VCM visienota

Zowel op Europees als regionaal beleidsniveau staat de evolutie naar een circulaire economie hoog op de agenda. Deze evolutie heeft ook betrekking op de mestverwerkingssector, waarbij nutriëntenrecuperatie en de productie van andere nuttige producten uit dierlijke mest, steeds belangrijker worden. Desondanks zijn de beschikbare technieken, huidige wetgeving en markt, rendabiliteit van de technieken en de bijhorende maatschappelijke draagkracht nog niet voldoende op elkaar afgestemd.
Het realiseren van een transitie in de mestverwerking naar een circulaire economie, vergt zowel van de sector als de overheid grote inspanningen. Daarom heeft het Vlaams Coördinatiecentrum voor Mestverwerking (VCM vzw) een visienota opgesteld. Deze visienota tracht antwoorden te geven op de vraag hoe de ideale transitie naar een circulaire economie kan gebeuren en hoe het de duurzaamheid van de mestverwerkingssector kan verhogen. In deze visienota zijn diverse aanbevelingen maar ook mogelijke knelpunten geformuleerd.

Het Vlaams Coördinatiecentrum voor Mestverwerking benadrukt dat het van cruciaal belang is dat de mestverwerking er blijvend voor kan zorgen dat het Vlaamse mestoverschot op een oordeelkundige manier wordt verwerkt. Hierbij is het belangrijk om een evenwichtig gebruik van nutriënten in de landbouw te bewaken en verliezen van nutriënten uit agrarische bronnen te voorkomen zonder de productie van nutriënten te moeten beperken. In de transitie naar een circulaire economie, d.m.v. nutriënten- en grondstofrecuperatie wordt gezocht naar mogelijkheden om (1) mestverwerkingsproducten in te zetten als alternatief voor kunstmest, (2) de import van eindige bronnen van nutriënten zoals fosfaatrots te verminderen, (3) uit mest grondstoffen (eiwitten, vezels,…) te produceren en (4) de organische koolstof in de mest op de eigen Vlaamse landbouwbodem te valoriseren. Naast de initiële doelstellingen van mestverwerking, kunnen bijkomende duurzaamheidscriteria zorgen voor (1) aandacht voor de bodem-, lucht- en waterkwaliteit en de koolstofvoetafdruk van de landbouwsector, (2) het verhogen van de publieke draagkracht voor mestverwerking en zeker (3) de economische haalbaarheid van de transitie.

Deze transitie kan ofwel door bestaande technieken aan te passen of alternatieve technieken te ontwikkelen. Hierbij is het belangrijk om op basis van LCA-analyses de milieu- en systeemimpact van de huidige en nieuwe technieken te onderzoeken en te vergelijken.

Verder is een langetermijnvisie van het beleid, die rechtszekerheid biedt voor de huidige en toekomstige mestverwerkers, cruciaal om deze transitie te ondersteunen. Het is noodzakelijk dat het beleid innovatie stimuleert door experimenteerruimte te voorzien, waarin bijvoorbeeld bepaalde mestverwerkingsproducten als alternatief voor kunstmest kunnen worden toegepast. De huidige status van deze producten, zijnde dierlijke mest, is namelijk een belangrijke blokkade voor de circulaire economie (cf. de huidige bepalingen in de Nitraatrichtlijn). Eventueel kunnen subsidies bijdragen om de overstap naar nieuwe technieken te vereenvoudigen, maar er is bovenal nood aan de aanmoediging van het oordeelkundige gebruik en de export van de hoogwaardige eindproducten, onder andere via administratieve vereenvoudiging.

Het Vlaams Coördinatiecentrum voor Mestverwerking wil helpen om de verduurzaming van de huidige mestverwerking en de transitie naar een circulaire economie in beweging te zetten, weliswaar binnehaalbare economische, ecologische en maatschappelijke randvoorwaarden. Vanuit deze visienota kan een actieplan met diverse mijlpalen en vastgestelde tijdslijn opgesteld worden. Tussentijdse streefdoelen en evaluaties zijn hierbij cruciaal.
Het VCM stelde de visienota op 24 mei 2017 voor aan het kabinet van Minister Schauvliege en hield op 6 juli 2017 een persconferentie. VCM is bereid om vanuit deze visienota samen met de betrokkenen en de overheid een actieplan op te stellen.