Schade in de fruitsector ten gevolge van de nachtvorst begin april 2022

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Aan het begin van de paasvakantie hadden we een plotse daling van de temperatuur, was er nachtvorst en werd de fruitsector hard getroffen. Daarna hadden we ook nog koud en vochtig weer, wat ook een negatieve invloed had op de ontwikkeling van het fruit. Dat is ook slecht nieuws voor een vlotte bestuiving en kan leiden tot een aantal bacterieziekten voor peren en kersen.

We weten dat heel wat fruittelers echt maatregelen hebben genomen om de beschadigingen te beperken en zich dus te gaan beschermen tegen het slechte weer, wat een heel goede zaak is. We zien ook dat er resultaten te zien zijn bij hen die dat gedaan hebben. Ik zou dus zeggen dat we dat zeker extra moeten stimuleren. Waar er geen maatregelen werden genomen, zien we dat heel wat van de bloemetjes van de peer in het bijzonder niet gered konden worden.

De meeste perenrassen hebben die bescherming echt wel nodig, voor de appel is dat anders. Wat de kersen betreft, werden ook wel maatregelen aangewend, zoals het gebruik van regenkappen en eventueel vuurpotten.

Ik heb enkele concrete vragen rond die nachtvorst en wat we eventueel kunnen doen vanuit het beleid om hierin te faciliteren.

In de eerste plaats: hoe groot is de schade die de voorbije periode geleden werd? Kan er wat duiding gegeven worden bij de diverse teelten die ik daarnet benoemd heb?

We zien ook dat de fruittelers hebben geïnvesteerd in beschermende maatregelen, zoals hagelnetten. In welke mate heeft dat bijgedragen tot het inperken van de schade? Zijn daar cijfers van? Hebt u daar zicht op?

Zullen er eventueel nog maatregelen genomen worden om de schade te helpen lenigen?

Wat denkt u van investeringen in hagelnetten of eventuele andere instrumenten, om de gevolgen van weersomstandigheden in de toekomst extra te kunnen indijken?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega, voor de vraag.

Het klopt absoluut dat er in de nacht van 2 op 3 april 2022 op bepaalde locaties in Vlaanderen heel lage temperaturen waren. Op sommige plaatsen daalde het kwik tot -5 graden Celsius, op sommige plaatsen zelfs tot -7. We kunnen ons dat nu niet meer voorstellen, maar het was zo. Uiteraard is er nauw contact met het Proefcentrum Fruitteelt (PCF/pcfruit) Wij kunnen nu nog geen inschatting maken van mogelijke oogstverliezen. Ik kan u wel al een voorlopige analyse geven.

De conferencepeer, goed voor 90 procent van het perenareaal in Vlaanderen, stond al in bloei begin april en dus heeft de nachtvorst heel wat bloesems aangetast. Het verdere verloop van het seizoen moet nu afgewacht worden. Bij appels is de impact kleiner, omdat de meeste fruitbomen nog niet in bloei stonden. Bij jonagold, de variëteit met het grootste aantal, is de verwachting dat 20 tot 30 procent van de bloesems geraakt kan zijn door de vorst. Maar ook hier is het mogelijk dat de bomen en de vruchten zich verder goed ontwikkelen doorheen het seizoen. Er is nog altijd potentieel op een goede oogst. Bij kersen zijn het vooral de vroege bloeiers die mogelijk schade kunnen hebben. Hier denken we dat de uiteindelijke impact klein zal zijn op de oogst.

We volgen de rest van het seizoen met pcfruit natuurlijk zeer nauw op. Dat gebeurt op de proefpercelen en bij de telers. Sowieso zal er impact zijn op de totale oogst, maar ik kan nu nog geen voorspellingen doen. Eigenlijk moeten we wachten tot de eerste oogstramingen en die zullen er zijn eind juli, om een goed onderbouwde inschatting te kunnen maken.

