Nu ook een waterarrest?

Botst elk project in Vlaanderen waarbij ook maar de minste hoeveelheid van de chemische stof PFOS in het oppervlaktewater terechtkomt voortaan op een njet bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen? Een arrest dat gisteren werd geveld, gaat alleszins die richting uit. In Kortemark baat de nv Silvamo al jaren een stortplaats voor niet-gevaarlijk afval uit. In 2022 vroeg het bedrijf een vergunning aan om dat stort uit te breiden, en om er ook afval te kunnen aanvaarden dat vervuild is met de chemische stof PFOS. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) kende de vergunning toe.
Omwonenden en een lokale milieugroep, Leefbaar Groot Kortemark, gingen in beroep en kregen gisteren gelijk. De Raad voor Vergunningsbetwistingen vernietigt de nieuwe vergunning voor Silvamo. De reden: twee beken die grenzen aan de stortplaats, bevatten nu al concentraties PFOS die veel hoger liggen dan wat volgens de Vlaamse milieukwaliteitsnormen als een “goede chemische toestand” beschouwd wordt.

“De Raad oordeelt dat de Vlaamse regering niet heeft onderzocht of de waterkwaliteit door de uitbating van de stortplaats met PFOS-houdende gronden achteruit kan gaan”, staat in de motivatie bij de vernietiging. Dat mag immers niet, volgens de Europese regelgeving. Advocate omgevingsrecht Isabel Larmuseau, die de zaak pleitte, wijst naar de Europese Kaderrichtlijn Water. Die legt lidstaten een achteruitgangsverbod op voor de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater.

Dat de vergunning aan Silvamo wel lozingsnormen voor PFOS oplegde, is in die context niet relevant. “Het PFOS-bad rond de stortplaats zit vol”, zegt Leefbaar Kortemark in een reactie. “Silvamo kan alleen gaan richting een nullozing voor PFOS. Of dat haalbaar is voor een PFAS-stort, is maar de vraag.”

Volgens Isabel Larmuseau kan dit “waterarrest” zware gevolgen hebben: de milieunormen voor PFOS in oppervlaktewater zijn in heel Vlaanderen nu al overschreden. Ze trekt een parallel met de stikstofcrisis en noemt dit “nog dramatischer”. “Dit gaat niet over een beperkte oppervlakte beschermde natuur. Overal in Vlaanderen is oppervlaktewater. Elk project waarbij ook maar de minste hoeveelheid PFOS vrijkomt, kan hierdoor getroffen worden. Het zal heel moeilijk worden om daarvoor nog vergunningen te verkrijgen, en ook vergunningen die in het verleden zijn afgeleverd, kunnen nu aangevochten worden.”

Ook gisteren vernietigde de Raad de vergunning die minister Demir toekende voor de sanering van kleiputten Terhagen in Boom en Rumst. Volgens de provincie Antwerpen en de Vlaamse overheid “dringt een sanering zich daar op”. “Twee historische storten – een Eternit-stort met asbest en een voormalig huisvuilstort – veroorzaken grote overlast voor milieu en mens”, schrijven ze in een reactie op de vernietiging. Maar volgens de Raad werd bij de verlening van de vergunning voor de sanering onvoldoende aandacht besteed aan de bescherming van vogel- en vleermuissoorten in het gebied.

Het kabinet van Demir laat weten dat het de arresten van de Raad voor Vergunningsbetwistingen nog analyseert. Voor de stortplaats in Kortemark heeft het vier maanden tijd om een nieuwe beslissing te nemen.

Professor milieurecht Kurt Deketelaere (KU Leuven) is scherp voor de minister van Omgeving. “Deze twee vernietigingen illustreren hoe de Vlaamse regering haar eigen regelgeving aan haar laars lapt. De verlening van omgevingsvergunningen wordt niet gedreven door de milieuwetten, wel door een politieke agenda die koste wat het kost gerealiseerd moet worden.”