Het verhaal van produceren en transformeren begint altijd bij de consument. Vooral bij een hoge volume vraag naar afgewerkte product kan via de markt een betere prijs gerealiseerd worden.
In de groenten, inclusief aardappelen, is de stijgende vraag naar bioproducten moeilijk af te remmen.
Bovendien, en dit geldt ook voor de gangbare rassen, dienen meer resistente cultivars in het veld gebracht te worden.
Resistentie betreft niet alleen de ziekten te velde, maar ook de verschillende weerstypes en klimaatwissels.
Naast de biofriet is er ook een toenemende vraag naar verse friet. Engeland mag dan wel voorloper zijn, gans Noord-West-Europa zoekt om via een korte keten meer verse producten te brengen.
Selecteren op een dubbele phytopthoraresistentie kan niet langer uitblijven. Dit is niet alleen het geval voor bioaardappelen, maar kan ook de kostprijs en de arbeidsintensiviteit van de gangbare rassen drukken.
Grootwarenhuizen zoeken naar twee rassen bioaardappelen: één van het kruimelige type en een vastkokende.
De resistentie tegen extra droge en extra natte periodes zal jaren onderzoek vragen, in meerdere streken met wisselend klimaat.
Ook bij het onderzoek naar resistentie tegen zilte bodems mag in ons land een tandje bijgestoken worden.
Voor het afgelopen seizoen in België was er de scherpe opbrengstdruk bij de primeuraardappelen en ook bij Bintje. Op het einde van de campagne was er lokaal overvloedige neerslag met veel natrot en ook daar gedragen de verschillende variëteiten zich compleet anders.
Een open vraag blijft of we onze aardappelteelt dienen te heroriënteren naar meer export.
Noord-Afrika, m.n. Algerije en Senegal, blijven kandidaat-kopers; voor Algerije is het importquotum circa 100.000 ton.
Een nieuwe evaluatie aangaande de rassenkeuze is ook daarvoor noodzakelijk. Algerije richt zich meer en meer tot roodschillige eerder vastkokende rassen. Na het koken wordt daar veel gebakken uitgaande van dunne schijfjes.
Bovenstaande benadering dient zo snel als mogelijk in detail geëvalueerd en bijgestuurd te worden; gebeurt dat niet dan kunnen wij nog meer concurrentie verwachten van bijvoorbeeld Oost-Europa en zelfs van Egypte.
Een ander heet hangijzer is de prijszetting van de vrije aardappelen. In België werd voor de primeurs in één klap een lage prijs gepubliceerd om zogezegd de resterende partijen niet marktverstorend te laten werken.
Eerst werd dan verteld dat importeren uit Duitsland goedkoper was en meer zekerheid gaf, en daarna werd de marktprijs kopje onder gedrukt. De Duitse aardappelen, incl transport, bleken later niet goedkoper geweest te zijn.
Deze week bewandelt Belgapom een gelijklopende weg. Door geen prijzen te publiceren is er ook geen richtlijn voor de vrije aardappelen. Dat er nu minder vrije aardappelen aangekocht worden, is de waarheid, maar toch zou, net zoals in Frankrijk, de gepubliceerde prijs de basis kunnen blijven.
Telers van aardappelen en groenten denken hun invloed op het veldgebeuren alsmaar meer te verliezen.
De industrie wil met alle macht, naast de prijs, ook het productieproces mee in kaart te brengen.
Op een gegeven ogenblik zal de productie van de contractteelten dusdanig worden, en volgens het draaiboek van de industrie verlopen. Dit kan alleen maar ten nadele uitvallen van de financiële saldi voor de boer.
Een noodzaak is dat de telers hun teeltpositie zoveel mogelijk in handen houden en ook medezeggenschap hebben in de prijsvorming. Stap voor stap komen een aantal grote telers in de richting van een draaiboek, met een wekelijks overleg aangaande de gepubliceerde marktnoteringen.
Binnen elke verkoop dienen de twee partijen in overleg tot een prijsvergelijk te komen.
Dit is de grootste zorg in de aardappelteelt en zal willens nillens een oplossing moeten vinden.
Luc Busschaert - Landbouwexpert
