|
Veldwerk: de koolrabi
Annemie had me gewaarschuwd toen we de afspraak maakten. Deze keer konden we niet afspreken op het veld, want de koolrabi’s worden hier niet geteeld, maar alleen verpakt voor de veiling. Het maakte me dubbel nieuwsgierig naar het verhaal van Annemie Geerts en Jos Moens en hun aanpak.
|
|
|
Het verhaal
Jos: "Mijn grootvader was landbouwer in Buggenhout, mijn vader in Zemst-Laar. Mijn vader teelde in de zomer bonen en in de winter witloof. Hij had ook nog vee en dat was heel gewoon in die jaren. (lacht) Boeren zit bij mij in het bloed. Ik ging dan ook naar de tuinbouwschool in Mechelen."
Annemie: "Mijn ouders teelden bloemkolen, spruiten, peterselie en spinazie waarmee ze elke dag naar de vroegmarkt gingen. Allemaal heel typische teelten voor de streek en net als de ouders van Jos hielden ze ook nog wat vee. Ik zag de tuinderstiel niet zitten, hield niet van werken op het veld en leerde snit en naad. Ik zei aan iedereen dat ik nooit ofte nimmer met een boer zou trouwen. (brede lach)"
Jos: "In 1984 zijn we hier een volledig nieuw bedrijf gestart op grond van onze ouders. Onze hoofdteelten waren sla en witloof in volle grond, met broccoli als bijteelt."
En toen was er.... koolrabi, geen voor de hand liggende teelt en 30 jaar geleden zelfs een grote onbekende in de tuinderswereld. Annemie en Jos lachen en beloven het wat bizarre overgangsverhaal kort te houden.
Jos: "Wekelijks bracht de plantenteler een lading plantjes. Op een keer waren de broccoliplantjes wel erg klein, hadden precies een ander blad, maar het waren wel kolen. We twijfelden, maar plantten ze toch, benieuwd naar wat het ging worden. Ondertussen had de plantenkweker door dat hij verkeerd zaad had gezaaid: geen broccoli, wel koolrabi."
Annemie: "Na enkele weken vormde zich laag tegen de grond een klein knolletje, maar niemand die ons kon zeggen hoe groot het moest zijn om te oogsten. Het was echt zoeken, want koolrabi was toen nog totaal onbekend in België. Na zelf proeven en kijken wat de goede grootte was, hebben we een pallet geoogst en meegenomen naar de veiling."
Jos: "We leverden toen sla aan een supermarkt. Hun inkoper kende koolrabi en kocht de hele pallet. Hij wou weten hoeveel koolrabi we hadden en vroeg de hele oogst voor hem te reserveren, omdat hij koolrabi aan het assortiment ging toevoegen. Die supermarkt heeft toen in september/oktober effectief al onze koolrabi verkocht. Rond Kerstmis vroeg hij me om na te denken over het komende jaar en of we voor hen geen koolrabi wilden kweken. Het was compleet nieuw: hoeveel moesten we planten? Ook voor hem was het een gok, maar we maakten een prijs waar we beiden iets aan konden verdienen. (denkt even na) We hebben veel kolen moeten infrezen die niet verkoopbaar waren. Koolrabi groeit immers heel snel en soms waren ze in geen tijd té groot en vezelig en dus niet meer lekker. Maar we hebben volgehouden. Het jaar nadien was ook een andere supermarktketen vragende partij en zo is dat stilletjes blijven groeien. Alle handel ging en gaat nog steeds via de veiling, met vaste afspraken met de kopers. (trots) Die eerste supermarkt is na 30 jaar nog altijd een belangrijke klant."
