Aanpak van de asbestproblematiek in Vlaanderen

De voorzitter

De heer Danen heeft het woord.

Voorzitter, collega's, minister, negenduizend, dat is het aantal mensen dat de laatste tien jaar een door asbest veroorzaakte aandoening opliep. Negenduizend, terwijl asbest twintig jaar geleden in ons land werd verboden. Maar dat betekent niet dat asbest weg is, integendeel. Asbest treft jaarlijks nog steeds honderden mensen, elk jaar opnieuw.

Het zit overal: in onze daken, in onze schoolgebouwen, in onze bloembakken. De toepassingen zijn eindeloos. Op dit moment is er in Vlaanderen nog bijna 3 miljoen ton asbest in omloop.

Tegen 2040 wil Vlaanderen asbestveilig zijn – dat hebt u al een aantal keren verklaard in de commissie – en dat is een getal dat ook heel vaak terugkomt in de media. Maar die horizon is nog steeds twintig jaar van ons verwijderd. En ja, het zal tijd kosten om Vlaanderen asbestveilig te maken en nog veel meer tijd om Vlaanderen asbestvrij te maken. En neen, we zullen niet kunnen vermijden dat er nog steeds mensen zullen sterven aan asbestkanker, maar laat ons er alstublieft voor zorgen dat dat er zo weinig mogelijk zijn. Dat is uw verantwoordelijkheid.

In het regeerakkoord van 2014 maakte u uw intenties kenbaar om werk te maken van een asbestafbouwbeleid, en daar kunnen we alleen maar blij om zijn. Maar vier jaar later, nu dus, blijkt dat twee op de drie van de scholen met een dringend probleem zitten, blijkt dat asbestdaken overal te lande nog steeds met hogedrukreinigers worden afgespoten en blijkt ook dat bij renovaties die mensen doen, nog steeds vaak asbest vrijkomt.

In onze containerparken overal te lande zien we nog steeds problemen opduiken met het weggooien van asbestafval. Er heerst met betrekking tot asbest een vals gevoel van veiligheid. Wat zult u hier concreet aan doen?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Mijnheer Danen, uw vraag verwondert mij omdat we daar vorige week in de commissie heel uitvoering van gedachten over hebben gewisseld. Ik kan hier niet alles herhalen. Ik vind het ook een beetje vals om mij nu op 2 minuten te laten zeggen wat we op dat vlak allemaal hebben gedaan.

Ik heb het ook heel lastig met de manier waarop u uw vraag formuleert. U zegt: “We hebben negenduizend doden gehad, en dat is uw verantwoordelijkheid.” Ik vind de manier waarop u daarnet uw vraag hebt geformuleerd, bijzonder erg, en ik voel me daar persoonlijk door aangevallen. Ik heb het daar bijzonder lastig mee. Laat dit mijn inleiding zijn. Ik vind dat de manier waarop u dit formuleert, echt niet kan. (Opmerkingen van Johan Danen)

Ik ben de eerste minister die iets doet om de asbestproblematiek in Vlaanderen op te lossen. (Applaus bij CD&V)

Doen alsof we een plan hebben dat pas in 2040 enig effect zal hebben, is ook niet juist. We zijn volop bezig met tal van projecten in Vlaanderen die nu al resultaat hebben. Er zijn proefprojecten met betrekking tot het inzamelen van asbest in gemeenten. We hebben daarvoor in middelen voorzien en we werken samen met de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij. We hebben in 2017 5,8 miljoen euro extra vrijgemaakt om ervoor te zorgen dat burgers samenaankoop kunnen doen voor het verwijderen van asbest. We hebben bijkomend 7,5 miljoen euro vrijgemaakt om scholen asbestveilig te maken. Dat zijn tal van voorbeelden van hoe wij in de praktijk bezig zijn.

Doen alsof we die tonnen asbest die met de jaren zijn opgebouwd, op een aantal maanden in Vlaanderen kunnen oplossen, is bijzonder demagogisch en bijzonder vals. We tonen dat het ons menens is en we pakken dit aan in Vlaanderen. (Applaus bij CD&V)

Minister, ik denk dat u niet goed naar mijn vraag hebt geluisterd. Ik heb gezegd over het verleden dat u daar weinig aan kunt doen en daarvoor stel ik u ook helemaal niet verantwoordelijk. Maar de toekomst hebben we in handen. Daar is een versnelling voor nodig.

Als ik naar het buitenland kijk, bijvoorbeeld naar Nederland of Duitsland, dan zie ik dat er wel al dingen bewegen, maar in Vlaanderen zie ik in de praktijk heel weinig gebeuren. Elke dag bellen of mailen mij scholen, burgers, bedrijven of gemeentelijke overheden: “Mijnheer Danen, we hebben een probleem met een asbesttoepassing in mijn school of in mijn huis. Wat kan ik doen?” Ik verwijs hen naar de OVAM of naar uw kabinet, en ze zeggen mij dat ze daar geen bevredigend antwoord krijgen omdat hun probleem te groot is om op te lossen. Ze voelen zich machteloos. Dat is wat er vandaag in Vlaanderen aan de hand van is. Daarom roep ik u op om het asbestafbouwbeleid te versnellen.

Nogmaals, in het verleden zijn er veel dingen gebeurd die niet oké zijn, maar daar kunnen we weinig aan veranderen. Maar de toekomst hebben we zelf in handen.

Ik zou u willen voorstellen om snel werk te maken van bewustwording, van een meldpunt, van communicatie, van advies op maat, van financiële regelingen en van goede uitvoeringspraktijk. Nu zijn er proefprojecten, maar we hebben veel grotere dingen nodig dan proefprojecten alleen. (Applaus bij Groen)

De heer Beenders heeft het woord.