Beschermende maatregelen dragen zeker bij tot het verminderen van schade. De hagelnetten die u als voorbeeld aanhaalt, zijn van groot belang voor de fruittelers. Ze zijn voor heel wat meer situaties nuttig dan enkel maar voor hagel. Er moet misschien een nieuw woord voor worden uitgevonden. Hagelnetten en overkappingen bij kersen kunnen de temperatuur bij vriesnachten 1 tot 1,5 graden Celsius minder sterk laten dalen. Dit kan het verschil maken tussen schade en geen schade. Dus ook bij nachtvorst zijn hagelnetten een nuttig beschermingsmiddel. Daarnaast beschermen deze netten tegen hagel bij slecht weer, maar bij hete zomers, zoals in 2020 en 2021, hebben hagelnetten de appels en peren ook een stuk kunnen beschermen tegen zonnebrand. Nog een reden om hagelnetten een andere naam te geven, want ze zijn multi-inzetbaar: ze helpen de teler om een aantal risico’s in te perken.

Het vergt een hele investering om percelen van hagelnetten te voorzien. Er bestaat daarom steun van het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF). Deze investeringen komen in aanmerking voor 30 tot 40 procent, afhankelijk van de leeftijd van de boer.

Vanuit de gemeenschappelijke marktordening (GMO) Groenten en Fruit wordt er 50 procent steun gegeven voor collectieve investeringen gericht op oogstprotectie zoals hagelnetten, overkappingen en toestellen en materialen ter beperking van lentenachtvorst. Jannes Maes meldde me daarnet dat er in Heuvelland blijkbaar met een soort ledverlichting wordt gewerkt. Het is precies een kerstboom die je dan maakt van uw ranken, maar ook dat kan heel nuttig zijn. Dan is het het hele jaar door kerst en het beschermt bovendien de oogst. Dat is heel positief.

Er zijn ook nog andere maatregelen. Fruittelers kunnen ondersteuning krijgen bij het afsluiten van een erkende brede weersverzekering, die de schade dekt als gevolg van minstens de weersfenomenen storm, hagel, ijs, regenval, droogte, en ook vorst. In 2022 wordt tot 65 procent van het betaalde bedrag aan verzekeringspremies terugbetaald. De schade die al aanwezig is op het ogenblik van de polis, wordt natuurlijk niet meer meegerekend onder die dekking. Dat is logisch.

De steunaanvraag voor de brede weersverzekering kan nog tot 30 april 2022 via de verzamelaanvraag worden ingediend.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Dank, minister, voor het duidelijke antwoord. Ik heb de vraag gesteld omdat het inderdaad een uitzonderlijke situatie is. Ik vind ook dat we de maatregelen die een aantal landbouwers hebben genomen en die dus duidelijk vruchten hebben afgeworpen – om het met de juiste terminologie te zeggen –, vanuit Vlaanderen moeten promoten. Dat is mijn vraag naar u. We hebben inderdaad de VLIF-steun voor die hagelnetten – of ‘omninetten’ of hoe we ze ook in de toekomst kunnen noemen –, maar misschien is het ook iets om de fruittelers of de sector erop te wijzen om er massaal gebruik van te maken. Die promotie lijkt me heel belangrijk. En uiteraard ook de brede weersverzekering, die moeten we ook inzetten. Ik weet niet hoe het nu loopt met het aantal landbouwers dat zich effectief verzekerd heeft, maar daar zit een belangrijke factor om zich te beschermen, al is het dan financieel in plaats van het redden van de vruchten, wat natuurlijk onze voorkeur verdient.

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor de toelichting.

Ik heb een korte vraag. Het is uiteraard heel verstandig dat fruittelers inzetten op en investeren in instrumenten om die schade te beperken. U hebt zelf een aantal zaken aangehaald. Er is heel veel op de markt, zoals multi-inzetbare netten, regenkappen, eiwitbehandelingen voor planten, vuurpotten en ledverlichting. Mijn vraag hierbij is: weten de telers op den duur nog wat ze het best inzetten per teeltsoort na een kosten-batenanalyse? Ik lees namelijk ook – en collega Talpe verwees er ook naar – dat de schade eigenlijk afhangt van wat fruittelers hebben ondernomen. Moeten of kunnen we daar nog verder op inzetten?

De heer Vandenhove heeft het woord.

