatie vindt plaats ten aanzien van de bestrijders? Ik heb eens gekeken op de site van het ANB. Ik vind geen nieuwe informatie. Er is blijkbaar geen overgangsfase met een overgangsregeling. Wat wordt dan precies gecommuniceerd aan diegenen die onder die bijlage van het soortenbesluit vallen?

Ten slotte een vraag ten gronde. U zult natuurlijk niet helemaal in uw kaarten laten kijken, maar is het dan niet het overwegen waard om een stilzwijgende weigering in te voeren? Ik denk dat het probleem dan van de baan is. Dan moet je al een toelating krijgen om te bestrijden, in plaats van het omgekeerde principe, waarop de Raad van State fundamentele kritiek heeft geuit.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Het arrest van de Raad van State dateert van 10 januari 2019 en is ons pas overgemaakt in de week van 14 januari. We hebben het dus welgeteld zeven dagen in handen. Uiteraard is er nog geen ruime consultatie over kunnen gebeuren.

Het is een afweging om ervoor te zorgen dat de wolf snel zonder discussie opnieuw wordt beschermd en dat ook de schade die de wolf aanricht, vergoed kan worden. Daarom willen we snel gaan. Uiteraard zullen we tegemoetkomen aan en rekening houden met de opmerking die de Raad van State heeft gemaakt.

Er is overleg geweest met de bestrijders.

Wat betreft de website kan ik u geen antwoord geven. Ik zal aan het Agentschap voor Natuur en Bos de opdracht geven om er de juiste informatie op de plaatsen.

Er is een duidelijke uitspraak van de Raad van State en er zal uiteraard rekening mee moeten worden gehouden. Dat lijkt mij logisch.

De heer De Bruyn heeft het woord.

Ik ben het niet helemaal eens met de heer Sanctorum, die zegt dat als we zouden overgaan tot een stilzwijgende weigering in plaats van een stilzwijgende goedkeuring, het probleem daarmee van de baan zou zijn. Dat zou kunnen indien het ANB dan over voldoende middelen zou kunnen beschikken om na te gaan of aan alle voorwaarden opgenomen in de Vogelrichtlijn en het Soortenbesluit, effectief is voldaan. De vraag is maar of dat mogelijk zou zijn. Het gewoon omkeren van het principe kan een element van een ruimere herziening zijn van het besluit zoals het vandaag bestaat, maar is, wat mij betreft, niet voldoende als antwoord op de tekortkomingen die de Raad van State heeft vastgesteld.

Ik wil mijn pleidooi herhalen om te werken met twee snelheden. Dit kan snel naar de Vlaamse Regering van vrijdag wat betreft het beschermde statuut van de wolf. Er kan iets meer tijd worden genomen – nog eens: niet meer dan nodig – om het arrest van de Raad van State zeer grondig te analyseren en te kijken op welke punten – ik spreek bewust in het meervoud – de Raad van State vindt dat het vernietigde besluit niet conform de heersende regelgeving is.

Ik heb nog een bijkomende vraag, maar ik heb er alle begrip voor dat de minister daar nu niet op kan antwoorden want het gaat over cijfertjes. Hebben we eigenlijk zicht op hoeveel meldingen betreffende de zes gekende soorten er tijdens de voorbije jaren zijn geweest? Hoeveel exemplaren werden er dan vervolgens als zijnde ‘bestreden’ opgegeven? Als uw diensten die informatie nog zouden kunnen naleveren, zou dat bijzonder gewaardeerd worden.

De vraag om uitleg is afgehandeld.