PFOS: ook Indaver loosde PFAS in Schelde

Eet geen vis uit de Westerschelde, zeiden Nederlandse toxicologen eind vorig jaar. Vang geen garnalen meer in de Westerschelde, adviseerde de Nederlandse vissersbond in april. In al dat waterleven waren hoge concentraties van de chemische stoffen PFAS aangetroffen. Die lagen tot wel ‘honderden en honderden keren boven de norm die het RIVM (het Nederlandse Rijksin­stituut voor Volksgezondheid en Milieu, red.) voorschrijft’, zei toxicoloog Jacob de Boer. ‘Dat is ongezien in mijn carrière.’

Chiel Jonker, onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht, nam daarom eind vorig jaar monsters op dertien locaties in de Schelde. Hij stelde vast dat de bron van de aanhoudende PFAS-vervuiling in Antwerpen moest liggen. Alles wees naar afval­verwerkingsbedrijf Indaver. Dat verbrandt al sinds jaar en dag PFAS-houdend ­afval – van chemiebedrijf 3M, maar ook van het Nederlandse ­bedrijf Chemours in Dordrecht (DS 16 juni).

Via het afvalwater van Indaver ­komen PFAS in het milieu terecht. Dat bleek uit ­metingen door de Vlaamse Milieumaatschappij.

‘Het doel van Indaver is goed,’ zegt Jonker, ‘maar het uiteindelijke resultaat dat ze bereiken, is onvoldoende. Ze lozen nog vreselijk veel.’

Mailverkeer dat het Nederlandse onderzoeksprogramma Zembla in handen heeft, toont dat de ­Nederlandse overheid zich al ruim een jaar grote zorgen maakt over de lozingen door Indaver. Zo schreef Rijkswaterstaat dat door die lozingen de concentraties PFAS in vis in de Westerschelde ‘onaanvaardbaar verslechteren’. De overheidsdienst maakte ook uitvoerig ­bezwaar ­tegen een aanvankelijk geplande uitbreiding van de ­vergunning van Indaver.

Vlaams minister van Omgeving ­Zuhal Demir (N-VA) bevestigt in een reactie aan De Standaard dat ‘er een grote bezorgdheid was in ­Nederland, maar ook in Vlaanderen, over het gebrek aan lozingsnormen voor PFAS in de oorspronkelijke omgevingsvergunning van Indaver’. Die vergunning werd ­afgeleverd door het Antwerpse provinciebestuur. Ze omvatte lozingsnormen voor zeven PFAS-verbindingen: slechts een fractie van het aantal stoffen dat toen al door het bedrijf werd geloosd.

‘Over het Indaver-dossier is dan ook tot op het hoogste niveau overleg geweest tussen de bevoegde ­ministers van beide landen’, zegt ­Demir. ‘De verstrenging van de ­lozingsnormen van Indaver was voor beide ministers cruciaal en noodzakelijk.’ Die verstrenging kwam er in juni dit jaar.

Gevraagd waarom Indaver ­jarenlang zonder vergunning PFAS loosde, beroept het bedrijf zich op een gelijkaardige argumentatie als 3M eerder deed (DS 3 juli). ‘Ik denk dat de kennis die is opgebouwd over de eigenschappen van die specifieke componenten waarnaar u ­verwijst pas de laatste jaren naar boven gekomen is’, zegt Alain ­Konings, de directeur verkoop en marketing van Indaver, aan de journalisten van Zembla.

Hij ontkent dat Indaver jaren ­geleden al wist dat de PFAS die het toen zonder vergunning loosde, giftige en niet-afbreekbare stoffen waren: ‘Wie wist het wel?’