In een nieuwe publicatie van de Nationale Bank, die inzoomt op de gevolgen van de coronacrisis, valt vooral de sterke prijsstijging van verse voeding op. Niet-bewerkte levensmiddelen bleken in september gemiddeld 7,2 procent duurder dan in dezelfde maand in 2019. Ter vergelijking: de prijs van bewerkte levensmiddelen steeg met slechts 2,1 procent.
Uit de recentste cijfers van Statbel blijkt dat vers fruit (+8,8 procent), verse groenten (+8,3 procent) en varkensvlees (+7,8 procent) allemaal sterke prijsstijgingen kennen. Een deel van die stijging is te wijten aan Covid-19 en verstoringen van de toeleveringsketen, zegt econome Hélène Zimmer van de Nationale Bank. Zo werd citrusfruit duurder omdat Spanje een deel van het fruit niet kon oogsten.
Toch is de coronacrisis niet alleen de schuldige. Voor heel wat groenten en fruit zijn de hogere prijzen vooral het gevolg van lagere oogsten door slechte weersomstandigheden. De inflatie voor varkensvlees is dan weer een uitwas van de Afrikaanse varkenspest en de grotere vraag naar Europese vleesproducten.
Dat de prijs van pakweg een diepvriespizza minder snel stijgt dan die van een stuk fruit, is uiteraard niet toe te juichen. Loes Neven, voedingsexperte bij het Vlaams Instituut Gezond Leven, wijst erop dat het prijskaartje een belangrijke factor is bij de keuze voor verse producten. Uit een recente enquête blijkt dat bijna zes op de tien Vlamingen het makkelijker zouden vinden om gezonder te eten als gezonde voeding goedkoper was. “Zeker bij de meest kwetsbare groepen is die prijsgevoeligheid hoog”, zegt Neven. “Op deze manier krijgen we de al bestaande gezondheidskloof dus niet dichtgereden.”
“Voor mensen met een beperkt budget is winkelen sowieso een beetje puzzelen”, zegt ook Gert Van Tittelboom van het Netwerk tegen Armoede. “Als de prijzen van groenten en fruit in de rekken nog stijgen, gaan die producten sneller geschrapt worden van het winkellijstje.”
Overgewicht
‘Maak gezonde voeding goedkoper, en ongezonde voeding duurder’, klonk het nochtans al in juni in een van de vele open brieven van gezondheidsexperts. De nood aan gezonde voeding is torenhoog, en al zeker in coronatijden. Endocrinoloog Guy T’Sjoen wees er onlangs op dat liefst 60 procent van de coronapatiënten op intensieve zorg in het UZ Gent overgewicht heeft. Hij bestempelde ‘vermageren’ zelfs als de ontbrekende coronamaatregel voor wie overgewicht heeft. Zo’n regel zou van toepassing zijn voor ongeveer de helft van de Vlamingen.
Het is wellicht geen toeval dat een supermarktketen als Delhaize net nu groot uitpakt met een nieuwe klantenkaart, die kortingen geeft op gezonde producten (met een nutriscore A en B). Alleen: hoeveel mensen in armoede komen daar over de vloer? Van Tittelboom wijst erop dat ook sociale kruideniers heel wat inspanningen leveren om gezonde voeding, vaak seizoensgebonden groenten en fruit, tot bij hun klanten te krijgen.
Niet de supermarkten of kruideniers hebben volgens Neven echter de sleutel in handen, wel de overheid. “Die zou ervoor kunnen kiezen om voedingsmiddelen te belasten op basis van gezondheidscriteria.” Hogere taksen op ongezonde voeding dus, en omgekeerd. “Als je ziet hoe de prijzen nu in de omgekeerde richting evolueren, is het tijd om die oplossing toch eens grondig te bekijken.”
Ruben Verhelst van Unbox ziet echter nog een piste. Zijn bedrijf reikt de hand aan bedrijven: voor een maandelijks bedrag per werknemer (5 euro) krijgt diezelfde werknemer een grote korting op gezonde producten bij deelnemende winkels (tot maximaal 30 euro). “Dat is een win-win voor iedereen”, zegt Verhelst. Ook voor de winkels, die daarmee een nieuw klantenbestand kunnen aanspreken. “We merken alvast dat er voor zo'n korting een brede interesse is vanuit alle lagen.”
