Vooropgestelde bosdoelen en de boscompensatiepremie

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Collega’s, minister, ik heb een vraag in verband met de doelstelling die u hebt vooropgesteld over het aanplanten van 4000 hectare aan nieuw bos. Afhankelijk van de cijfers loopt het goed of minder goed om die 4000 hectare te bereiken. U zult ze waarschijnlijk niet bereiken, tenzij er een wonder gebeurt tegen het einde van deze legislatuur.

Maar goed, er is effectief vooruitgang geboekt, dat kunnen we niet ontkennen. Gisteren stond er een hele pagina in het Limburgs staatsblad – om Het Belang van Limburg niet te noemen – over alle plaatsen waar u bomen hebt geplant. U hebt tegenwoordig drukke weekends met het planten van bomen. Dus wat dat betreft, zou ik zeggen dat dat een stap in de goede richting is.

Maar ik verneem van natuurorganisaties – en ik moet niet ontkennen dat dat niet altijd de meest simpele organisaties zijn om mee te handelen, wat ik positief bedoel – dat er op het terrein eigenlijk alles op alles wordt gezet om die vooropgestelde bosdoelen ook plots te halen. Dat is positief.

Maar ik hoor dat dat vaak ten koste gaat van bepaalde open natuurdoelstellingen. Zo zouden speculanten, of zekere mensen met veel geld, grond opkopen om de boscompensatiepremie op te strijken, terwijl het al gaat om gronden die een hoge natuurwaarde hebben. Ik denk dan aan botanisch waardevolle graslanden of hoogstamboomgaarden.

Het bebossen van deze gronden geeft natuurlijk geen natuurwinst. Integendeel, daarmee haal je dan misschien wel het cijfer dat je wilt – of komt het dichterbij – maar op het vlak van natuurverrijking stelt het niets voor. Integendeel, in die gevallen gaat het immers niet om natuuruitbreidingen – de gronden waren al natuur – maar louter om bosbouw, om de boscompensatie op te strijken. Je kunt hier spreken over een vorm van ‘grondspeculatie’, omdat dit niets heeft te maken met natuurherstel, natuurinrichting of dergelijke praktijken. De vraag rees of er genoeg afstemming is tussen de bosbeheerplannen en de open natuurdoelen. Daar gaat het eigenlijk over, en daar gaat mijn vraag ook over.

Bovendien is het premiestelsel voor bebossing veel toegankelijker dan andere premies. De premies voor hoogstamboomgaarden bijvoorbeeld zijn nog steeds niet goed toegankelijk. Voor bepaalde premies is er dan weer een bepaald beheerplan noodzakelijk, maar de subsidies voor de opmaak van die beheerplannen werden afgeschaft, waardoor geen eigenaar er meer aan begint. Daarnaast is de eigendomssituatie van beschermd landschap ook erg versnipperd, wat het beheer veel complexer maakt.

Al die elementen, minister, leiden ertoe dat het planten van bomen vaak de minst omslachtige keuze is, ook al is het niet altijd de beste keuze voor de natuur. Dat is dus eigenlijk een soort van tegenstelling: meer bos, maar niet de beste keuze voor de natuur.

Daarom stel ik mijn vragen. U herkent ongetwijfeld de hierboven beschreven situaties, waarbij er bijvoorbeeld op het terrein nog al eens onenigheid is tussen bosgroepen – of wie daarrond werkt – enerzijds, en regionale landschappen of andere natuurverenigingen anderzijds. Erkent u dat de bosdoelen en de boscompensatiepremie kunnen leiden tot scheeftrekkingen, waarbij terreinen worden bebost in het nadeel van andere waardevolle natuur?

Bent u het met mij eens dat het premiestelsel in het voordeel is van bebossing? Bent u het eens met mij dat het misschien goed zou zijn om dat – al dan niet gedeeltelijk – te herbekijken? Hoe staat u daartegenover? Zult u initiatief nemen om een level playing field te creëren, zodat het ook aantrekkelijk wordt om andere natuurdoelen te realiseren? Dus met andere woorden: meer bos, maar het mag niet ten nadele zijn van de natuurdoelen. Daarover had ik graag een antwoord van u gekregen.

