Opmerkelijk genoeg leggen onderzoekers zich pas een jaar of tien toe op het kater-vraagstuk. Wetenschappelijk onderzoek naar alcohol en alcoholgebruik richtte zich vooral op de verslavende werking, niet op de vraag hoe je de zelf veroorzaakte malaise kan bestrijden.
Gelukkig is er sinds 2009 een groep internationale wetenschappers, die onder de naam Alcohol Hangover Research Group meer licht op de kwestie laat schijnen. Oprichter van de groep is de Nederlandse psychofarmacoloog Joris Verster (Universiteit Utrecht).
De belangrijkste bevinding zal katerlijders wereldwijd echter teleurstellen. Behalve geheelonthouding (of gematigd consumeren) bestaat er eigenlijk geen anti-katermiddel, aldus Verster.
Volksgeloof stelt een kater vaak gelijk aan uitdroging (vandaar water drinken als remedie), maar dit blijkt niet helemaal te kloppen. Het hormoon vasopressine, dat de vochthuishouding reguleert wordt door alcoholinname onderdrukt, dat klopt. Maar het mineraalniveau in het lichaam, dat samenhangt met een goede vochthuishouding is bij katerlijders niet aangetast.
Water drinken op de Day After helpt tegen een droge mond en dorst, zegt Verster, maar klachten zoals het lusteloze gevoel, de algehele malaise, het haperende geheugen en de afgenomen reactiesnelheid knappen er niet van op.
Hoofdpijn, misselijkheid, braken, buikpijn en vermoeidheid zijn allemaal het gevolg van de aanwezigheid van acetaldehyde in je lichaam.
Het lichaam ziet alcohol als gif, als een kwaadaardige indringer, waartegen actie moet worden ondernomen. De hormoonhuishouding slaat op hol en het immuunsysteem komt in actie (in het lichaam van mensen die flink hebben gedronken worden ontstekingseiwitten gevonden).
Alcohol is een tamelijk klein molecuultje dat zich gemakkelijk door het lichaam verspreidt. Zo snel dat al na een minuut of tien een herseneffect waar te nemen is: loomte, ontspanning en vaak ook de wens tot meer.
Via de maag gaat alcohol naar de dunne darm. Die neemt de rest op. Binnen een uur zit het in je bloedvaten en dan gaat de schoonmaakmachine, oftewel de lever, ermee aan de slag. Met behulp van het enzym ADH (alcoholdehydrogenase) zet de lever alcohol om in acetaldehyde. De meest geaccepteerde theorie is dat dit het stofje is waarvan je je zo beroerd wordt. Hoofdpijn, misselijkheid, braken, buikpijn en vermoeidheid zijn allemaal het gevolg van de aanwezigheid van acetaldehyde in je lichaam. Per glas is het gemiddelde lichaam anderhalf uur zoet met het afbreken van de alcohol.
Opmerkelijk genoeg blijkt het moment dat alle alcohol weer uit het lichaam vertrokken is (zo'n tien tot twaalf uur na het laatste drankje) juist het hoogtepunt (lees: dieptepunt) van de kater te zijn. Dan is het dus niet meer de afbraak van acetaldehyde die voor ellende zorgt. Wat wel, weten de onderzoekers nog niet exact.
Bananen, cola met een scheutje lauw bier of een Chinees kruidenextract? Spijtig genoeg kunnen de wetenschappers de katerlijders (nog) geen verlossend antwoord bieden. Het onderzoek staat nog in de kinderschoenen, benadrukt Verster.
Het meeste onderzoek naar huis-, tuin- en keukenmiddeltjes tegen een kater is niet dubbelblind en gerandomiseerd en daarmee niet betrouwbaar. In een studie uit 2012 met knaagdieren lieten twee Amerikaanse onderzoekers (UCLA) zien dat een plantaardige stofje met de naam dihydromyricetine (het komt voor in de plant Hovenia dulcis en wordt in Azië al eeuwenlang gebruikt tegen katers) de verslavende werking van alcohol doet afnemen. Er was ook een bij-effect: de ratten in de studie leken minder last te hebben van katerklachten. Veelbelovend? Een studie bij mensen moet nog volgen.