Annemie: "Koolrabi is nu wel geen onbekende meer, maar blijft een nichemarkt. We zijn slechts met twee telers in België. Een die heel grote exemplaren kweekt voor de industrie - koolrabi kan heel groot worden - en wij die werken voor de versmarkt."
|
|
|
|
De teelt
Annemie haalt een pallet met bakken koolrabi uit de koeling. Lichtgroene knollen, een hand groot, met stevig, frisgroen loof. Ze zijn gisteren geoogst in ... Duitsland en Annemie - ze rijdt afwisselend met Jos - heeft ze gisteravond opgehaald. Ook dat is een apart verhaal, want deze koolrabi wordt bij BelOrta in de markt gezet.
Jos: "Tot 15 jaar geleden teelden we onze koolrabi hier. Onze velden waren beperkt in omvang en toevallig zijn ook bosduiven, konijnen en hazen dol op de knollen. Toen de wildwet strenger werd, hadden we een groot probleem. Soms zagen we hele percelen verloren gaan aan wildvraat, maar wij moesten wel leveren! Afdekken met doek was geen optie, want het loof werd er slap onder en de planten groeiden niet meer. Via via zijn we in contact gekomen met een grote koolrabiteler net over de Duitse grens. Van die ene keer is het tot een vaste samenwerking gekomen. We huren grond van hem en kopen samen met hem de plantjes aan. Hij plant ze, kweekt ze op en oogst ze volgens onze vraag."
Annemie: "Wij houden de teelt wel nauw in het oog: we lopen regelmatig de velden langs en geven instructies. Jos en ik komen er immers wekelijks als we de koolrabi ophalen. Door zo te werken, kunnen we inspelen op de vraag van klanten die een promotieactie doen met koolrabi. Omgekeerd, als de vraag hier krimpt, neemt de teler onze overschotten af. We doen dit nu al 12 jaar en dat loopt vlot."
Jos: (toont een kleine knol) "Vroeger was bij ons de koolrabi zo, iets te klein voor de markt, maar we begonnen al te snijden, want koolrabi groeit heel snel. Nu kunnen we beter sturen en gaat er minder verloren. Koolrabi groeit volledig bovengronds en is oogstklaar in ca. 9 weken."
Annemie: "Koolrabi is gevoelig voor droogte, vraagt wel wat water. Je kunt ook nooit twee jaar na elkaar op hetzelfde perceel planten. Doordat onze man in Duitsland flink wat hectaren heeft, is er steeds een perfecte teeltafwisseling."
|
|
|
|
|
Van het veld naar de veiling
In de loods valt de vrachtwagen op, met een mooie foto van koolrabi en boerenkool (vandaag hun tweede teelt) en de naam Moens-Geerts. Idee en uitwerking zijn te danken aan een van de dochters, die graficus is. Moeder en vader rijden dus nooit anoniem rond.
Jos: "We vertrekken ’s morgens met de vrachtwagen en goed 6 uur later kunnen we hier lossen."
Annemie: "Het nadeel is dat je veel uren alleen onderweg bent, het voordeel dat er hier altijd iemand is. We runnen de zaak immers met ons twee."
Jos: "Net omdat de velden in Duitsland zo groot zijn, gebruiken ze een speciaal ontworpen oogstmachine van elf meter breed. Ze is volledig overdekt en heeft verlichting, zodat er dag en nacht kan geoogst worden als dat nodig is. Wij vertellen de teler hoeveel stuks er in de bakjes moeten (12-20-25), altijd met het loof eraan."
Annemie: "Zo brengen we de koolrabi’s mee om ze hier verder te verwerken. Het gros van de retailers wil immers koolrabi zonder loof, dus dat halen we er af. Met loof gaan ze alleen naar marktkramers."
Jos: "Annemie en ik rijden om de beurt naar Duitsland. Op maandag, woensdag en vrijdag gaan we samen naar de veiling. Omdat we praktisch de enige koolrabitelers zijn - wij hebben koolrabi in België gemaakt tot wat het vandaag is – hebben wij nog een historisch contract met de veiling. We onderhandelen zelf met de handel over een prijs voor het hele seizoen (van begin mei tot eind december), brengen dan alles naar de veiling, waar onze klanten de groente ophalen."
|
|
|
|
De toekomst
Annemie: "We hebben dit bedrijf vanaf nul opgebouwd tot wat het nu is. Daar zijn we heel trots op en we halen er veel voldoening uit. We zien nog niet wie ons vandaag zou opvolgen en ondertussen blijven we samen gewoon voortwerken.”