Minister, ik heb vooral een bezorgde vraag gehoord en geen aanvallende vraag. Dit verhaal verdient vooral sereniteit en ambitie. In Nederland heeft men een plan om tegen 2024 gebouwen asbestvrij te maken. Volgens ons plan moet dit tegen 2032 voor gebouwen die ouder zijn dan 1980 en tegen 2034 voor jongere gebouwen. We moeten dan ook kijken hoe het misschien toch nog sneller kan.

Misschien moeten we met de buurlanden in overleg gaan om te leren hoe zij het doen. Iedereen is het erover eens dat we geen tijd mogen verliezen. Laat ons onze ambities zo hoog mogelijk zetten, vooral als het gaat over het asbestvrij maken van Vlaanderen, want elk slachtoffer is er een te veel.

De heer Vandaele heeft het woord.

Minister, het klopt dat we dit thema al heel vaak hebben behandeld in de commissie Leefmilieu.

Ik heb een kleine vraag. We weten dat de regering 7,5 miljoen euro ter beschikking stelt voor asbestverwijdering in scholen. Minister, zijn er nog andere prioritaire doelgroepen waarvoor u tijdens deze legislatuur nog extra middelen wilt vrijmaken?

Collega's, voor de opmaak van het asbestafbouwplan hebben wij juist geleerd uit de aanpak van een aantal buurlanden. Zoals ik zei, ben ik de eerste minister die dit aanpakt. In Nederland is men daar vroeger mee begonnen.

Maar ze hebben daar ook een aantal fouten gemaakt. Ze hebben inderdaad 2024 als horizon gesteld. Op dit moment blijkt dat ze dit absoluut niet meer kunnen halen.

Wat is het probleem, als je met zoveel tonnen asbest zit in een regio? Ten eerste, de centen. We moeten daar eerlijk over zijn. We kunnen natuurlijk miljarden euro's op tafel leggen om dat allemaal op een-twee-drie te saneren. Die centen moeten er dus zijn. Ten tweede, stel dat we die middelen zouden vinden, dan moet je ook nog een markt hebben die kan volgen. Er zijn maar een paar bedrijven, aannemers die ervoor uitgerust zijn om dat een goede, veilige manier te doen. Je kunt dan wel miljarden op tafel leggen, maar je kunt niet verlangen dat op een paar maanden tijd een beperkt aantal aannemers dat allemaal op een-twee-drie, op een veilige manier kunnen oplossen. Ten derde, is het niet omdat er ergens asbest in zit, dat dat gevaarlijk is. Gebonden asbest is niet gevaarlijk. En als we echt de ambitie hebben om snel alle asbest te verwijderen, dan kunnen we misschien zelfs meer slachtoffers hebben dan vandaag. Want als je op een onveilige manier, snelle manier, ook de veilige asbest verwijdert, zul je nog veel meer asbest verspreiden in de lucht. Daarover moeten we eerlijk zijn. We moeten daar goed over communiceren.

Daarom gaat ons plan uit van iets wat veilig is, iets wat over termijnen wordt gespreid, omdat het anders in de praktijk niet uitvoerbaar is. En het is niet omdat we laks zijn of er niets aan willen doen. Neen, we zijn nu al bezig met de proefprojecten in die scholen. We ontzorgen die scholen: we zorgen ervoor dat wij de aannemers aanduiden en dat we hen helpen in de begeleiding. We hebben de centen. De Vlaamse Regering heeft uit de algemene middelen 7,5 miljoen euro extra vrijgemaakt, specifiek om het aan te pakken in de scholen.

Mijnheer Vandaele, er zijn inderdaad nog doelgroepen. Een van de doelgroepen zijn de landbouwbedrijven, waar heel wat asbestdaken zijn. Er is echter wel veel verschil tussen de regio's. Daarom zijn we in bepaalde regio's, waar er meer asbesttoepassingen zijn, naar gezamenlijke aanbestedingen gegaan en naar het veilig aan huis ophalen van asbest, met gesloten zakken. Dat is een voorbeeld van hoe we dat heel specifiek naar een aantal intercommunales, waar er meer problemen zijn, aanpakken.

Particulieren met asbesthoudende daken zijn ook een van de prioritaire doelgroepen die wij willen aanpakken.

In de commissie hebben we hierover al heel veel van gedachten verwisseld. We hebben de experten van OVAM daarover aan het woord gehoord. In dat plan zal inderdaad heel wat zitten rond ontzorgen, samen aanbesteden, veiligheid, communicatie. Al die zaken zijn op dit moment zo goed als rond. We zullen daarmee naar de Vlaamse Regering gaan.

Maar nogmaals, we hebben daar niet op gewacht. We zijn volop bezig met de uitrol op het terrein, met extra middelen om die veilige aanpak ook op het terrein in Vlaanderen uit te rollen.

Minister, ik ben de laatste om te zeggen dat iedere toepassing gevaarlijk is. Maar als in de asbestinventarisatiestudie van de scholen staat dat er in twee op drie scholen op korte termijn een toepassing van asbest moet worden gesaneerd, dan maak ik mij wel zorgen. Ik wil zeker geen paniek zaaien, maar ik ben bezorgd, omdat ik vaststel dat het daadkrachtig beleid ontbreekt. We wachten al vier jaar op het plan. Dat vind ik veel te lang, zeker als het gaat over zo'n belangrijk thema als asbest. (Applaus bij Groen)

De actuele vraag is afgehandeld.