Passieve verspreiding van aardappelcystenematoden gebeurt vooral met besmette grond, (afval)water en geïnfecteerde plantendelen. Voor de verspreiding op lange afstand vormt vooral de restaarde een gevaar: gemiddeld is er 5% restaarde bij de levering van aardappelen aan de aardappelverwerkende bedrijven. Zeef- en sorteergrond wordt in de mate van het mogelijke terug meegegeven met de teler. In de praktijk is het echter onmogelijk te garanderen dat de teler enkel eigen grond terug meekrijgt en dat de restaarde nematodevrij is. Zeker voor aardappelverwerkers die aardappelen aanvoeren uit buurlanden is dit een probleem omdat er een Europese wetgeving is inzake het transporteren van grond over de grenzen heen. Vandaag zijn enkel stockage (grote bergen aarde rond de fabrieken) of inundatie van deze aarde (op grote oppervlakten) of hergebruik buiten de landbouw mogelijk. Beide oplossingen zijn in Vlaanderen technisch (ruimte en omgeving) moeilijk te realiseren.
In een eerdere verkennende studie door ILVO in opdracht van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu bleek echter dat het mogelijk is om de quarantainenematoden af te doden in (rest)aarde via verhitting. Dit onderzoek, dat beperkt werd uitgevoerd op labo-schaal, wordt nu verdergezet en getest op praktijkschaal. Concreet worden de mogelijkheden onderzocht om via innovatieve technologie op de site van de aardappelverwerkende industrie de aanwezige nematoden af te doden in restaarde. Dat zal gebeuren via verhitting van de rest- en sorteeraarde van aardappel (en andere wortelgewassen) zoveel mogelijk gebruik makende van de restwarmte van de verwerkingsbedrijven. Hierbij moet de landbouwkundige kwaliteit van de restaarde, die bij voorkeur terug gebracht wordt naar de landbouw (circulaire economie) voldoende hoog zijn.
Uiteindelijk doel is de blue print van een pilootinstallatie die semi-industrieel kan ingezet worden bij 1 van de aardappelverwerkers voor verder onderzoek. Ook de economische kosten/baten van een dergelijke installatie worden grondig doorgelicht. Bij een positief resultaat kan de sector een prototype ontwikkelen (pilootlijn) voor demonstratie en validatie. Zowel aardappelverwerkende als groenteverwerkende bedrijven zijn potentiële afnemers voor deze technologie.
Project: RestaardeCirculair
Looptijd: 2018
Financiering: VLAIO
Samenwerking: Flanders’ Food, Belgapom, BDB, UGent
Contact: Nicole.viaene@ilvo.vlaanderen.be