Minister Demir heeft het woord.

Dank u wel, collega Vandenhove. We gaan inderdaad op het einde van de legislatuur richting 2000 hectare aan extra bos. Ik denk dat dat een hele stap voorwaarts is.

De situatie die u aanhaalt, namelijk dat bebossing ten koste zou gaan van andere natuurdoelen, is mij tot op heden onbekend. Zowel voor nieuw bos als voor compensatiebos zijn er genoeg veiligheidsmechanismen ingebouwd in de regelgeving, om te voorkomen dat andere waardevolle natuur door bos zou worden ingenomen.

Er is ook adviesverlening voor de vergunning van de aanleg van nieuw bos. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) keurt steeds het compensatievoorstel goed. Het wijzigen van grasland of bebossen van een voormalige hoogstamboomgaard is een vegetatiewijziging, en doorgaans ook vergunningsplichtig. Aangezien we naast de bosuitbreidingsdoelstelling ook andere natuurdoelen hebben vooropgesteld, laten we nooit toe dat het ene type natuur door het andere wordt vervangen.

Ik ga ervan uit dat de lokale besturen dat ook niet doen, en dat ze die adviezen ook naleven. Wie dus gronden koopt met het oog op boscompensatie, kan daarom beter op voorhand bevragen of bebossing wel mogelijk is, indien er reeds waardevolle natuur op aanwezig is.

Wat het premiestelsel en subsidies betreft: de subsidies voor bos werden deze legislatuur inderdaad sterk verhoogd, omdat hier ook een harde doelstelling in het regeerakkoord voor is vooropgesteld. Ik denk dat het belangrijk is om de nodige centen ook te voorzien.

De premies en beheersplannen voor hoogstamboomgaarden behoren tot de bevoegdheid Erfgoed. Die bevoegdheid zit bij mijn collega-minister Diependaele. Ik weet wel dat Vlaamse Regering vorig jaar een bedrag van 450.000 euro uittrok voor een actieplan voor het behoud van hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren. Ook de erkenning van het landschapspark Hart van Haspengouw kan hiervoor een opportuniteit zijn. Ook hiervoor komen jaarlijks Vlaamse middelen, ook rond de 450.000 euro.

De subsidieregeling voor bos en open natuur is in het Natuurdecreet reeds in grote mate gelijkgetrokken. Daar zit uiteraard een verschil in volgens het specifieke natuurtype. Dat is logisch. Het ene natuurtype vraagt meer inspanningen dan het andere. Met de omzetting van oude beheerplannen naar natuurbeheerplannen streven we naar zoveel mogelijk uniformiteit qua natuurbeheer en subsidies. Ik denk dat er zoveel mogelijk gewerkt wordt aan een level playing field tussen de subsidieregeling voor bos en andere natuur.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dank u, minister. Er zijn effectief voorbeelden, ik zal ze inderdaad overmaken. Het zijn zaken die me bereiken vanop het terrein, trouwens vanuit de regio, vanuit het landschapspark Haspengouw dat u net aangehaald hebt. Het is een goede zaak dat dat er gekomen is.

Goed, u hebt geciteerd uit decreten, waartegen ik niets kan inbrengen. Ik denk dat we elk geval op het terrein moeten proberen te beletten. Ik denk niet dat het goed is dat we een debat of discussie krijgen tussen de natuursector enerzijds, en anderzijds de sector die vooral bezig is met bebossen en het gegeven van de bosgroepen.

Niemand vraagt het woord. Mijnheer Vandenhove, ik denk dat we deze vraag als afgehandeld kunnen beschouwen?

Inderdaad. Ik zal met de minister eens gaan wandelen in Haspengouw.

De vraag om uitleg is afgehandeld.