In Lichtervelde, in het hart van West-Vlaanderen, komen boze boeren en buurtbewoners vandaag de straat op. Ze pikken het niet dat er een hoogspanningslijn komt boven hun boerderijen en huizen. De netbeheerder Elia wil een half miljard euro investeren in het Ventilus-project, een kabel over een traject van 82 kilometer die nodig is om de stroom van de toekomstige windparken op zee te transporteren van de kust naar het binnenland
Het project is amper gelanceerd of het belooft al een moeizaam hindernissenparcours te worden met mondige burgers, juridische procedures, onteigeningen en vergunningstwisten. ‘Geen hoogspanning langs E403!’, leest een spandoek langs weerszijden van de snelweg.
‘Als iedereen zinnen tracteur op straat zet, zullen ze wel luisteren’, zegt een buurtbewoner. Het nieuws dat ‘iemand van de gazette’ langs zou komen, heeft zich als een lopend vuurtje verspreid. Twintig dorpsbewoners hebben zich verzameld in een wei langs de E403 om hun verhaal te doen. Op vraag van de fotograaf rijdt een boerendochter de tractor nog wat dichter naar de snelweg en er wordt een ladder gehaald om boven op de kar nog een tweede spandoek omhoog te houden. ‘Wij zullen tot het uiterste gaan om dit tegen te houden.’
Elia stelde het project begin vorige maand voor en hoopt de nieuwe ‘energiesnelweg’ van 380 kilovolt tegen 2026 klaar te hebben. De netbeheerder wil vermijden dat actiecomités stokken in de wielen steken en organiseert infomarkten om een draagvlak te creëren. Maar niet iedereen laat zich zomaar overtuigen. In Oostende vond woensdag de eerste markt plaats, waar een delegatie boeren uit Lichtervelde, Ardooie, Pittem en Zedelgem hun beklag zal komen doen. ‘Wij zijn geen gele hesjes. We zullen de boel niet kort en klein slaan, maar we gaan wel van ons laten horen’, zegt Francky Snaet, een varkensboer en groenteteler wiens boerderij op een steenworp ligt van de E403 in Lichtervelde.
FOCUS/WTV
Onze kinderen zulllen leukemie krijgen en onze koeien zullen niet meer kalveren
Schrik voor kinderen, dieren en groenten
Dat komt zo: netbeheerder Elia is gestart met het project Ventilus, een nieuwe hoogspanningsverbinding die de elektriciteit van nieuwe windparken op zee naar het binnenland moet transporteren. Tussen Zedelgem, over Lichtervelde, tot in Ardooie komen daardoor mogelijk nieuwe masten. Ten vroegste in 2022, maar een groep van boeren en buurtbewoners trekt nu al aan de alarmbel. Francky Snaet (45) houdt 2.000 varkens en kweekt op tachtig hectaren bloemkool, courgettes, schorseneren en prei, en is de voortrekker van de actiegroep. Hij vreest voor zijn vier kinderen, zijn beesten én zijn groenten als die hoogspanningslijn er komt.
“Ik heb mijn research gedaan”, zegt hij. “Ik ben langs de hoogspanningslijn van Zeebrugge tot Eeklo gaan rijden en ben gaan praten met de mensen die er pal onder wonen. Velen spreken van hoofdpijn bij nat weer. Van rundvee met agressieproblemen en moeilijkheden om te kalveren. En er zit elektriciteit op hun afrastering als ze die niet aarden. Het elektromagnetisch veld rond zo’n hoogspanningslijn zou leukemie bij kinderen veroorzaken. In zo’n veld zouden bijen niet willen vliegen, dus gaan mijn courgetteplanten nog bevrucht raken? Ik heb vier kinderen die in mijn bedrijf willen stappen, maar zullen zij nog een toekomst hebben? De buren hebben een hondenhotel, maar wie zal daar zijn hond nog achterlaten als er zoemende masten staan? Zal de echo-apparatuur van de dierenarts verderop nog werken? We weten het niet. Want Elia lacht ons uit als we over straling spreken. Dat een microgolf ook straling uitzendt, zeggen ze dan. Maar mijn microgolf staat geen 24 uur per dag te draaien, hé.”
Elia benadrukt dat het hoogspanningstracé nog niet vastligt, dat het project nog in een beginfase zit en er nog veel ruimte zal zijn voor inspraak van omwonenden. De netbeheerder reageert voorlopig dan ook niet op het burgerprotest. Maar ondertussen staan de buurtbewoners wel al onder hoogspanning. En zitten ze met vragen, over geluidsoverlast door knetterende kabels, tot koeien en varkens die zomaar zouden doodvallen.
Geen sluitend wetenschappelijk bewijs
Guy Vandenbosch, stralingsexpert van de KU Leuven, stelt hen enigszins gerust. “Het enige dat wetenschappelijk is vastgesteld, is het voorkomen van leukemie bij heel jonge kinderen in de buurt van hoogspanningslijnen. Maar het is niet bewezen dat de hoogspanning ook de oorzaak is. En je kan tientallen andere dingen opnoemen, van bijen die wegblijven tot het voorkomen van alzheimer, en er zullen vast studies bestaan die een verband met hoogspanningslijnen suggereren, maar er is geen sluitend wetenschappelijk bewijs. Die magnetische velden zijn ook heel lokaal, hé. Ze zijn alleen een probleem voor wie vlak onder die lijnen woont. Uit voorzorg zou je ondergronds kunnen gaan met die kabels, dat geeft tot 90 procent minder straling. Maar het kost wellicht een pak meer.”
Zijn collega-stralingsdeskundige Gilbert Decat laat eenzelfde geluid horen: kinderleukemie is het enige statistisch waargenomen risico bij hoogspanningslijnen. “Al die andere potentiële problemen zitten in een grijze zone. Ze worden geopperd, maar kunnen niet bewezen worden. Al kunnen ze ook niet sluitend weerlegd worden. Zou ik gelukkig zijn als ze plots een hoogspanningslijn boven mijn huis trokken? Eigenlijk niet. Op basis van het voorzorgsprincipe zou ik zeggen dat ik daar liever niet zou wonen.”