Jos: "Omdat we weekprognoses krijgen, kunnen we ons werk makkelijk plannen. Maart is een maand tussen alles in en dan trekken we een weekje naar de warmte en de zon."
Annemie: (lachend) “We hebben elektrische fietsen gekocht en dat is toch wel aan het uitgroeien tot een echte hobby."
|
|
|
|
|
PRAKTISCH
Weten
- Koolrabi is een groente die reeds in de middeleeuwen op tafel kwam. Bij deze koolsoort ontstaat er een verdikking aan de stengel en die knol eten we. Vooral in Duitsland is de groente erg in trek.
- De knol bevat geen vet of zetmeel, maar is wel rijk aan vezels, foliumzuur, kalium en vitamine C.
Kopen en bewaren
- Koop koolrabi’s die stevig aanvoelen.
- Het is een misverstand dat koolrabi met loof langer zou bewaren. Het tegendeel is waar: de bladeren onttrekken vocht aan de knol, waardoor die gaat uitdrogen.
- Bewaar de knollen in de groentebak van de koelkast of op een koele plaats. Op 2 of 3 graden is ideaal.
- Koolrabi is een sterk product met een heel lange houdbaarheid. De groente kan wel haar mooie kleur en structuur een beetje verliezen, maar na het schillen merk je daar niets meer van. Na een tijdje wordt koolrabi harder en vezeliger en is dan minder geschikt om rauw te eten.
In de keuken
- Koolrabi is een veelzijdige groente, die je na het schillen zowel rauw als warm kunt eten. De smaak is zacht, romig en toch fris.
- Snij de groente in fijne reepjes of dunne plakjes en meng die door een hartige salade met andere knollen als wortel, radijs, rode biet, ... en/of rucola of fijngesneden krulandijvie.
- Warm kan koolrabi in de soep (waar de groente voor binding zorgt), als ovenschotel eventueel met andere groenten, kort gebakken of beetgaar gekookt (ca. 10 min).
- Zachtgekookt is koolrabi ook prima als kindervoeding geschikt, vanaf 6 maand.
|
|
|
|
RECEPT
Koolrabi uit de oven
Koolrabi eet ik net als Annemie graag fijngesneden rauw in een salade, maar omdat de herfst eraan komt, ben ik vertrokken van de ovenschotel die Jos maakt. Ik heb er de currytip van Annemie in verwerkt en wat tomaten aan toegevoegd als extra saus.
Ingrediënten:
2 middelgrote (of 3 kleine) koolrabi’s, geschild
200 g gemengd gehakt
50 g spekblokjes
2 coeur de boeuf-tomaten, zonder vel en pitjes, in stukjes gesneden
madrascurrypoeder
broodkruim of panko
geraspte parmezaanse kaas
Bereiding:
- Snij de koolrabi in dunne plakjes, bedruppel met wat goede olijfolie,
wrijf uit over de plakjes en laat rusten.
- Bak de spekjes krokant in hun eigen vet, doe er het gehakt bij en bak dat rul.
Voeg de tomaten toe en laat zachtjes verder sudderen. Doe er wat water of witte wijn bij
als de bereiding te droog wordt. Kruid af met curry (proeven!).
- Bedek met de helft van de koolrabiplakjes de bodem van een ovenschaal.
Schep er het gehaktmengsel op en dek af met de resterende plakjes.
- Meng broodkruim en parmezaan -hoeveelheid naar eigen smaak-,
strooi over de koolrabischotel en laat gratineren onder de ovengrill.
|
|
|
|
|
foto's: Marc-Pieter Devos - tekst en recept: Tine Bral
|
|
|
|
|