Ik deel uiteraard de bekommernis van de collega’s die hier vragen stellen. Maar ik wil hier toch ook een lans breken voor de fruittelers. Ik zie bij ons in de streek dat het eigenlijk geen fruitboeren meer zijn, maar fruittelers, die dus beseffen dat ze voor hun inkomsten afhankelijk zijn van iets waar de natuur impact op kan hebben en die zich daar voldoende op voorbereiden. Uiteraard zullen we moeten blijven sensibiliseren, preventieve maatregelen nemen en duidelijk maken wat het beste is, wat het goedkoopste is, welke kosten-batenanalyse het meest efficiënt is. Maar er is toch een enorme vooruitgang de laatste jaren inzake de manier waarop fruittelers omgaan met heel deze problematiek. Ik moet zeggen dat op dit ogenblik een fruitteler die de sector kent, inderdaad rekening houdt met het feit dat er vriesweer kan komen. Ik zou zeggen: de uitzondering is eerder dat er in het voorjaar geen vriesweer meer komt. In die zin deel ik inderdaad uw bekommernis en ben ik het ook eens met de vragen aan de minister. Aan de andere kant denk ik dat we de huidige fruittelers zeker en vast niet moeten onderschatten en dat ze zelf door overleg met elkaar en door good practices door te geven op dit ogenblik echt wel voorbereid zijn op een aantal dingen die in de natuur gebeuren. Dat is een goede zaak, denk ik. In die context wilde ik dus een aanvulling geven. Ik zou zeggen: chapeau voor de fruittelers.

Uit de streek komende, zal collega Grosemans ook wel weten dat het trouwens niet meer de fruitboer van vroeger is die op het moment dat het begon te vriezen, eigenlijk al begon te klagen over minder inkomsten. Ze doen dat natuurlijk nog wel – het blijven fruittelers en landbouwers –, maar toch minder, omdat ze er zich inderdaad op voorbereiden. Dat vind ik een goede zaak.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Talpe, de bekendheid van de maatregelen is inderdaad een punt. Maar mijn diensten zetten daar heel sterk op in, samen met de sector. Preventieve maatregelen zijn superbelangrijk. Ik heb hier al het voorbeeld gegeven van mijn bezoek aan een Limburgse fruitteler, waarbij een journalist zich nogal agressief uitte over de brede weersverzekering. De fruitteler zelf antwoordde toen in mijn plaats dat hij niet over verzekeringen wilde spreken en dat hij het inzetten op preventie veel belangrijker vond. Dat is ook wat ik wil. Ik vond dat eigenlijk heel mooi. Dat is een voorbeeld van hoe de fruittelers zelf ook bezig zijn met het inzetten op preventie.

Ik heb ook het voorbeeld van Heuvelland gegeven. Ik vind wel dat ook PC Fruit zeer veel werk levert om alles goed te monitoren en hun fruittelers goed te informeren. Wij zijn ook zeer royaal met onze investeringssteun. Ik wil, zeker wat de bekendmaking betreft, nog wel een tandje bijsteken als dat mogelijk is. Maar ik denk dat de meesten wel al weten hoe ze individueel zaken kunnen aanpakken.

Collega Vandenhove, we zijn het soms oneens, maar ik ben het eens met u dat onze fruittelers heel veel geleerd hebben de voorbije periode inzake omgaan met zeer veel wisselende omstandigheden. Anderzijds was het tempo van de wisselingen de voorbije jaren wel hevig. Dat noodzaakte nog meer het zoeken naar investeringen die multi-inzetbaar zijn, zoals hagelnetten.

We volgen dit heel nauwgezet op. Collega Grosemans, we zetten ook volop verder in op preventie. Het kader om te steunen is er, zowel reactief als preventief.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik heb de vraag gesteld uit bezorgdheid voor de sector. Er zijn een aantal telers die geen of onvoldoende maatregelen hebben genomen. Het was zeker geen vingerwijzing naar de sector, mijnheer Vandenhove. Ik weet dat heel wat telers al goede zaken doen en bepaalde maatregelen nemen, omdat ze weten dat het hen kan overkomen.

Minister, ik ben blij dat u een tandje zult bij steken rond de bekendmaking van de verschillende soorten technieken. Die technieken evolueren voortdurend en het lijkt mij dan ook belangrijk dat we op een overzichtelijke manier laten weten wat er bestaat, hoeveel het kost en waarvoor er eventueel steun wordt gegeven. Als we die transparantie erin krijgen, dan komt dat allemaal goed.

De vraag om uitleg is afgehandeld.